Κριτική για την παράσταση "Contractions"

Από τη θεατρολόγο Μαρία Μαρή.

Το θέατρο Αλκμήνη, κοιτίδα πολιτισμού και διασταυρώσεων, προβάλει με πολυμορφικό τρόπο την Τέχνη σε μια εποχή κρίσης των αξιών, της αισθητικής, της ανθρώπινης φύσης.

Το Contractions είναι ένα έργο που δείχνει πολύ ρεαλιστικά το ανθρωποφαγικό κλίμα στις μεγάλες εταιρίες, όπου ο άνθρωπος είναι εργαλείο και έχει απεκδυθεί από κάθε δικαίωμά του στην ελευθερία του, στην αυτοδιάθεσή του.

Η επικαιρότητα θέλει εργαζόμενη σε εταιρία στη Νότια Κίνα να χάνει τη ζωή της μετά την πτώση της από κτίριο. Σύμφωνα με πληροφορίες είχε έλθει σε διένεξη με στελέχη της διοίκησης του εργοστασίου και θεωρούσε ότι θα έχανε την δουλειά της, όπως ανέφερε ο Τύπος. Τουλάχιστον 13 εργαζόμενοι αυτοκτόνησαν υπό παρόμοιες συνθήκες, σύμφωνα με την κινεζική εφημερίδα Global Times.
Οι συνθήκες εργασίας έχουν καταγγελθεί επανειλημμένα από ανεξάρτητες οργανώσεις προάσπισης των δικαιωμάτων των εργαζομένων.

Ο Μπάρτλετ έχει αφουγκραστεί την απελπισία του σύγχρονου ανθρώπου. Έχει τιμηθεί τρεις φορές με το βραβείο Lawrence Olivier, έχει κερδίσει το  Old Vic New Voices award και το Writer's Guild Tinniswood and Imison. Έργα του παρουσιάζονται συνεχώς στο Εθνικό και στο Βασιλικό Θέατρο της Αγγλίας καθώς επίσης μεταφράζονται και παρουσιάζονται σε όλο τον κόσμο.

Με σκηνικό ένα μακρύ τραπέζι, θυσιαστήριο ανθρώπων, ένας ευγενικός, χειριστικός, όμορφος δήμιος ανθρώπινων ψυχών και αξιοπρέπειας και μια υπάλληλος, θύμα, έτοιμη να απαντήσει για όλα τα προσωπικά της θέματα και να εκτελέσει τη ζωή της.

Δύο ηθοποιοί, η μία μάνατζερ, η άλλη υφιστάμενή της, με εμφανή την απόσταση του πάνω και του κάτω επιπέδου. Η υφισταμένη καλείται σε απολογισμούς, συζητήσεις και κάθε φορά αναγγέλλεται πριν εμφανιστεί από τον ήχο μιας αυτόματης πόρτας. Και οι δύο με μαλλιά τραβηγμένα, με το ίδιο ρούχο σε όλη την παράσταση, η μάνατζερ με ένα ταγιέρ μαύρο παντελόνι σακάκι και η υπάλληλος με ένα μαύρο φόρεμα άφυλα όντα με ψηλά τακούνια. Η προϊσταμένη απλά κάθε φορά, κάθε μέρα που την επισκέπτεται η υπάλληλός της δένει διαφορετικά ένα φουλάρι που έχει στο λαιμό. Κοιτά επίμονα το Ipod της, όπου κρατά σημειώσεις και την ρωτά για τις σχέσεις της με τους άλλους υπαλλήλους, επισημαίνοντας ότι απαγορεύονται οι ρομαντικές σχέσεις, που μπορεί να οδηγήσουν σε σεξουαλική σχέση. Ιδιαίτερα κουραστική η ανάκριση για τις σχέσεις της με τους συναδέλφους. Της επισημαίνει την παράγραφο 3 του συμβολαίου, που έχει υπογράψει ότι κανείς υπάλληλος, προϊστάμενος ή διευθυντής της εταιρίας δεν θα αναπτύσσει με άλλον υπάλληλο της εταιρίας σχέση προσωπική ή σεξουαλική. Στόχος αυτού, η αποφυγή αδικιών ή μεροληπτικών συμπεριφορών. Η υπάλληλος απαντά ότι θα έλεγε ότι έχει συνεργάτες ή μάλλον συναδέλφους όχι φίλους και δεν έχει ρομαντική ή σεξουαλική σχέση με κανέναν. Ενημερώνει δε, ότι έχει σύντροφο για να ακούσει ότι αυτό δεν αφορά κανέναν.   Η Μάνατζερ βάζει κυριαρχικά τα πόδια της πάνω στο γραφείο για να της εξηγήσει τι εννοεί λέγοντας ρομαντική σχέση. Είναι λοιπόν οποιαδήποτε χειρονομία κάνει μια εργαζόμενη, συνάντηση ή γεγονός και βέβαια η ρήξη του όρου συνεπάγεται κάποιες νομικές συνέπειες. Κάθε μία ανάκριση ολοκληρώνεται με ένα « Τελειώσαμε ! Ευχαριστώ !». Φτάνουν να μιλούν για έναν υπάλληλο τον Ντάρεν με τον οποίο η Έμμα είχε μια συνάντηση, καθόλου ρομαντική ούτε σεξουαλική όπως δηλώνει αρχικά. Η προϊσταμένη σαν τον Μεγάλο Αδελφό του Όργουελ, ξέρει τρομερές λεπτομέρειες, τις οποίες αναφέρει με μια τρομερά υποκριτική ευγένεια, που όμως έχει κατακερματίσει το ανθρώπινο ανάστημα. Η ανάκριση περνά από διάφορα στάδια για να αποκαλυφθεί μετά από ένα απάνθρωπο, πάντα ευγενικό, αλλά καθόλου διακριτικό παζάρι ότι η σχέση υπήρξε σεξουαλική, που όμως μπορεί να διαρκέσει από λίγες βδομάδες έως έξι μήνες.

Για να μην απολυθούν και οι δύο, με δέλεαρ την προαγωγή της Έμμας, της ζητά να χωρίσουν. Καθώς περιμένουν παιδί ο Ντάρεν θα μετατεθεί στο Ρίτσμοντ, μίλια μακριά. Η Έμμα ενημερώνει ότι χώρισαν μιας και χρειάζονται τα χρήματα και πρέπει να σκεφτούν και το μωρό. Η μεταξύ τους σκηνή παρακολουθείται από κάμερες και έτσι η Μάνατζερ ξέρει πολύ καλά τους δισταγμούς και την τελική απόφαση του ζευγαριού. Η Έμμα γέννα και έρχεται στη δουλειά μετά από 7 ημέρες. Της ανακοινώνεται η επ’ αόριστον μετάθεση του Ντάρεν στο Κίεβο, στην Ουκρανία για να αποφευχθεί η ευνοιοκρατία. Προτείνεται ως μόνη λύση για να μην απολυθούν και τους δύο. Ο Ντάρεν δεν θα βλέπει το παιδί του βέβαια και της γίνεται δε παρατήρηση ότι η δουλειά της δεν είναι πια αποτελεσματική.

Στην επόμενη συνάντηση τους την ρωτά αν έλαβε το στεφάνι και πως ήταν η κηδεία. Η Έμμα είναι φανερά καταβεβλημένη και τρομερά λυπημένη καθώς ο Στήβεν πέθανε. Η προϊσταμένη ρωτά ποιος είναι ο Στήβεν. Πρόκειται για το μωρό, τον γιο της Έμμας. Εκείνη θα ήθελε και τον Ντάρεν κοντά. Είναι απελπισμένη, γεγονός που επιδεινώνεται καθώς η προϊσταμένη της ζητά να φέρει απόδειξη του θανάτου του παιδιού. Θα ήθελε τη σωρό του για να πάρουν δείγμα οι επιστημονικοί συνεργάτες και να διαπιστώσουν ότι είναι το σωστό παιδί. Η Έμμα γελά υστερικά, πέφτει και κλαίει . Η Μάνατζερ την αγκαλιάζει τυπικά καθώς της ζητά να ξεθάψει το παιδί της, πράγμα που κάνει και στην επόμενη συνάντηση, της παρουσιάζει το κουτί με το πτώμα του την ώρα που τρώει το μήλο της. Η σκηνή είναι τραγικά ρεαλιστική και το κείμενο , αλλά και η παράστασή του, που προκαλούν δυσφορία στον θεατή, ανάλογη με αυτή που προκαλείται στην υπάλληλο. Της ανακοινώνεται επίσης ότι ο Ντάρεν θα μένει μόνιμα στο Κίεβο και δεν χρειαζόταν τελικά η εκταφή. Η Έμμα την ρωτά χωρίς να πάρει ποτέ απάντηση αν η ίδια έχει παιδιά και αν κυλά αίμα στις φλέβες της. Προς το τέλος ρωτά το όνομά της προϊσταμένης της, μιας και αυτή ξέρει το δικό της, αν κοιμάται ήρεμα τα βράδια και αν κάνει σεξ. Ερωτήσεις χωρίς απάντηση σε ένα διαβρωμένο γρανάζι ενός απρόσωπου χωρίς αισθήματα μηχανισμού.

Με φαινομενικό ενδιαφέρον της υποδεικνύει να δει τον ψυχίατρο της εταιρίας. Την επόμενη μέρα η Έμμα έρχεται κάθεται στην καρέκλα ατημέλητα με ανοιχτά τα πόδια, λέει ότι τους μισεί και ότι θέλει να φύγει. Στη συνέχεια ξαπλώνει στο γραφείο και ομολογεί ότι οι πωλήσεις της έχουν πέσει και ότι το μόνο που θέλει είναι να φύγει. Ούτε αυτό όμως δεν μπορεί να κάνει καθώς αν φύγει χωρίς τη δική τους συναίνεση, θα κινηθούν εναντίον της για αθέτηση συμβολαίου. ‘Έξαλλη την πιάνει από τα μαλλιά. Η Μάνατζερ της λέει ότι δεν είναι καλά και της επιβάλλει να δει κάποιον, της κλείνει ραντεβού για να τη βοηθήσει να μην στενοχωριέται. Στην τελευταία συνάντηση όλα πια επανήλθα. Η Μάνατζερ δηλώνει ότι έχουν καθήκον μέριμνας για τους υπαλλήλους τους. Στην ερώτηση αν έχει να πει κάτι άλλο, θριαμβολογεί για την εκμηδένιση, τη συρρίκνωση του ατόμου με το « Τελειώσαμε ! Ευχαριστώ !» Η παράσταση τελειώνει και με τις δύο ηθοποιούς πάνω στο τραπέζι. Η επιχείρηση έχει επιτύχει τη συρρίκνωση του ανθρώπου και τη διατήρηση και αύξηση της παραγωγής της. Όλα βαίνουν καλώς !

Δύσκολη διδασκαλία των ρόλων και πολύ επιτυχής. Υπέροχες ερμηνείες, εξαιρετική μουσική που επέτεινε το εφιαλτικό καθεστώς της εργασίας σε μια σύγχρονη εποχή σε μια πολυεθνική εταιρία.

Η πραγματικότητα δεν απέχει πολύ ειδικά με τον φόβο της απόλυσης και τη δυσκολία εύρεσης εργασίας. Οι άνθρωποι όμηροι ενός απρόσωπου και γιγάντιου συστήματος, που τρέφεται από τις σάρκες τους στην κυριολεξία.

Πληροφορίες για την παράσταση: Εδώ