Κριτική για την παράσταση "1984"

Από τις θεατρολόγους Τζούλια Κόγκου και Μαρινέλλα Φρουζάκη

Είναι η δεύτερη φορά που το αθηναϊκό κοινό παρακολουθεί σε θεατρική διασκευή το 1984 του Τζ. Όργουελ. Η πρώτη παρουσιάστηκε από την ομάδα Actors' Gang στο θέατρο Ιλίσια-Ντενίση τον Μάιο του 2006 σε σκηνοθεσία του Τιμ Ρόμπινς και σε θεατρική προσαρμογή του Μάικλ Τζιν Σάλιβαν. Η δεύτερη παρουσιάζεται - δέκα χρόνια μετά - από το Δεκέμβριο του 2016 στο θέατρο Βασιλάκου σε σκηνοθεσία της Κ. Ευαγγελάτου. Συγκρίνοντάς τες, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η δεύτερη, αυτή, διασκευή των Ρόμπερτ Αϊκι και Ντάνκαν Μακμίλαν, δραματουργικά, είναι πιο λιτή συρρικνώνοντας πολλά από τα στοιχεία του οργουελικού σύμπαντος όπως π.χ. την ερωτική σχέση ως πηγή ανατρεπτικότητας και ανυπακοής. Λειτουργεί, όμως, καλύτερα στο θεατρικό χώρο συνδυαστικά με την ιδιαίτερη οπτική ματιά των Αϊκι –Μακμίλαν δηλαδή εκείνη της αφήγησης και της διττότητας της σκέψης.

Το 1984 αφηγείται την προσωπική ιστορία του Ουίνστον Σμιθ που θέλησε να αντιταχθεί στον απολυταρχισμό μιας εποχής όπου δέσποζε η μορφή του «Μεγάλου Αδελφού» και ότι αυτό συνεπαγόταν. Η ιστορία εκτυλίσσεται σε μια μελλοντική για τον συγγραφέα εποχή, όχι όμως και για μας που μάλλον – αξιολογώντας τα ελληνικά δεδομένα - τελικά το 1984 βρισκόταν μεταξύ 2006 και 2016.

Πρωταγωνιστής στην παράσταση είναι αδιαμφισβήτητα ο λόγος και το ύφος του κειμένου παρά τη δυναμική παρουσία των διακεκριμένων ηθοποιών ενώ δεν αφήνει πολλά περιθώρια σκηνοθετικών πρωτοβουλιών. Η Κ.Ευαγγελάτου παραμένει πιστή στο οργουελικό κόσμο όπου οι έννοιες της ανελευθερίας, καταπίεσης, ελέγχου της ανθρώπινης σκέψης και δράσης συνοψίζονται μέσα από τους απόκοσμους διαφανείς θαλάμους κάτω από «εκκωφαντικούς» θορύβους και φωτισμούς, που κραυγάζουν την απολυταρχική φωνή της εξουσίας σε παραλληλισμό με την αδυναμία της ανθρώπινης ύπαρξης. Η εύρυθμη εξέλιξη της ιστορίας μέχρι και την στιγμή των βασανιστηρίων δεν αφήνει περιθώρια κούρασης, ενώ οι σκηνές βίας – παρά την ωμότητα και αναλογικά τη μεγάλη χρονικά έκταση – δημιουργούν τελικά μια καθηλωτική ατμόσφαιρα.

Οι τρεις βασικοί χαρακτήρες υπηρετούν το οργουελικό σύμπαν και εναρμονίζονται στο ύφος και την σκηνοθετική γραμμή. Συγκεκριμένα, ο Αργύρης Πανταζάρας ως Ουίνστον Σμιθ προσεγγίζει τον χαρακτήρα του με λεπτομέρεια και συνέπεια ανταποκρινόμενος στις απαιτήσεις του δύσκολου ρόλου. Ο Νίκος Κουρής, ως Ο’ Μπράιεν, φέρει την κυνικότητα εκείνου που ελέγχει και κατευθύνει μια κατάσταση. Η Λένα Δροσάκη, ως Τζούλια ή ως Εύα με την πορσελάνινη μορφή της μαγεύει, αποπλανεί ενώ λίγο μετά συμβιβάζεται. Οι δευτερεύοντες ρόλοι δίνουν ξεχωριστή χροιά στην ατμόσφαιρα του έργου εμπλουτίζοντας την.

Σκηνογραφικά, η μινιμαλιστική σύλληψη ανταποκρίνεται επαρκώς στις οργουελικές απαιτήσεις παρόλο που η διαμόρφωση και εναλλαγή των χώρων σε συνδυασμό με τη κινησιολογία των ηθοποιών δεν είναι πάντοτε καθαρή. Τα υπόλοιπα στοιχεία όπως π.χ. τα κοστούμια, το μακιγιάζ, οι κομμώσεις κλπ φωτίζουν με δεινότητα τις διαφορετικές πτυχές του έργου.

Πληροφορίες για την παράσταση: Εδώ