Κριτική για την παράσταση "Ερωφίλη Project"

Από την θεατρολόγο Μαρινέλλα Φρουζάκη

Η Ερωφίλη είναι από τις πιο γνωστές τραγωδίες της κρητικής λογοτεχνίας. Το πιθανότερο είναι να γράφτηκε περίπου το 1595 (αφού αναφέρεται στην επιδημία πανούκλας που έπληξε την Κρήτη ανάμεσα στο 1592 και το 1595) και εκδόθηκε πρώτη φορά το 1637 στη Βενετία. Το έργο αφιερώνεται στον Ιωάννη Μούρμουρη, δικηγόρο απ’ τα Χανιά. Είναι γραμμένο σε δεκαπεντασύλλαβο ομοιοκατάληκτο στίχο, με εξαίρεση τα χορικά, που είναι γραμμένα σε ενδεκασύλλαβους σε τερτσίνες (τρίστιχες στροφές).

Το έργο

Η Ερωφίλη βασίζεται στο ιταλικό έργο Orbecche (παραστάθηκε το 1541 και τυπώθηκε το 1543) του Giovani Batista Giraldi (1504-1573), χωρίς όμως να αποτελεί στεγνή απομίμηση. Ο Χορτάτσης έχει επιφέρει κάποιες αλλαγές στην πλοκή: στο πρότυπο, ο βασιλιάς σκότωσε τη γυναίκα του όταν ανακάλυψε ότι εκείνη είχε αιμομικτική σχέση με τον γιο της ενώ η ηρωίδα, Orbecche, από τον κρυφό της γάμο είχε αποκτήσει δύο παιδιά, την ύπαρξη των οποίων διατηρούσε κρυφή. Ο πατέρας της, όταν του αποκάλυψαν τον μυστικό γάμο, σκότωσε τον άντρα και τα παιδιά της και της πρόσφερε τα μέλη τους ως δήθεν δώρο. Τότε η Orbecche τον σκότωσε και αυτοκτόνησε. Το στοιχείο της βιαιότητας και της φρίκης που κυριαρχεί στο πρότυπο έχει περιοριστεί και υπάρχουν και μικρές διαφορές στον τρόπο ανάπτυξης των επεισοδίων. Ένα άλλο δραματικό κείμενο με το οποίο η Ερωφίλη παρουσιάζει πολλές αντιστοιχίες, είναι η τραγωδία Filostrato e Panfila του Ιταλού Antonio Cammelli il Pistoia (1436-1502), που είναι πιθανό να υπήρξε και το πρότυπο της Orbecche. Στενή συγγένεια παρουσιάζεται σε κάποια σημεία και με την τραγωδία Il Re Torrismondo του Τορκουάτο Τάσσο. Κάποιοι λένε ότι εργάσθηκε σε αυτό και ένας ακόμα Κρητικός, ο Κατσάροπος.

Η παράσταση

Ολόκληρο το έργο αντιμετωπίστηκε σαν ένα οπερετικό λιμπρέτο αναδεικνύοντας έτσι την άμεση σχέση του με την αρχαιοελληνική τραγωδία, την οποία γνωρίζουμε ότι ακολουθούσε ζωντανή μουσική σε όλη της τη διάρκεια.

Αλλο ένα στοιχείο φόρος τιμής προς το αρχαίο δράμα, με τα πρόσωπα των ηθοποιών να είναι κεκαλυμμένα με λευκή πούδρα, όπως το ψιμύθιον (ανθρακικός μόλυβδος) που χρησιμοποιούσαν στις παραστάσεις του αρχαίου δράματος στην Κλασική Αθήνα. Η παράσταση είχε ενότητα, ευρυθμία και ομοιογένεια, έτσι το έμμετρο κείμενο και η διάλεκτος δεν κούρασαν το κοινό.

Μια προσέγγιση ρομαντική, διονυσιακή, ένα όνειρο μέσα σε όνειρο. Μια παράσταση βίωμα. Μια παράσταση ολοκληρωτική εμπειρία. Το κοινό μεταφέρεται σε μια ατμόσφαιρα μυσταγωγίας, που αναδεικνύει την ομορφιά του ποιητικού λόγου, συνοδευόμενο από ζωντανή μουσική πανδουρίδας, κανονακίου, ηλεκτρικής και κλασσικής κιθάρας, μαντολίνου, κλαρίνου, κρουστών, σε μια θεατρική τελετουργία, όπου το μεγαλύτερο μέρος της τελείται κάτω από το ατμοσφαιρικό φως κεριών.

Oι θερμοί φωτισμοί (μωβ και πορτοκαλί) της Σεμίνας Παπαλεξαντροπούλου, σε συνδυασμό με το επιβλητικό φως των κεριών, μας χάρισαν μια απαράμιλλη ατμόσφαιρα.

Πρωτότυπα, μεγαλοπρεπώς απέριττα, αναγεννησιακά, με δραματική αίσθηση τα κοστούμια της εξαίρετης ενδυματολόγου Βασιλικής Σύρμα.

Η Ερωφίλη βρήκε την ιδανική της ερμηνεύτρια στο πρόσωπο της Αμαλίας Αρσένη. Πηγαία, άδολη, σπαρακτική, τρυφερή, με εκπληκτική ειλικρίνεια και βαθύ λυρισμό, συγκλόνισε με την ερμηνεία της.

Ο Θοδωρής Οικονόμου επωμίστηκε άξια δύο ρόλους (Χάρος, Μαντατοφόρος), με τη μοναδική στιγμή μιμικής του Χάρου, όπου ακούγονταν οι φωνές των ηρώων με μορφή υποβολέα.

Ο Κωνσταντίνος Τσιομίδης μας εντυπωσίασε στο ρόλο του τυραννικού Φιλόγονου, με μια αξιοσημείωτη ερμηνευτική σκληρότητα.

Ο Ευάγγελος Σαλευρής μας χάρισε έναν συναισθηματικό και ρομαντικό Πανάρετο σε μια ευθύβολη ερμηνεία.

Η Δανάη Λουκάκη ως Νένα και Ασκιά, συμπλήρωνε επάξια την εξαιρετική διανομή, μέσα από μια εγκάρδια, στοργική, συνετή και ανθρώπινη φιγούρα που μας μάγεψε.

Εξαιρετική η συμβολική σύλληψη με τους κόκκινους σπάγγους, που συμπύκνωναν την έννοια του ανθρώπινου πόνου, του αίματος και όλου του δράματος. Η κινησιολογική καθοδήγηση του Θεόδωρου Οικονομίδη, ήταν ότι πιο ιδιαίτερο έχω δει παραστατικά, μαγεύοντάς μας εξίσου με τον μοναδικό λόγο του Χορτάτση, χαρίζοντάς μας μέσα από τα χέρια των ηθοποιών, μια άλλη διάσταση του λόγου, μέσω της κίνησης, σε σημείο που να ακούω το κείμενο αλλά να μην μπορώ να «ακούσω» τις λέξεις, μόνο να ταξιδεύω στον απόκοσμο κόσμο που μου υποδείκνυαν αυτές…

Πληροφορίες για την παράσταση: Εδώ