Κείμενο: Γιάννης Ρίτσος
Διασκευή: Νάντια Δαλκυριάδου
Σκηνοθέτης: Νάντια Δαλκυριάδου
Φωτισμοί: Γιώργος Ψυχράμης
Μουσική: Έφη Ψιαχούλια, Έλσα Στουρνάρα (επιμέλεια)
Κίνηση: Μαρίνα Μαυρογένη
Ερμηνεύουν: Ξένια Αλεξίου, Λάζαρος Βαρτάνης, Στέφανος Παπατρέχας, Δημήτρης Χατζημιχαηλίδης
Περιγραφή
Το συγκλονιστικό ποιητικό έργο του Γιάννη Ρίτσου «Οι γειτονιές του κόσμου», που παρουσιάστηκε σε σκηνοθεσία Νάντιας Δαλκυριάδου την καλλιτεχνική περίοδο 2019-2020 και επέστρεψε στις 7 Νοεμβρίου 2021 για λίγες παραστάσεις, επανέρχεται από τις 6 Μαρτίου στο Θέατρο Βαφείο – Λάκης Καραλής.
Περισσότερα
Η ποιητική συλλογή του Γιάννη Ρίτσου «Οι γειτονιές του κόσμου» γράφτηκε από το 1949 ως το 1951 κατά τη διάρκεια της εξορίας του ποιητή στη Μακρόνησο και στον Αη Στράτη. Εκδόθηκε το 1957, είναι αφιερωμένη στον Μάρκο Αυγέρη και περιλαμβάνεται στον Τόμο Ε «Τα Επικαιρικά».
Ο Γιάννης Ρίτσος ανασυνθέτει μια ολόκληρη δεκαετία κρίσιμη για την παγκόσμια ιστορία (1941–1951). Η κατοχή, η αντίσταση, η απελευθέρωση, τα Δεκεμβριανά, ο εμφύλιος είναι τα θέματα για αυτό το «τραγούδι», όπως το χαρακτηρίζει ο ποιητής. Ένα «τραγούδι» γραμμένο με την συγκινησιακή φόρτιση της εμπειρίας και την βαθειά γνώση της Ιστορίας του Ανθρώπου.
Στον πρόλογο του ποιήματος ο Γιάννης Ρίτσος σημειώνει:
«Η ποίηση πρέπει να ‘ναι
ένας οδηγός μάχης κι ευτυχίας
ένα όπλο στα χέρια του λαϊκού αγωνιστή
μια σημαία στα χέρια της ελευθερίας»
«Αν κάποιος θα ‘θελε να διαβάσει την ιστορία του αιώνα, θα την έβρισκε ακέρια στην ποίηση του Ρίτσου», γράφει η Χρύσα Προκοπάκη («Εισαγωγή» Ανθολογία Γιάννη Ρίτσου, Κέδρος, 2000).
Σκηνοθετικό σημείωμα:
«Οι γειτονιές του κόσμου» του Γιάννη Ρίτσου θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι το ποιητικό χρονολόγιο μιας καταλυτικής δεκαετίας για την Ελλάδα. 1941–1951.
Κατοχή, Αντίσταση, Απελευθέρωση, Δεκεμβριανά, Εμφύλιος.
Μια δεκαετία που πέρασε πάνω απ’ τον Άνθρωπο, που απέδειξε πόσο βίαιο, χαμερπές και τρομαχτικό είδος μπορεί να είναι, αλλά και πόσο ηρωικό και ανεπανάληπτο, ανίκητο και αθάνατο.
Μια παρέα ανθρώπων μάς «παίρνει» μαζί της σ’ αυτή τη δεκαετία, έρχεται για να μας πει την ιστορία της, όλο φως, ελπίδα και ζωή.
Έρχεται να μας γεμίσει ελπίδα για τον Άνθρωπο,
έρχεται σήμερα να μας γεμίσει δύναμη.
Συγκινούμαι κάθε φορά που το διαβάζω, σαν να είναι η πρώτη φορά.
Νάντια Δαλκυριάδου
Βοηθός σκηνοθέτη: Ελένη Παναγιωτακοπούλου
Φωτογραφίες – Βίντεο: Αγάπη Καλογιάννη, Νίκος Μπίμπιζας
Σχεδιασμός αφίσας: Στέφανος Μιχαηλίδης
Ευχαριστούμε θερμά την κυρία Έρη Ρίτσου
https://www.youtube.com/watch?v=X_TJiyIw88I
https://www.youtube.com/watch?v=2Nb-PGqDyJs
Από τις παραστάσεις που δεν χάνονται!
Εξαιρετική!
Από τη θεατρολόγο Μαρία Μαρή
Στις γειτονιές του κόσμου, στις γειτονιές των απλών ανθρώπων, οι νέοι γλεντούν. Έτσι ξεκινά η παράσταση. Τέσσερις νέοι τραγουδούν την ομορφιά της ζωής, που διακόπτεται αίφνης από την εισβολή του Γερμανικού ζυγού. Το συγκλονιστικό ποιητικό έργο του Γιάννη Ρίτσου «Οι γειτονιές του κόσμου» παρουσιάζεται επί σκηνής στο «Θεάτρο Βαφείο – Λάκης Καραλής», σε σκηνοθεσία Νάντιας Δαλκυριάδου.
«Σκέψου η ζωή να τραβάει το δρόμο της,
και συ να λείπεις
να ‘ρχονται οι Άνοιξες με πολλά διάπλατα παράθυρα,
και συ να λείπεις
να ‘ρχονται τα κορίτσια στα παγκάκια του κήπου με χρωματιστά φορέματα,
και συ να λείπεις
[…]
Τότε ο Πέτρος πήρε το λόγο
κι είπε με τη βαθειά του τη φωνή:
Να λείπεις – δεν είναι τίποτα να λείπεις-
αν έχεις λείψει για ό,τι πρέπει,
θάσαι για πάντα μέσα σ’ όλα εκείνα
που γι’ αυτά έχεις λείψει,
θάσαι για πάντα, μέσα σ’ όλο τον κόσμο.»
Γιάννης Ρίτσος.
Απόσπασμα από το ποίημα Β΄ από την ποιητική συλλογή «Οι γειτονιές του κόσμου»
Αυτή τη συλλογική προσπάθεια για ένα ελεύθερο μέλλον, γεμάτο ελπίδες και όνειρα, για την αγάπη της ελεύθερου από δεσμά βίου, για την αγάπη της ζωής, απέδωσαν οι ηθοποιοί της παράστασης με πλαστικότητα και ευρηματικότητα. Ο Λάζαρος Βαρτάνης, ο Στέφανος Παπατρέχας, η Ξένια Αλεξίου, και ο Δημήτρης Χατζημιχαηλίδης σε ρόλους αγωνιστών, μανάδων, γερμανών αξιωματικών, ηλικιωμένων γυναικών τη γειτονιάς.
Στις φτωχογειτονιές του κόσμου. Μια απ’ αυτές και η Αθήνα, εκεί που ακόμα οι άνθρωποι είναι γνήσιοι και αγαπούν τη ζωή, έχουν μάθει να αντιστέκονται ακόμα και με τίμημα τη ζωή τους. Αδύνατο να δεχτούν την γερμανική κατοχή το 1941 και το ξεπούλημα της χώρας τους στον γερμανικό ζυγό, με σύμβολο βαρβαρότητας και στυγνού κατεξουσιασμού τη ναζιστική σημαία να κυματίζει στην Ακρόπολη. Η αντίσταση ξεπηδά από ένα κρυφό δωμάτιο, όπου τυπώνονται προκηρύξεις και συνθήματα. Οι νέοι οργανώνονται και οι Γερμανοί φυλακίζουν και εκτελούν. Ο γερμανός συνταγματάρχης και ο υπολοχαγός του κρυώνουν ενώ οι κρατούμενοι και οι μελλοθάνατοι δεν κρυώνουν ποτέ. Οι πρώτοι κρυώνουν από την παγωμένη συνείδησή τους για το αθώο αίμα που έχουν χύσει, ενώ οι ήρωες οραματιστές και ιδεολόγοι δεν κρυώνουν, καθώς την καρδιά τους την ζεσταίνουν οι ιδέες τους και τα όνειρά τους, ο αγώνας τους.
15.000 οι κρατούμενοι, 13.000 οι εκτελεσμένοι και αργότερα 8.000 στο κολαστήριο της μαρτυρικής Μακρονήσου όταν οι πρώην σύμμαχοι διαδέχτηκαν τους πρώην δυνάστες στην τυραννία. Οι μάνες κλαίνε τους γιους τους και σφίγγουν τα χέρια τους, ζητώντας να πάρουν εκδίκηση. Οι συναγωνιστές, σύντροφοι δεν προλαβαίνουν να θρηνήσουν τους πεθαμένους τους. Όμως σε κάθε κατάκτηση, όλοι αυτοί που «θυσιάστηκαν» τους συνοδεύουν. Είναι σαν να ακούν τη φωνή τους, σαν να τους βλέπουν στις διαδηλώσεις. « Όχι δεν ήρθαμε για να πεθάνουμε!», ήρθαμε για να αγωνιστούμε για την ομορφιά της ζωής.
Δε λείπουν οι χαφιέδες, ούτε οι μικροαστοί, που καλοβολεμένοι απολαμβάνουν μέσα στην υποκρισία τους, την ασφάλειά τους, ενώ ο απλός λαός πεθαίνει από τη πείνα της γερμανικής κατοχής. Καμία ταραχή, μόνο συμβιβασμός με την καθεστηκυία τάξη.
Οι αντιστασιακοί και οι κοινωνία τους είναι βρίσκονται σε αναβρασμό. Είναι όλοι μαζί στον αγώνα και το μόνο που λένε είναι «Φτάνει να μου κρατάς το χέρι και να με λες σύντροφο.» Τα τανκς των Εγγλέζων στις φτωχογειτονιές. Τα κανόνια των εγγλέζων σκότωσαν όσους σκότωναν και οι Γερμανοί, όσους πέθαιναν για το καλό του κόσμου. Η οδός Σταδίου μετονομάστηκε σε οδό Τσώρτσιλ. Ένα σωρό αιχμάλωτοι στο Γουδί και το Χαϊδάρι με το καλωσόρισμα των « συμμάχων» , των Άγγλων. Ας «λυπηθούμε» όλοι τον Τρούμαν και τα μεγάλα ηθικά διλήμματα που αντιμετώπιζε.
Αδικοχαμένοι ή τιμημένοι οι άνθρωποι που πέθαναν για τα πιστεύω τους; Ο λόγος του Ρίτσου δεν ακούστηκε σαν απαγγελία, αλλά σκηνοθετικά ζωντάνεψε και ευαισθητοποίησε χάρη στη διασκευή και σκηνοθεσία της Νάντιας Δαλκυριάδου, του φωτισμού του Γιώργου Ψυχράμη και των υπέροχων ερμηνειών, των καταπληκτικών φωνών και πλαστικών κινήσεων των ηθοποιών. Η λήθη είναι εχθρός, η μνήμη προφυλάσσει και ενώνει τους ανθρώπους σε μια κοινή μοίρα.
Πολύ ωραία, άρτια παράσταση με εξαιρετικές ερμηνείες και θαυμάσια σκηνοθεσία. Στο έργο του αυτό ο Ρίτσος ως ενεργό μέλος της αριστεράς μιλάει για τα χρόνια της γερμανικής κατοχής και τα βιώματα τα δικά του και των συντρόφων του.
Όταν ένα έργο βασίζεται στην ποίηση του μεγάλου Γιάννη Ριτσου, τότε πρέπει ο καθένας να το δει!