Φαίδρα

Από τη θεατρολόγο Μαρία Μαρή

Ο μύθος της φλεγόμενης από πάθος «Φαίδρας», του ανεκπλήρωτου, απαγορευμένου έρωτά της για τον γιο του συζύγου της, Ιππόλυτο, υπό την αναπότρεπτη επίδραση της θεάς του έρωτα Αφροδίτης έχει εμπνεύσει την δραματουργία ανά τους αιώνες και ζωντανεύει στη θεατρική σκηνή σε σκηνοθεσία του Μάνου Καρατζογιάννη, με τη Μίνα Αδαμάκη, τροφό, τη Σαβίνα Γιαννάτου, Θεά Αφροδίτη, τη Ραφίκα Σαουίς, Φαίδρα, τον Σπύρο Περδίου, Θησέα /Ιππόλυτο και τον Δημήτρη Τσίκλη, Ιππόλυτο/ξωτικό.

Η παράσταση είναι μια μουσικοθεατρική σκηνική σύνθεση από τα έργα της αρχαίας ελληνικής και ευρωπαϊκής γραμματείας «Ιππόλυτος» του Ευριπίδη, «Φαίδρα» του Σενέκα και «Φαίδρα» του Ρακίνα στη υπέροχη μετάφραση του Στρατή Πασχάλη. Η παράσταση έχει ήδη παιχτεί στο θέατρο Πέτρας στην Πετρούπολη και στο θέατρο της Ρεματιάς στο Χαλάνδρι και θα περιοδεύσει φέτος το καλοκαίρι σε διάφορα θέατρα της Αττικής. Η περιοδεία μέχρι στιγμής έχει ως εξής: 26/6/2021 ΘΕΑΤΡΟ ΠΕΤΡΑΣ, 2/7/2021 ΚΗΠΟΘΕΑΤΡΟ ΠΑΠΑΓΟΥ,7/7/2021 ΘΕΑΤΡΟ ΡΕΜΑΤΙΑΣ, 28/7/2021 ΘΕΑΤΡΟ ΒΡΑΧΩΝ .

Η Αφροδίτη με στάση σώματος τυπικού αγάλματος, πανίσχυρη, θέλει να εξαφανίσει τον εχθρό της , τον Ιππόλυτο, που την έχει εντελώς απαρνηθεί και ενδιαφέρεται μονάχα για το κυνήγι , και τη φύση, ενώ λατρεύει αποκλειστικά τη θεά Άρτεμις.

Η Φαίδρα, Ραφίκα Σαουίς, νιώθει το κορμί της να ταράζεται. Το σώμα της είναι ηττημένο, το ίδιο και το συναίσθημά της. « Δεν μπορώ, δεν μπορώ να είμαι μόνη! Θέλω ν΄αγαπήσω.» Ο Θησέας έχει φύγει και τώρα αυτή υποφέρει από έρωτα για τον γιο του άνδρα της. Ο πόνος ορίζει όλα τα πρόσωπα.

Η εκπληκτική Τροφός Μίνα Αδαμάκη μιλά για τον πόνο, που ορίζει τον άνθρωπο. Η Φαίδρα της ζητά να την κρύψει , να τη σώσει και εκείνη είναι έτοιμη να κάνει τα πάντα για να γλιτώσει την κυρά της.

Η μουσική του Δημήτρη Μαραμή διεισδυτική, αποδίδει την συναισθηματική κατάσταση των ηρώων, το μένος της Αφροδίτης, τη γαλιφιά της Τροφού.

«Τα χέρια σου έχεις ματώσει» λέει η Τροφός στη Φαίδρα για να ανταπαντήσει η τελευταία ότι τα χέρια της είναι καθαρά, το μόνο είναι ότι ερωτεύτηκε. Η ερμηνεία της Φαίδρας δηλώνει ένα σώμα με σπασμούς στη προσπάθειά του να ξεφύγει από αυτό το πάθος που το έχει κυριεύσει. Η Τροφός την επαναφέρει « είσαι παντρεμένη με τον πατέρα του!» Η Φαίδρα ταλανίζεται από το πάθος, αυτό την κάνει να θέλει να πεθάνει.

Η Τροφός τρομάζει και της λέει ότι για να σωθεί υπάρχουν γητειές και ξόρκια και η ίδια γίνεται μεσίτρα, μεσολαβεί στον Ιππόλυτο για να τη σώσει, να τον πείσει να ενδώσει στον έρωτά της Φαίδρας.

Η Αφροδίτη με πλάτη γυρισμένη ζητά εκδίκηση, για να συνεφέρει τον ανέραστο Ιππόλυτο.

Ο Ιππόλυτος από την άλλη αναρωτιέται απευθυνόμενος στον Δία γιατί αφήνει τη γυναίκα να ζει ανάμεσά τους. Αν είναι για την τεκνοποίηση, θα μπορούσαν να πηγαίνουν κάπου και να παίρνουν παιδιά. Μιλά με άσχημα λόγια για τις γυναίκες και δηλώνει ότι μισεί τα θηλυκά που έχουν ανήσυχο πνεύμα.

Η Τροφός τον συμβουλεύει να αφήσει την ψυχή του να σκιρτήσει και εκείνος μισογύνης ανταπαντά ότι όλες οι γυναίκες είναι αδιόρθωτες, ταγμένες στο κακό.

Η Φαίδρα λαχταρά να τον αγγίξει. Μιλά για μια ανατροπή του μύθου. Θα μπορούσε εκείνη να είναι στη θέση της αδελφής της , της Αριάδνης και εκείνη να του έδινε το μίτο για να ξεφύγει από τον Λαβύρινθο αφού είχε σκοτώσει τον Μινώταυρο, οπότε αντί για εκείνη θα παντρευόταν την αδελφή της έτσι η Φαίδρα θα νομιμοποιούνταν να είναι ερωτευμένη με τον Ιππόλυτο. Οι συσχετισμοί που κάνει με το μυαλό της φανερώνουν ότι το πάθος και η λαγνεία την κάνουν να παραφέρεται. Τον ρωτά ευθέως « Σου πέρασε ποτέ από το μυαλό σου να κάνεις έρωτα μαζί μου; Τώρα θα ήθελες;» Η Φαίδρα του εξομολογείται τον έρωτά της, γυρνά σαν τρελή, απελπισμένη. Η κίνησή της μελετημένη, μια περφόρμανς που αποδίδει αυτό το χάσιμο σε κάτι που την ξεπερνά.

Ο Θησέας και ο Ιππόλυτος, Σπύρος Περδίου, μια διττή φύση , πατέρας και γιος. Μια αδιάσπαστη ενότητα, μια φλέβα, το ίδιο αίμα, πως θα μπορούσε να το αμαυρώσει ο Ιππόλυτος;

Ωδή στον έρωτα, που βάσανα σκορπά πάνω στη γη. Το βέλος του ο έρωτας, ποτέ πια να μην μου ρίξει. Η υπέροχη φωνή της Σαβίνας Γιαννάτου, ένα σπαρακτικό χορικό «Λυπήσου με θεά και μην μου κυριεύσεις την ψυχή!» Υπέροχοι οι στίχοι του χορικού του έρωτα του Σωτήρη Τριβιζά

Ο τρόμος δαμάζει, απειλεί. Στατική η Τροφός μπροστά σε μια γυάλινη σφαίρα, σαν την μάντισσα που θα πει τη μοίρα.

Επιστρέφει επιτέλους ο Θησέας, η Φαίδρα παίρνει το σπαθί του Ιππόλυτου και χαράζει με αυτό την άμμο, κάνει σχήμα σταυρού, προμήνυμα θυσίας, θανάτου ή και το κρατά σαν σύμβολο φαλλικού οργάνου, που όμως σκοτώνει, Ιππόλυτος και Φαίδρα κυνηγιούνται σαν τα ζώα. Ο Έρωτας δεν είναι φιλικός, είναι διεκδικητικός, το πάθος ξεσκίζει, είναι μια πάλη ζωής. Τρομερή η σκηνή της επιβεβλημένης συνεύρεσης από την οποία ξεγλιστρά ο Ιππόλυτος. Η κίνηση μια χορογραφία της Φρόσως Κορρού πάνω σε ένα σκηνικό της Όλγας Μπρούμα, που εξυπηρετεί τη συρραφή των κειμένων και το τραγικό του έρωτα.

Αναγγέλλεται ο πνιγμός της Τροφού. Ο Δημήτρης Τσίκλης μέχρι τώρα αγέρωχος και άμεπτος Ιππόλυτος με μια καταπληκτική κίνηση που παραπέμπει και σε κομέντια διηγείται σαν Αγγελιαφόρος τον χαμό της Τροφού, και μετά τον θάνατο του Ιππόλυτου από το το άγριο θαλάσσιο τέρας.

« Νεκρό το θύμα σου κυρά μου!»

Όλη η συρραφή των σκηνών έχει γίνει με μελέτη και αυτό προκύπτει από το άριστο αποτέλεσμα. Σπονδυλωτά και σταδιακά οδηγείται η παράσταση σε μια μόνη πλοκή χρησιμοποιώντας τον αρχικό μύθο και τις παραλλαγές του.

Η Φαίδρα λύνει τη σιωπή της και αποκαθιστά την τιμή του Ιππόλυτου στα μάτια του πατέρα του αποκαλύπτοντάς του την αλήθεια και αυτοκτονεί.

Όλα δείχνουν μια μετάβαση του θεάτρου στο ελισαβετιανό θέατρο, το θέατρο που κλυδωνίζεται από τα πάθη και τον θάνατο.

Η Τιμή διατηρείται ψηλά, ενώ συμβαίνουν ανήθικες, πανάθλιες πράξεις, που εξυπηρετούν πάθη και συμφέροντα.

Ο ρόλος του Αγγελιαφόρου – Υπηρέτη αυτή την μετάβαση κάνει εμφανή, μια ωραία προβολή του θεάτρου στο μέλλον, βλέποντας όλη τη διαδρομή του μέχρι το σωματικό θέατρο. Το πάθος για το θέατρο που σπελευθερώνει.

Μια εμπνευσμένη σκηνοθεσία με σαφή άποψη από τον Μάνο Καρατζογιάννη. Ξεχωρίζουν οι ερμηνείες της Σαβίνας Γιαννάτου, ( Αφροδίτη) και της Μίνας Αδαμάκη (Τροφού). Η φωνή της μιας και η εκφραστική στατικότητα της άλλης δημιούργησε μια ωραία αναλογία δεξιά και αριστερά της σκηνής, μια αντίστιξη με έμφαση στην συγκινητική ερμηνεία κάνοντας αντιπαράθεση στην κινητική Φαίδρα (Ραφίκα Σαουίς), τον Θησέα (Σπύρο Περδίου) και τον Ιππόλυτο (Δημήτρη Τσίκλη).

Τα λιτά κοστούμια του Parthenis και ο φωτισμός της Άννας Σμπώκου συνηγόρησαν στο επιθυμητό αποτέλεσμα.