Επιμέλεια συνέντευξης: Κωνσταντίνος Πλατής
Τι μηνύματα θέλετε να περάσετε στο κοινό μέσα από την παράσταση;
Το έργο διαδραματίζεται το 1913, στην Χίο. Αμέσως μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους.Μια περίοδο έντονων ανακατατάξεων και πληθυσμιακών μετακινήσεων. Πείνα και ανέχεια. Οι βαλκανικοί πόλεμοι ξεκινούν απ την μια, σφαγές στην Σμύρνη στον Τσεσμέ απ την άλλη, βάρκες καίκια κατάμεστα με πρόσφυγες καταφθάνουν από τα απέναντι παράλια στο ήδη σακατεμένο νησί. Ο σύγχρονος κόσμος ταυτόχρονα κάνει την εμφάνισή του με τον ηλεκτρισμό το τηλέφωνο τα αυτοκίνητα και στα σαστισμένα μάτια των ανθρώπων φαντάζει ως η μόνη διέξοδος. Είναι το πρώτο μεγάλο μεταναστευτικό κύμα προς την Αμερική. Κάθε χρόνο 25.000 άνθρωποι εγκαταλείπουν μια χώρα οικονομικά εξουθενωμένη και πολιτικά αβέβαιη. Μπαίνουν στα καράβια να κυνηγήσουν το αμερικάνικο όνειρο που υπόσχεται ευκαιρίες πλούτου και ευημερία. Ελπίζουν σε καλύτερη ζωή για αυτούς και τις οικογένειές τους και λειώνουν και στραγγίζονται στις μεγάλες βιομηχανικές πόλεις. Το όνειρο αποδεικνύεται εφιάλτης. Ευτυχώς υπάρχει αλληλεγγύη και στήριξη ανάμεσα στους συμπατριώτες, που τους δυναμώνει. Έτσι καταφέρνουν να κάνουν κοινότητες και μέσα από μια πολύ σκληρή ζωή να ορθοποδήσουν. Πόσο μακρινό είναι όλο αυτό; Πόσο όμοιες εικόνες και καταστάσεις υπάρχουν σήμερα; Σε ποια θέση είμαστε; Η ηθική μας πως πλάθεται; Πως αξιολογούμε και ιεραρχούμε τις ανάγκες μας; Τι πιστεύουμε ότι μπορεί να είναι τελικά η σανίδα της σωτηρίας μας, αν αυτή υπάρχει; Αυτά και ίσως κι άλλα τα ερωτηματικά, που ο καθένας δίνει τις δικές του απαντήσεις και έτσι προχωράει η ζωή όπως προχωράει. Τα υστερινά τιμούν τα πρώτα. Το παρελθόν έχει τις απαντήσεις για το μέλλον. Αν θέλουμε να τις βρούμε.
Την εποχή εκείνη η αλληλογραφία με 1 γράμμα μετά από οκτώ μήνες μπορούσε να διατηρήσει μια σχέση και για χρόνια ίσως. Τι μεσολάβησε από τότε έως σήμερα για να φτάσουμε στην αλλοτρίωση που υπάρχει σε μεγάλο βαθμό στις σχέσεις των ανθρώπων;
Αλλοτρίωση υπήρχε και τότε, με διαφορετική μορφή και έκφραση από την σημερινή. Δεν εξωραίζω το παρελθόν. Ήταν πολύ δύσκολα χρόνια, πολύ σκληρές και άτεγκτες κοινωνίες, πνιγηρές. Οι ανάγκες που έπρεπε να έχεις ακόμη και οι επιθυμίες ήταν προκαθορισμένες σχεδόν απόλυτα. Οι ρόλοι ασφυκτικοί. Πολύ μακριά από την αποδοχή και καλλιέργεια της ανθρώπινης ψυχής. Όπως και σήμερα βέβαια μα με άλλους τρόπους πια. Αυτά που λείπουν σε εμάς και που εγώ τα θεωρώ όπλα ενάντια στην αλλοτρίωση που θίξατε είναι ότι οι άνθρωποι τότε ήταν κοντά στην φύση, ήταν ακόμη μέρος αυτής, εναρμονισμένοι με τους νόμους της και συντονισμένοι με την ομορφιά ασυνείδητα και αποτελεσματικά. Είχαν ουσιαστική επαφή με αρχές που με την πάροδο του χρόνου και την επέλαση του σύγχρονου κόσμου άδειασαν και κακοφόρμισαν. Η πίστη ήταν ιδανικό, η ειλικρίνεια, το ουσιαστικό μοίρασμα της ζωής. Το εγώ ακόμη δεν είχε γίνει τεράστιο. Ζούσαν σε μικρές κοινότητες και όλοι μοιραζόντουσαν την καθημερινότητα τις γιορτές και τις σχόλες τα καλά και τα κακά.
Η παράσταση αποτελείται ουσιαστικά από μονολόγους. Αυτό δυσκόλεψε την επικοινωνία σας επί σκηνής με το συμπρωταγωνιστή σας;
Είναι οι επιστολές που ανταλλάσει το ζευγάρι, ο Δημοστένης από το Πίτσμπουργκ και η Ελέγκω από την Χίο. Εκεί που είναι η δυσκολία εκεί υπάρχουν και η λύση της. Ζητούμενο στην παράσταση ήταν η επικοινωνία να είναι ουσιαστική και αποκαλυπτική για το ποιόν της σχέσης. Τα εμπόδια έγιναν εφαλτήρια για την ένωση των αγαπημένων. Η αγάπη γίνεται σαμποτέρ της πραγματικότητας και ανθεί με τον τρόπο της σε αυτήν την άγονη συνθήκη.
H παράσταση ξεκίνησε να παίζεται στη Χίο το 2014 . Υπάρχουν διαφορές με το κοινό της παράστασης εδώ στην Αθήνα;
Το κείμενο είναι γραμμένο στην χιώτικη ντοπιολαλιά. Ανάλογα την ηλικία υπήρχε διαφορετικό ενδιαφέρον. Να γνωρίσουμε την γλώσσα οι μικρότεροι να θυμηθούμε την γλώσσα οι μεγαλύτεροι. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τους Αθηναίους θεατές. Λέει η Ελέγκω ‘’Άντε βγόδωσε κείνο το ρημάδι το εισιτήριο’’ Το ρήμα το αρχαίο είναι ευοδώνω, ολοκληρώνω κάτι και γρήγορα. Ευ όδός άρα οδηγούμαι σε καλό αποτέλεμα.Την ρίζα της λέξης την χρησιμοποιούμε και στο καλο κατευώδιο. Η γλώσσα κουβαλάει την ιστορία μας και είναι οικεία σε όλους. Και γι αυτό και ασκεί και ιδιαίτερη γοητεία. Επίσης μιλάει για την μετανάστευση. Την μετανάστευση την έχει ζήσει πολύ η Χίος. Θυμάμαι όταν ήμουν μικρή τα καλοκαίρια ερχόντουσαν οι ελληνοαμερικάνοι, έτσι τους λέγαμε, με φανταχτερά ρούχα και άλλες λέξεις περίεργες. Μας φώναζε η θειά Βαγγέλα να πάμε να φάμε χαμπούργκες. Μα η ξενιτιά είναι στο πετσί του έλληνα όχι μόνο του Χιώτη. Δεν υπάρχει μέρος που να μην έχει ξενιτεμένους. Είτε στην Αμερική είτε στην Αυστραλία, είτε στην Γερμανία. Δεν υπάρχει καμμία διαφορά στο πως επικοινωνεί η παράσταση με το κοινό της είτε εδώ είτε οπουδήποτε.
Έχετε δουλέψει χρόνια στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βορείου Αιγαίου. Μπορείτε να αξιολογήσετε το έργο που παράγεται στις απομακρυσμένες αυτές περιοχές της Ελλάδας;
Παίζω στις παραστάσεις του Δη,πε.θε Β. Αιγαίου από το 1996 που ιδρύθηκε. Πριν ήμουν στο ΔΗΘΕΧ πρόδρομο του και ακόμη πιο πριν στην θεατρική ομάδα του Σύλλογου Γυναικών Χίου. Γυρίζω το νησί για παραστάσεις από τα δέκα μου χρόνια. Έχω ζήσει και ως ερασιτέχνης ηθοποιός και ως επαγγελματίας. Η εμπειρία μου μου έχει δείξει ότι οι απομακρυσμένες όπως τις λέτε περιοχές έχουν ανάγκη για θέατρο και μάλιστα για καλό θέατρο. Έχουμε γυρίσει το βόρειο Αιγαίο, σε πόλεις και χωριά και η ανταπόκριση του κόσμου ήταν εξαιρετική. Από κει και πέρα σε αυτές τις απομακρυσμένες περιοχές αν τύχει εμπνευσμένος και με όραμα καλλιτεχνικός διευθυντής η κοινωνία το αγκαλιάζει και γίνονται πράγματα σπουδαία.
Πληροφορίες για την παράσταση: Εδώ
