Από τη Ναντίν Αθανασίου
Είδαμε και σας προτείνουμε την παράσταση: "Η μάνα αυτουνού… Έλλη Ζάχου Ταχτσή", ένα έργο της Κικής Μαυρίδου, βασισμένο στη ζωή της μητέρας του Κώστα Ταχτσή, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Λάσκαρη, με τη Ράνια Σχίζα στον ομώνυμο ρόλο, στο θέατρο Tempus Verum - Εν Αθήναις.
Λίγα λόγια για το έργο:
Ο βασικός πυρήνας του έργου είναι η σχέση αγάπης, απόρριψης και εξάρτησης, που υπάρχει ανάμεσα στον Κώστα και τη μητέρα του. Ο Κώστας Ταχτσής ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συγγραφείς. Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη, έζησε μια πολυτάραχη ζωή. Μεγάλωσε σε δύσκολες συνθήκες με έντονες οικογενειακές συγκρούσεις. Η ζωή του σημαδεύτηκε από την ανοιχτή έκφραση της σεξουαλικότητάς του. Ο Κώστας Ταχτσής δολοφονήθηκε το 1988 στο σπίτι του στην Αθήνα υπό μυστηριώδεις συνθήκες. Η υπόθεση της δολοφονίας του παραμένει ανεξιχνίαστη, γεγονός που προσθέτει έναν ακόμη δραματικό τόνο στη ζωή του. Η μητέρα του Κώστα Ταχτσή έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του, αλλά και στη θεματολογία των έργων του. Ήταν μια δυναμική και αντιφατική προσωπικότητα, που επηρέασε βαθιά τον συγγραφέα.
Σκηνοθεσία και ατμόσφαιρα:
Σ’ έναν μονόλογο, η σχέση του ηθοποιού με το κοινό είναι κρίσιμη, διότι ο ερμηνευτής απευθύνεται άμεσα σ’ αυτό. Ενισχύοντας αυτή τη δυναμική του μονολόγου, η σκηνοθετική προσέγγιση του Βαγγέλη Λάσκαρη είναι ρεαλιστική, αλλά συνάμα συμβολική. Ένας μινιμαλιστικός, άδειος, σχεδόν γυμνός χώρος, με ένα μόνο μπαούλο στην άκρη της σκηνής, δίνει έμφαση κυρίως στην ερμηνεία της ηθοποιού, αφήνοντας τον θεατή να συμπληρώσει το πλαίσιο με τη φαντασία του (σκηνογραφία του κ. Γιώργου Λιντζέρη). Το μπαούλο, ως το μόνο σκηνικό αντικείμενο, γίνεται ο άξονας, γύρω από τον οποίο περιστρέφεται όλος ο μονόλογος. Συμβολίζει το παρελθόν της Έλλης Ταχτσή, τα βάρη που κουβαλά, τις μνήμες, αλλά και την αδυναμία της να αποδεσμευτεί από αυτά. Γύρω από αυτό, σποτ, που φωτίζουν μόνο το πρόσωπό της, για να δοθεί έμφαση στην ψυχολογική της κατάσταση. Ένα μαλακό, ζεστό φως, με σκιές που την "αγκαλιάζουν", σαν να την εγκλωβίζουν στο παρελθόν της. Το φως χαμηλώνει ή αλλάζει ένταση σε στιγμές κορύφωσης του συναισθήματος, κυρίως όταν μιλάει για τον γιο της. Το σκοτάδι γύρω της δημιουργεί την αίσθηση απομόνωσης και εγκλωβισμού, ενώ το φως την κρατά "εκτεθειμένη" στον εαυτό της και στο κοινό, προσκαλώντας τον θεατή να βυθιστεί στη δική της ιστορία. Η απλότητα αυτής της σκηνοθετικής προσέγγισης εστιάζει στο συναίσθημα και την ερμηνεία, αφήνοντας το κοινό να παραδοθεί πλήρως στον κόσμο της. Η διακριτική μουσική υπόκρουση, από τον Μάνο Αντωνιάδη, αναδεικνύει τη νοσταλγία και την τραγικότητα της ιστορίας.
Ερμηνεία:
Η Έλλη Ζάχου Ταχτσή, η μητέρα του Κώστα Ταχτσή, ήταν μια δυναμική, αλλά και περίπλοκη γυναίκα, που επηρέασε βαθιά τον συγγραφέα, τόσο στη ζωή, όσο και στο έργο του. Η σχέση τους ήταν έντονη, γεμάτη συγκρούσεις, αλλά και αλληλεξαρτήσεις. Η Έλλη μεγάλωσε σε δύσκολες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, ήταν, όμως, ανεξάρτητη για την εποχή της, σε μια κοινωνία, που επέβαλε αυστηρούς ρόλους στις γυναίκες. Παντρεύτηκε τον πατέρα του Κώστα, αλλά ο γάμος τους κατέληξε σε διαζύγιο, όταν ο Ταχτσής ήταν μικρό παιδί ακόμα. Ο ίδιος συχνά περιέγραφε τη μητέρα του ως μια γυναίκα με ισχυρή προσωπικότητα, που, όμως, δεν ήταν συναισθηματικά διαθέσιμη για εκείνον. Η σχέση της με τον γιο της ήταν γεμάτη αντιφάσεις: απογοήτευση, έλεγχο, σύγκρουση, αλλά και αγάπη. Αυτή η τόσο δύσκολη σχέση απαιτεί μια ερμηνεία, που να ενσωματώνει όλα τα παραπάνω. Η ηθοποιός πρέπει να "κουβαλάει" το βάρος των επιλογών της Έλλης και τον τρόπο, που αυτές επηρέασαν τον Ταχτσή. Η Ράνια Σχίζα, που ανέλαβε αυτό το δύσκολο εγχείρημα είναι μια ταλαντούχα ηθοποιός με έντονη παρουσία και ικανότητα να ερμηνεύει χαρακτήρες με βαθιά συναισθηματική φόρτιση. Έχει άλλωστε αποδείξει την αξία και τη δυναμική της σε πολλούς απαιτητικούς ρόλους. Η ερμηνεία της, ως Έλλη Ζάχου Ταχτσή είναι μοναδική! Δίνει ζωή σ' έναν πολύπλοκο άνθρωπο. Ο μονόλογος της είναι φορτισμένος με συναισθήματα αγάπης, θυμού, αλλά και μιας αίσθησης απώλειας. Η Ράνια Σχίζα έχει τη δεξιότητα να εκφράζει την εσωτερική της ένταση με υποδόριο τρόπο, κάτι που είναι καθοριστικό για έναν τόσο συναισθηματικά φορτισμένο ρόλο. Στην ενσάρκωση της Έλλης αποδίδει τόσο τη συναισθηματική αποστασιοποίηση, όσο και τη μητρική της αγάπη. Χρησιμοποιεί επιβλητική στάση σώματος για να τονίσει τον έλεγχο, που προσπαθεί να επιβάλει, ενώ συγχρόνως, σε πιο ήπιες στιγμές, φαίνεται η ανθρώπινη και στοργική πλευρά της. Η φωνή της, γεμάτη αυστηρότητα, αλλά και υπόκωφη τρυφερότητα, αποτυπώνει τη μητρική αυτή φιγούρα. Ο τόνος της ηθοποιού αλλάζει, ανάλογα με την ψυχολογική της κατάσταση. Περνάει από ψιθύρους και σιωπηλή αγανάκτηση μέχρι ξέσπασμα. Η ειρωνεία και ο σαρκασμός στα λόγια της αποδίδονται με ακρίβεια, αναδεικνύοντας την πίκρα και την απογοήτευσή της. Παίζει με την ένταση και την αντιφατικότητα των συναισθημάτων της, προς τον γιο της. Μέσα από κάθε κίνηση και βλέμμα, αισθανόμαστε το βάρος μιας γυναίκας, που παλεύει ανάμεσα στις κοινωνικές επιταγές και τις δικές της επιθυμίες. Η υπέροχη ηθοποιός μας παρουσιάζει μία μητρική φιγούρα, που γίνεται σύμβολο μιας κοινωνίας, που επιθυμεί να συντηρήσει τις παραδοσιακές αξίες και τις αυστηρές προσδοκίες. "Σπάει τον τέταρτο τοίχο", κοιτάζοντας απευθείας το κοινό σε στιγμές, που εκφράζει τα παράπονά της για τη ζωή και τους ανθρώπους. Φαίνεται σαν να μιλά σε κάποιον φανταστικό συνομιλητή, ενισχύοντας το αίσθημα της μοναξιάς. Η ερμηνεία της ισορροπεί ανάμεσα στη δυναμικότητα και τις στιγμές ευαλωτότητας. Δεν είναι η πρώτη φορά που μας μαγεύει η κ. Σχίζα, αυτή η τεράστια ηθοποιός! Συγκινητική η στιγμή που ακούγεται ο Νίκος Καραθάνος, ως Κώστας Ταχτσής, πληγωμένος, μόνος, αλλά και ρεαλιστής. Δεν εξιδανικεύει τη μητέρα του, αντίθετα, εξετάζει τη σχέση τους με μια διάθεση να την αποδομήσει, αναδεικνύοντας τις αδυναμίες της και τις προσωπικές του ανησυχίες για το ποιος είναι και ποιος πρέπει να γίνει.
Συνολικά:
Ο συγκεκριμένος μονόλογος αποτελεί μια εξαιρετική θεατρική στιγμή, καθώς καταφέρνει να συνδυάσει την προσωπική εξομολόγηση με τη γενικότερη κοινωνική κριτική. Αν και εστιάζει στη μητέρα του Κώστα Ταχτσή, στην πραγματικότητα μιλά για τις οικογενειακές σχέσεις, τις κοινωνικές δομές και τον τρόπο, που αυτές καθορίζουν τις ανθρώπινες ζωές. Ο μονόλογος αυτός λειτουργεί τελικά ως ένας καθρέφτης της κοινωνίας. Μία από τις καλύτερες θεατρικές παραστάσεις των τελευταίων ετών!
Πληροφορίες για την παράσταση: Εδώ
