Η κορυφαία Γαλλίδα ηθοποιός Isabelle Huppert επιλέχθηκε φέτος από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου για να γράψει το μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου (27/3).
"Μας βρίσκει εδώ, όπως και κάθε χρόνο την Άνοιξη, το 55ο έτος εορτασμών της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου. Μια μέρα, σημαίνει 24 ώρες, που ξεκινούν πρώτα από το θέατρο Νο και το Bunraku, περνούν από την Όπερα του Πεκίνο και το Kathakali, καθυστερούν κάπου μεταξύ Ελλάδας και Σκανδιναβίας, από τον Αισχύλο έως τον Ίψεν, από τον Σοφοκλή στον Στρίντμπεργκ, μεταξύ Αγγλίας και Ιταλίας, από τη Σάρα Κέιν στον Πιραντέλλο, μα και στη Γαλλία μεταξύ άλλων, εδώ που βρισκόμαστε τώρα, στο Παρίσι, στην πόλη που εξακολουθεί να φιλοξενεί τα περισσότερα θεατρικά σχήματα από το εξωτερικό. Έπειτα, σε αυτές τις 24 ώρες, θα οδηγηθούμε από το Παρίσι στη Ρωσία, από τον Ρακίνα και τον Μολιέρο στον Τσέχωφ.
Μπορούμε ακόμη να διασχίσουμε τον Ατλαντικό για να καταλήξουμε σ’ ένα πανεπιστήμιο στην Καλιφόρνια, όπου εκεί οι νέοι άνθρωποι ίσως ανακαλύπτουν εκ νέου το θέατρο. Γιατί το θέατρο πάντοτε αναγεννιέται μέσα από τις στάχτες του. Είναι η σύμβαση που πρέπει διαρκώς και ακαταπόνητα να καταργείται. Και έτσι παραμένει ζωντανό. Το θέατρο σφύζει από ζωή, αψηφώντας το χώρο και το χρόνο, τα πιο σύγχρονα έργα τρέφονται από τα επιτεύγματα των περασμένων αιώνων, τα πιο κλασικά ρεπερτόρια εκσυγχρονίζονται κάθε φορά που ερμηνεύονται ξανά.
Μια Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου, προφανώς, δεν είναι μια συνηθισμένη, καθημερινή, μέρα. Είναι η μέρα που αναβιώνει έναν απέραντο χωροχρόνο και για να επικαλεστώ αυτόν το χωροχρόνο θα ήθελα να καλέσω εδώ έναν γάλλο θεατρικό συγγραφέα, τόσο ταλαντούχο όσο και διακριτικό, τον Ζαν Ταρντιέ. Για το χώρο ερωτά ποια είναι η μακρύτερη διαδρομή από το ένα σημείο στο άλλο… Για το χρόνο προτείνει να μετρούμε σε δέκατα δευτερολέπτου το χρόνο που χρειαζόμαστε για να προφέρουμε τη λέξη «αιωνιότητα».
Για το χωροχρόνο είπε επίσης: «Πριν κοιμηθείτε εστιάστε την προσοχή σας, νοερά, σε δύο σημεία στο χώρο και υπολογίστε πόσος χρόνος χρειάζεται, στο όνειρο, να πάτε από το ένα σημείο στο άλλο». Στη μνήμη μου έχω κρατήσει τη φράση «στο όνειρο». Φαίνεται ότι ο Ζαν Ταρντιέ και ο Μπομπ Γουίλσον έχουν συναντηθεί. Μπορούμε επίσης να συνοψίσουμε τη σημασία της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου μας, ανακαλώντας στη μνήμη μας τον Σάμουελ Μπέκετ, μέσα από τον οποίο λέει η Γουίνι, με εκείνο το σβέλτο ύφος της: «Ω, τι όμορφη μέρα πρόκειται να ήταν».
Καθώς σκεφτόμουνα αυτό το μήνυμα, που είχα την τιμή να κληθώ να γράψω, ερχόντουσαν στη μνήμη μου όλα τα όνειρα, από όλες αυτές τις σκηνές. Έτσι, δεν ήρθα εντελώς μόνη σε αυτήν την αίθουσα της ΟΥΝΕΣΚΟ. Όλοι οι χαρακτήρες που ερμήνευσα επάνω στη σκηνή είναι εδώ μαζί μου, οι ρόλοι που φαινομενικά με εγκατέλειπαν όταν όλα τελείωναν, μα που χάραξαν μέσα μου μια υπόγεια ζωή, έτοιμοι να βοηθήσουν ή να καταστρέψουν τους επόμενους ρόλους: Φαίδρα, Αραμίντ, Ορλάντο, Έντα Γκάμπλερ, Μήδεια, Μερτέιγ, Μπλανς Ντιμπουά… Με συνοδεύουν επίσης όλοι οι χαρακτήρες που αγάπησα και χειροκρότησα ως θεατής. Έτσι, ανήκω σε όλο τον κόσμο. Είμαι Ελληνίδα, Αφρικανή, Σύρια, Βενετσιάνα, Ρωσίδα, Βραζιλιάνα, Περσίδα, Ρωμαία, Γιαπωνέζα, Νεοϋορκέζα, γυναίκα από τη Μασσαλία, Φιλιππινέζα, Αργεντινή, Νορβηγίδα, Κορεάτισσα, Γερμανίδα, Αυστριακή, Αγγλίδα, πραγματικά ανήκω σε όλο τον κόσμο. Εκεί, στη σκηνή, βρίσκεται η πραγματική παγκοσμιοποίηση.
Στους εορτασμούς της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου 1964, ο Λόρενς Ολιβιέ ανακοίνωσε ότι μετά από αγώνες που διήρκησαν πάνω από έναν αιώνα, η Αγγλία απέκτησε το Εθνικό της Θέατρο και εξέφρασε αμέσως την επιθυμία του να το διαμορφώσει ως ένα διεθνές θέατρο, τουλάχιστον στο ρεπερτόριό του. Γνώριζε πολύ καλά πως ο Σαίξπηρ ανήκει στον κόσμο.
Με χαρά ανακάλυψα ότι το πρώτο Μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου το εμπιστεύτηκαν στον Ζαν Κοκτώ, μια τέλεια επιλογή, αφού είναι ο συγγραφέας του Ο γύρος του κόσμου σε 80 μέρες. Κι εγώ γύρισα τον κόσμο, με διαφορετικό τρόπο, έκανα το γύρο του κόσμου σε 80 θεατρικά έργα ή ταινίες. Περιλαμβάνω εδώ και τις ταινίες γιατί δεν βρίσκω ότι διαφέρουν οι ερμηνείες τους από το θέατρο και εκπλήττομαι κάθε φορά που το λέω, μα είναι αλήθεια, έτσι είναι. Δεν υπάρχει διαφορά.
Καθώς σας μιλώ εδώ δεν είμαι εγώ, δεν είμαι ηθοποιός, είμαι απλά ένας άνθρωπος από τους πολλούς που χρησιμοποιεί το θέατρο για να συνεχίσει να υπάρχει. Είναι, λίγο, καθήκον μας. Και ανάγκη μας: με άλλα λόγια: το θέατρο δεν υπάρχει χάρη σε μας, μάλλον χάρη στο θέατρο υπάρχουμε εμείς. Το θέατρο είναι παντοδύναμο, αντιστέκεται, επιβιώνει από το κάθε τι, πολέμους, λογοκρισία, φτώχια. Αρκεί να πούμε «Το σκηνικό είναι μια γυμνή σκηνή μιας ακαθόριστης εποχής» και να προσθέσουμε έναν ηθοποιό. Ή μία ηθοποιό. Τι θα κάνει αυτός; Τι θα πει αυτή; Θα μιλήσουν; Το κοινό περιμένει, θα αναγνωρίσει, γιατί χωρίς το κοινό δεν υπάρχει θέατρο, ποτέ δεν πρέπει να το ξεχνάμε αυτό. Ένας μόνο θεατής στο κοινό είναι το κοινό. Μα ας μην είναι πολλές οι άδειες καρέκλες! Εκτός στον Ιονέσκο… Στο τέλος λέει η γριούλα: «Ναι, ναι, ας πεθάνουμε ενδόξως… Ας πεθάνουμε για να γίνουμε μύθος… τουλάχιστον θα αποκτήσουμε το δρόμο μας…»
Γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου για 55 χρόνια τώρα. Στα 55 αυτά χρόνια είμαι η όγδοη γυναίκα που καλούμαι να μεταδώσω ένα μήνυμα και τελικά δεν ξέρω αν η λέξη μήνυμα ταιριάζει. Οι προγενέστεροί μου (η πλειοψηφία επιβάλλει το αρσενικό γένος! ) μίλησαν για το θέατρο της φαντασίας, της ελευθερίας, της καταγωγής, συζήτησαν το πολυπολιτισμικό θέατρο, το θέατρο της ομορφιάς, το θέατρο που θέτει αναπάντητα ερωτήματα… Το 2013, μόλις πριν τέσσερα χρόνια, ο Ντάριο Φο είπε: «Έτσι, η μόνη λύση στην κρίση βρίσκεται στην ελπίδα ότι θα οργανωθεί ένας μεγάλος διωγμός εναντίον μας και ιδιαίτερα εναντίον των νέων ανθρώπων που επιθυμούν να μάθουν την τέχνη του θεάτρου: μια νέα διασπορά των Commedianti, των δημιουργών του θεάτρου, ο οποίοι αναμφισβήτητα θα αντλήσουν από ένα τέτοιο περιορισμό αφάνταστα οφέλη για μια νέα αναπαράσταση.». Τα αφάνταστα οφέλη μοιάζουν μια πολύ καλή συνταγή, που επάξια θα μπορούσε να περιληφθεί σε κάθε πολιτική ρητορική, δεν συμφωνείτε;… Και αφού βρίσκομαι στο Παρίσι, λίγο πριν τις προεδρικές εκλογές, εισηγούμαι σε αυτούς που φαίνεται ότι επιθυμούν να μας κυβερνήσουν να προσέξουν αυτά τα αφάνταστα οφέλη του θεάτρου. Όχι όμως κυνήγι μαγισσών!
Το θέατρο για μένα είναι ο άλλος, είναι ο διάλογος, η απουσία του μίσους. Η φιλία μεταξύ των λαών, δεν γνωρίζω πολύ καλά τι θα πει αυτό, μα πιστεύω στην κοινότητα, στη φιλία μεταξύ των θεατών και των ηθοποιών, πιστεύω στην ενότητα όλων αυτών που επανενώνει το θέατρο, τους θεατρικούς συγγραφείς, τους μεταφραστές, τους φωτιστές, τους σχεδιαστές κοστουμιών, τους σκηνογράφους, αυτούς που ερμηνεύουν το θέατρο και αυτούς που το δημιουργούν και αυτούς που το επισκέπτονται. Το θέατρο μας προστατεύει, μας προφυλάσσει… Μου φαίνεται πως μας αγαπά… όσο το αγαπάμε…
Θυμάμαι έναν παλιό σκηνοθέτη, ο οποίος κάθε βράδυ στα παρασκήνια, προτού να ανοίξει η αυλαία, φώναζε με στεντόρεια φωνή: «Τόπο για το Θέατρο!». Και αυτή είναι και η τελευταία μου φράση. Σας ευχαριστώ."
Ποια είναι η Ιζαμπέλ Υπέρ;
Η Υπέρ γεννήθηκε στο Παρίσι και πέρασε την παιδική της ηλικία στο δυτικό προάστιο της πόλης Ville-d’Avray. Η μητέρα της την ενθάρρυνε να γίνει ηθοποιός από νεαρή ηλικία. Φοίτησε στο Ωδείο των Βερσαλλιών καθώς επίσης και στο Εθνικό Ωδείο Δραματικής Τέχνης του Παρισιού (CNSAD). Σπούδασε Σλαβικές και Ανατολικές γλώσσες στη σχολή του Κλισί, από όπου πήρε πτυχίο στη Ρώσικη γλώσσα. Έκανε πρώτα το ντεμπούτο της στην τηλεόραση το 1971 και μετά ένα χρόνο στον κινηματογράφο, με την ταινία "Οι πειρασμοί μιας δεκαεξάχρονης". Για την ερμηνεία της στην ταινία "Για μια νύχτα αγάπης" κέρδισε το Βραβείο BAFTA, ως πρωτοεμφανιζόμενη πρωταγωνίστρια κι έτσι άρχισε η διεθνής αναγνώριση. Συνεργάστηκε με μερικούς από τους σπουδαιότερους Γάλλους σκηνοθέτες όπως ο Γκοντάρ, ο Αντρέ Τεσινέ, ο Μπερτράν Μπλιέ, ο Μπερτράν Ταβερνιέ και ο Κλοντ Σαμπρόλ. Με τον Σαμπρόλ μάλιστα συνεργάστηκε τακτικά και στα 35 χρόνια γνωριμίας τους πρωταγωνίστησε σε 7 ταινίες του.
Η Υπέρ συνηθίζει να ενσαρκώνει αινιγματικούς και συναισθηματικά απόμακρους χαρακτήρες. Έχει υπηρετήσει όλα τα είδη της Έβδομης Τέχνης, από την κωμωδία, στο κοινωνικό δράμα και από τη λογοτεχνική μεταφορά στο φιλμ νουάρ. Διακρίνεται για τον επαγγελματισμό της και τις τολμηρές και αντισυμβατικές επιλογές της όσον αφορά ασυνήθιστες συνεργασίες με ανεξάρτητους σκηνοθέτες και δύσκολους ρόλους. Ο Τύπος την έχει συχνά χαρακτηρίσει εγκεφαλική ηθοποιό και διανοούμενη αλλά η ίδια αρνείται αυτούς τους χαρακτηρισμούς. Δεν είναι λίγες και οι συνεργασίες της σε διεθνείς παραγωγές με καταξιωμένους σκηνοθέτες, όπως ο Μάουρο Μπολονίνι, οι αδελφοί Ταβιάνι, ο Αντρέι Βάιντα, ο Μίχαελ Χάνεκε κ.ά. Η Υπέρ ήταν η πρόεδρος της κριτικής επιτροπής του 62ου Φεστιβάλ των Καννών το 2009 ενώ είχε υπάρξει και στο παρελθόν μέλος της επιτροπής αρκετές φορές.
Σημαντική είναι και η ενασχόλησή της με το θέατρο. Έχει προταθεί 5 φορές για τα θεατρικά βραβεία "Μολιέρος" για την ερμηνεία της σε κλασσικά έργα όπως η Μήδεια (2001), η Έντα Γκάμπλερ (2005) του Ίψεν κ.α. Το 2013 συμπρωταγωνίστησε με την Κέιτ Μπλάνσετ στο έργο του Ζαν Ζενέ "Οι δούλες", σε μια παραγωγή του Θεατρικού Θιάσου του Σίδνεϊ. Έχει ανέβει το θεατρικό σανίδι και στην Αθήνα, αρχικά το 2008 με το "Κουαρτέτο" του Χάινερ Μίλερ, στη συνέχεια το 2010 με το "Ένα λεωφορείο", διασκευή του "Λεωφορείου ο Πόθος" του Ουίλιαμς, το 2014 με τις "Ψευδοεξομολογήσεις" του Μαριβώ, "Φαίδρες" το 2016.
Το 1999 χρίστηκε Ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής.
Το 2017 βραβεύτηκε με τη Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ηθοποιού σε δραματική ταινία και με το Βραβείο Σεζάρ Α' Γυναικείου ρόλου για το Εκείνη, ενώ έλαβε υποψηφιότητα για το Όσκαρ Α΄ Γυναικείου Ρόλου.
Ποια είναι η Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου;
Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου καθιερώθηκε το 1962 από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου και εορτάζεται στις 27 Μαρτίου από την παγκόσμια θεατρική κοινότητα. Η Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου εκπροσωπεί για τη θεατρική κοινότητα μια ευκαιρία υπενθύμισης της ετερότητας αυτής της καλλιτεχνικής έκφρασης και προώθησης του αντίκτυπου που αυτή έχει στις σύγχρονες κοινωνίες. Το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου τιμά κάθε χρόνο αυτή την παγκόσμια γιορτή, καλώντας μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου για να γράψει το μήνυμα. Το μήνυμα μεταφράζεται σε περισσότερες από 50 γλώσσες, δημοσιοποιείται μέσα από το δίκτυο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου και τα Εθνικά του Κέντρα (περισσότερα από 90 Εθνικά Κέντρα και πολλά Συνεργαζόμενα Μέλη ) αλλά και θεατρικούς οργανισμούς σε όλο τον κόσμο, διαβάζεται σε όλα τα θέατρα και μεταδίδεται από τα Μ.Μ.Ε σε όλο τον κόσμο. Το ΔΙΘ έχει ως στόχο να προωθεί τις εθνικές και διεθνείς δραστηριότητες που διοργανώνονται στο πλαίσιο των εορτασμών για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου.
