Από τη θεατρολόγο Μαρία Μαρή
Την εξαιρετική θεατρική παράσταση "Γέρμα" παρουσίασε το Κορινθιακό Θέατρο "Βασίλης Ρώτας" το βράδυ του Σαββάτου 19 Σεπτεμβρίου και για τέσσερις παραστάσεις από τις 17 έως τις 20 Σεπτεμβρίου , στην αίθουσα "Θωμάς Θωμα'ί'δης" του Δημοτικού Θεάτρου Κορίνθου.
Η « Γέρμα» το κλασικό έργο του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, γραμμένη το 1934, αποτελεί ένα από τα τρία λυρικά έργα του Λόρκα, γνωστά και ως «Αγροτική τριλογία» (τα άλλα δύο είναι «Ο Ματωμένος Γάμος» και το «Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα»), έργα που έχουν ανέβει ήδη από τον Κορινθιακό Θίασο, στα οποία ο συγγραφέας καταπιάνεται με το θέμα της υποταγής των γυναικών, στα πρότυπα και τις παραδόσεις των πατριαρχικών κοινωνιών, αποζητώντας την ελευθερία και την ισότητα. Είναι προφανές ότι αυτός ο αγώνας για συνειδητοποίηση και αυτογνωσία που οδηγεί σε μια οδυνηρή κορύφωση είναι ο αγώνας στον οποίο καλεί ο Λόρκα τον άνθρωπο, απέναντι και ενάντια στην δικτατορία του Φράνκο, ενάντια στην αποξένωση, στην απομόνωση και αποδυνάμωση του ανθρώπου. Ό,τι ακριβώς γίνεται από τον Χουάν στη Γέρμα, η οποία ζει σε ένα ανελεύθερο περιβάλλον, καθώς δίνεται γυναίκα από τον πατέρα της στον πολύ μεγαλύτερό της, ανέραστο και στείρο Χουάν και είναι υποχρεωμένη να ζει μέσα σε τέσσερις τοίχους, στερημένη από την μητρότητα , που τόσο πολύ θέλει και βέβαια από το πάθος του έρωτα. Μια νέα κοπέλα, στο άνθος της νεότητάς της , να προσμένει να εξισωθεί με τις άλλες κοπέλες της σειράς της που μετά το γάμο απέκτησαν παιδί, ενώ είναι παντρεμένη με έναν άντρα, που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να δουλεύει και να αυγαταίνει την περιουσία του, με το κρεβάτι της να είναι πάντα κενό. Το δίλημμα που θέτει ο Λόρκα είναι πολιτικό. Είναι ύβρις να αρνείσαι τη ζωή και έγκλημα να φυλακίζεις ένα ελεύθερο πνεύμα σε ακούσια δεσμά.
Η παράσταση ξεκινά με την Γέρμα (Ιωάννα Κατσαρού) στην κουνιστή καρέκλα να ονειρεύεται ενώ κοιμάται ανήσυχα, ένα μωρό, καθώς με αυτό έρχεται ο Βικτώρ (Γιώργος Βουδούρης) και αμέσως εξαφανίζεται. Το πάθος, ο έρωτας, η γέννηση του καρπού του αφορά ένα άλλο πρόσωπο, που δεν τολμά να την διεκδικήσει, αλλά ούτε και αυτή, πιστή στις αξίες της, τολμά να τον επιλέξει. Σε διάφορα σημεία του έργου, έχουν έρθει κοντά στο να υποχωρήσουν στο ανομολόγητο πάθος τους, όμως δεν έγινε αυτό ποτέ. Το στομωμένο ένστικτο, η καταπιεσμένη ελευθερία, μπορούν να επιφέρουν μόνο μεγάλες και σίγουρα αιματηρές ανατροπές ! Η ζωή καλεί τη ζωή και όταν δεν μπορεί να υπάρξει επιλέγει το θάνατο, τη μόνη διέξοδο από την ανελευθερία.
Η Γέρμα παντρεύτηκε με χαρά τον Χουάν (Δημήτρης Χρυσικόπουλος), τον άντρα που της υπέδειξε ο πατέρας της, ωστόσο δεν κάνει παιδιά. Εκείνος παντρεύτηκε ένα νέο κορίτσι για το σπίτι του, μόνο να τον φροντίζει, λέγοντάς της ότι δεν θέλει να βγαίνει έξω και ότι είναι καλύτερα χωρίς παιδιά. Περνούν, όπως της λέει, καλύτερα οι δυο τους. Πράγμα που δεν είναι αληθές, αφού εκείνος μόνο δουλεύει και γυρνά σπίτι για να ξεκουραστεί. Εκείνη δεν περνά καλύτερα μόνη της. Λαχταρά ένα παιδί, ράβει τα μωρουδιακά για τις φίλες της, ζητά από τη γριά (Παγώνα Τσαλπαρά) συμβουλές, τρέχει στη Ντολόρες (Κική Τσόγκα) για να πάρει τα μαγικά βοτάνια να αποκτήσει παιδί, όμως η αλήθεια είναι πικρή. Μόνο με προσευχές και χωρίς δράση δεν αλλάζουν οι καταστάσεις.
Η γριά (Παγώνα Τσαλπαρά) με μια αυθεντική υποκριτική ικανότητα αμέσως επισημαίνει το πρόβλημα «Εσένα σου αρέσει ο άνδρας σου;» Την ενημερώνει ότι η οικογένεια του άνδρα της ήταν στείροι, άρα μάλλον και αυτός. Η προσμονή της Γέρμας, γίνεται αγανάκτηση και μίσος. Η γριά, που μεταφέρει φανερά τη σκέψη του Λόρκα και δεν πιστεύει σε θεό, λέει ότι θα έπρεπε να υπάρχει θεός για αυτούς που έχουν άδειο σπόρο και σκοτεινιάζουν τη χαρά του κάμπου.
Αντίλογος στην υποταγή της Γέρμας, η δεύτερη κοπέλα (Μαρία Τζαναβάρα) που δεν θεωρεί ότι είναι καθήκον της να φροντίζει το σπίτι και να πλένει νυχθημερόν τον άνδρα της. Προτιμούσε πιο πριν που ήταν το αγόρι της παρά που την υπόταξε με το δεσμό του γάμου. Άλλη θεώρηση για την ανατροπή. Επαναστατική , ανατρεπτική, αναρχική. Η Γέρμα δεν τη συμμερίζεται. Εκείνη οραματίζεται μια κανονική οικογένεια, ένα ζευγάρι που κάνει παιδιά και ζουν ευτυχισμένοι. Δεν τη φοβίζουν ούτε την κουράζουν οι έγνοιες των παιδιών. Είναι η κούραση της ζωής, μαζί με τον έρωτα, το πάθος, την απόλαυση, την ευτυχία. Στο πρόσωπό της αποκρυσταλλώνεται η άποψη του Λόρκα για τη ζωή, και ταυτίζεται η μοίρα της με τη δική του. Αφού δε μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα γύρω της, θα καταστραφεί η ίδια. Ένα αγρίμι σε κλουβί, που αποκτά συνειδητότητα σταδιακά και τολμά να σηκώσει το ανάστημά της μόνη της, χωρίς συμμάχους, αν και πολύ θα το ήθελε, απέναντι στο Χουάν και τις αδελφές του(Βίκυ Δρίτσα, Ιωάννα Μαγκαβάλη) , τους ανέκφραστους και απειλητικούς «αστυφύλακες» που την «πρακτόρευαν» σε κάθε της κίνηση.
Ο Λόρκα καταγγέλλει την υποκρισία, τους χαφιεδισμούς και καλεί σε μια απελπισμένη δράση. Στο πανηγύρι οι γυναίκες συνευρίσκονται με νεαρούς και αποκτούν παιδιά. Για τη Γέρμα αυτή δεν είναι η λύση. Η Γριά της προξενεύει το γιο της, όμως την αποπέμπει. «Πάψε! Και η τιμή μου;»
Όλοι οι γυναικείοι ρόλοι ήταν εξαιρετικοί. Η σκηνή στη βρύση με τις πλύστρες, Γιώτα Κλεμπετσάνη- Σούκουλη, Αναστασία Ρουστέμη- Γκουργιώτη, Μαρία Ρουσέτου και Ντίνα Λόντρα, τα παιχνίδια των γυναικών, τα κουτσομπολιά, η κίνησή τους, οι ακκισμοί τους, τα υπονοούμενα, απέδωσαν ακριβώς το κλίμα του έργου. Το ίδιο και οι κοπέλες, η φίλη της η Μαρία(Ευρώπη Κυριάκου), που της ανακοινώνει την εγκυμοσύνη της και μετά της φέρνει το μωρό της, η Πρώτη κοπέλα (Σοφία Παπαδοπούλου) και η Δεύτερη κοπέλα ( Μαρία Τζαναβάρα), η κάθε μια με μια διαφορετική θεώρηση για τη ζωή της. Οι πρώτες ευτυχισμένες με το σύζυγο και τα μωρά, η δεύτερη αντάρτισσα.
Η Ντολόρες(Κική Τσόγκα), αν και υποψιάζεται ότι το φταίξιμο είναι του Χουάν, της δίνει τις προσευχές για να «πιάσει παιδί» και την υπερασπίζεται όταν εκείνος τις πιάνει επ΄αυτοφόρω.
Το εμβληματικό πρόσωπο της παράστασης είναι η Γέρμα (Ιωάννα Κατσαρού). Πέρασε με απόλυτη ευκρίνεια από όλα τα στάδια, κάνοντας το θεατή να ταυτιστεί μαζί της, να ακούσει το άχτι της και να εγερθεί πλάι της. Η υποκριτική της δεινότητα και η διδασκαλία της, με επιμονή στη λεπτομέρεια. Η Γέρμα δε γεννήθηκε επαναστάτρια, αντέδρασε σθεναρά σε μια κοινωνία, που την προετοίμαζε σαν αμνό σε σφαγή. Γιατί να πρέπει να αρνηθεί τη φύση της; Γιατί να απαρνηθεί τα όνειρά της; Γιατί να φυλακιστεί στο αδιέξοδο ενός ανθρώπου που εν τέλει δεν επέλεξε; Η Ιωάννα Κατσαρού ήταν εξαιρετική, πάντα ακολουθώντας τις σκηνοθετικές οδηγίες του σκηνοθέτη της παράστασης Ισίδωρου Σταμούλη. Ο σκηνοθέτης αφουγκράστηκε τον Λόρκα και με τις σκηνικές του οδηγίες κατόρθωσε οι ηθοποιοί του να αποδώσουν τον λυρικό ύμνο για τη γονιμότητα, τη μητρότητα αναδεικνύοντας κοινωνική καταπίεση της γυναίκας. Αυτό το περιβάλλον της στέρησης και της μη επαφής, της στέρησης της επικοινωνίας, αφορά όλες τις εποχές ακόμα και τη δική μας.
Υπέροχα τα σκηνικά της Βούλας Παρασκευά. Περιστροφικά σκηνικά, από τη μια όψη το σπίτι του Χουάν και από την άλλη η βρύση ως σημείο συνάντησης των γυναικών και βέβαια το σπίτι της Ντολόρες. Απολύτως λειτουργικά, με έμπνευση και εύκολα στη μεταβολή τους από τους ηθοποιούς.
Επίσης οι μουσικές επιλογές της Κορνηλίας Κουντούρη, απέδωσαν την βουκολική ατμόσφαιρα, με την ένταξη της μουσικής του Σπανουδάκη από τα Πέτρινα Χρόνια του Βούλγαρη να λειτουργεί συνειρμικά για εκείνον τον βασανιστικό εγκλεισμό της ηρωίδας.
Η παράσταση αυτή δείχνει ότι το Κορινθιακό Θέατρο «Βασίλης Ρώτας» έχει συνέχεια, ξεκινά από μακριά και πηγαίνει μακριά, τιμώντας την παράδοση και τα ιδεώδη του δημιουργού του Παύλου Καράγιωργα. Η επιλογή του ρεπερτορίου και η ενδελεχής εργασία με τους ηθοποιούς, έχει πια δημιουργήσει μια αξιέπαινη σχολή.
