Κριτική για την παράσταση "Κατανόησέ με ή σε καταβροχθίζω"

Από τη θεατρολόγο Μαρία Μαρή

«Στο μέλλον θα πρέπει να λογοδοτήσουμε στα παιδιά μας όχι τόσο για τις άσχημες πράξεις των κακών ανθρώπων, όσο για την αποτρόπαιη σιωπή των καλών.»
Μάρτιν Λούθερ Κινγκ

Η παράσταση «Κατανόησέ με ή σε Καταβροχθίζω» από τη θεατρική ομάδα Ανδρομέδα παρουσιάζει μαρτυρίες παιδιών απ’ όλον τον κόσμο για την κακοποίησή τους και την καταπάτηση των δικαιωμάτων τους.

Τα στοιχεία προέρχονται από έγκυρους οργανισμούς, από γραπτά σημαντικών ανθρώπων για το παιδί, από ιστορικά ντοκουμέντα των τελευταίων εβδομήντα ετών, συνοδευόμενα από στατιστικά δεδομένα, συγκρίσεις, έρευνες, φωτογραφίες,  και στοιχεία γύρω από το φλέγον αυτό ζήτημα, στο οποίο εμπλέκονται με τον ένα ή άλλο τρόπο όλοι οι άνθρωποι: οι «κακοί», στυγνοί εκμεταλλευτές και οι άλλοι, οι «καλοί» που σιωπούν επιτρέποντας με τη στάση τους να συμβαίνουν όλα αυτά τα αποτρόπαια πράγματα.

Όλα ξεκινούν με ένα παιχνίδι. Εξάλλου ένα «μαύρο» παιχνίδι είναι όλη η παράσταση με έντονο και ακτιβιστικό χαρακτήρα έχοντας ως στόχο να συγκινήσει, να προβληματίσει και να παρακινήσει σε δράση.

«Εκκλησιά μολυβωτή μολυβδοκοντυλοπελεκητή, ποιος την μολυβδοκοντυλοπελέκησε; Ο γιος του μολυβδοκοντυλοπελεκητή με την μολυβδοκοντυλοκοντυλοπελεκητή μαχαίρα». Το παιδικό παιχνίδι είναι συνυφασμένο με το γέλιο. Μετά τα «βγάζουν». «Πότε θα πας εκεί στην Βόρεια Αμερική, να βρεις και τον Ερμή που παίζει μουσική»  Αυτό το τραγουδάκι για το κρυφτό δίνει την αφορμή για τις ιστορίες των παιδιών μεταναστών προσφύγων, που έχουν δεχθεί όλη τη βία την ενδοοικογενειακή και κυρίως την ενδοκοινωνική. Αμέσως μετά ξεκινά η ιστορία του Μπενετίτο, ή Ντίτο και όλες οι άλλες ιστορίες αυτών των παιδιών που ενώ βάσει δικαιωμάτων θα έπρεπε να ζουν σε ασφαλές περιβάλλον και να ευημερούν, αυτό δεν συμβαίνει. Στην πολιτισμένη μας κοινωνία, με όλες τις εξελίξεις και τις επιστημονικές ανακαλύψεις, φαίνεται να παραγνωρίζουμε το γεγονός, ότι κάθε παιδί έχει δικαίωμα στη ζωή και την επιβίωση, ότι κάθε παιδί έχει δικαίωμα σε ένα βιοτικό επίπεδο κατάλληλο για τη σωματική, πνευματική, ηθική και κοινωνική του ανάπτυξη. Οι γονείς ή οι κηδεμόνες του έχουν πάνω απ’ όλα την ευθύνη για τη διασφάλιση αυτών των αγαθών. Σε αυτή τους την προσπάθεια πρέπει να επικουρούνται από το κράτος και όχι μόνο από τους εθελοντές ή τις ανθρωπιστικές οργανώσεις. Το κράτος πρέπει να διασφαλίζει ότι τα παιδιά και οι νέοι πρέπει να αναπτύσσονται απρόσκοπτα. Επίσης το κράτος είναι υπεύθυνο για την προστασία του παιδιού από κακοποίηση προερχόμενη είτε από τους γονείς είτε από άλλους ανθρώπους. Το παιδί  πρόσφυγας, που ζητά άσυλο, έχει δικαίωμα σε ειδική προστασία από το κράτος. Τα παιδιά στρατιώτες αποτελούν ίσως την πλέον απεχθή περίπτωση εκμετάλλευσης και κακοποίησης. Παιδιά κάτω των 15 ετών γίνονται αναγκαστικά στρατιώτες, που για να μετατραπούν σε φονικές μηχανές εθίζονται στη χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ αποκομμένα βίαια από την παιδικότητά τους αλλά και γενικότερα από την ανθρώπινη φύση τους. Τα δε κορίτσια στρατιώτες γίνονται πέραν όλων των άλλων και θύματα σεξουαλικής κακοποίησης από εκείνους που τις στρατολογούν. ‘Όταν ένα παιδί εργάζεται παρανόμως,  ή οδηγείται σε επαιτεία,  όταν ένα παιδί γίνεται αντικείμενο σεξουαλικής κακοποίησης, τότε όλοι όσοι γνωρίζουμε, όσοι γινόμαστε μάρτυρες τέτοιων φαινομένων και δεν τα καταγγέλουμε μη ενεργώντας για την εξάλειψή τους, γινόμαστε συνένοχοι. Η σιωπή μας είναι συνενοχή.

Όλοι οι ηθοποιοί (Φανή Γρύλλη, Αντώνης Καραθανασόπουλος, Ντίνα Κούκου, Δημήτρης Μακρής, Σοφία Ρούβα, Γιάννης Τριαντάκης, Αναστασία Τσούτση) αναπαριστούν διάφορες ιστορίες παιδιών φορώντας μάσκες  ή  φορώντας ολόσωμες, πανέμορφες χειροποίητες κούκλες, κατορθώνοντας στην κυριολεξία να γίνουν όχι μόνο η φωνή των παιδιών, κρυμμένοι πίσω από την κούκλα που φορούν, αλλά και το σώμα τους. Ηθοποιός, κούκλα και ρόλος γίνονται ένα.

Η παράσταση εξυπηρετεί το στρατευμένο θέατρο, το θέατρο αυτό που θα κλονίσει το θεατή, θα τον προβληματίσει και θα τον παρακινήσει σε κάποια «επαναστατική» διαδικασία. Σύμφωνα με έρευνες εκατομμύρια παιδιά ζούνε σε τραγικά άσχημες συνθήκες. Παιδιά σαν τον Ικμπάλ στο Πακιστάν που δουλεύουν αλυσοδεμένα κάτω από άθλιες συνθήκες κατασκευάζοντας χαλιά εισπράττοντας μια πενιχρή αμοιβή. Παιδιά που ονειρεύονται να σπουδάσουν και δουλεύουν σε φυτείες καφέ. Παιδιά που βιάζονται  μέσα στην οικογένεια και απειλούνται να μην μιλήσουν. Παιδιά που οδηγούνται στον θάνατο ή ακόμη και στην αυτοκτονία προκειμένου να λυτρωθούν από μια  ζωή - κόλαση που δεν τους αξίζει.  Παιδιά που η οικογένεια η ίδια τα ωθεί στην πορνεία, όπως την Εστέρ, που ο θείος της την έβαλε «ζωντανό έπαθλο» στο παιχνίδι σκοποβολής στο Λούνα Παρκ, αφού πρώτα την είχε βιάσει ο ίδιος. Στην Ελλάδα του 1930 μικρά κορίτσια δούλευαν στην κατασκευή κούκλας και ίσως ακόμα και τώρα μικρά παιδιά να δουλεύουν σε πολιτισμένες, δημοκρατικές χώρες σαν την Ελλάδα.

Όσο παρακολουθούμε την παράσταση, στην οποία με άρτιο σκηνοθετικό τρόπο από τον Κοραή Δαμάτη συνδυάζονται στοιχεία έρευνας, φωτογραφικό υλικό, μαρτυρίες αλλά και θεατρικό παιχνίδι, που είναι συνυφασμένο με το παιδί και τον ψυχισμό του, οραματιζόμαστε έναν κόσμο που επιτέλους θα σέβεται τα δικαιώματα του παιδιού και του ανθρώπου. Εξαιρετική η κίνηση και η ερμηνεία των ηθοποιών και η επιμέλεια του σκηνικού χώρου και των κοστουμιών  του Παύλου Ιωάννου μαζί με τις ευφάνταστες κούκλες-μάσκες της Ελένης Σουμή, φτιαγμένες από γνώριμα υλικά που παρέπεμπαν  στη γη,  στη θάλασσα, στις χώρες προέλευσης των προσφύγων. Η μουσική του Χρήστου Κότσι, έντυσε όπως ταίριαζε την παράσταση με το κατάλληλο ήχο σε κάθε περίσταση.

Πληροφορίες για την παράσταση: Εδώ