Από την Κατερίνα Βαρδακαστάνη
Είδαμε την παράσταση «Κεραυνός» του Αλμπέρτο Εσκενάζη στο θεατρικό βαγόνι της Αμαξοστοιχίας - Θέατρο το Τρένο στο Ρουφ. Ένας θεατρικός «μετά κοινού» μονόλογος, που δημιουργεί καταιγίδες και διαλύει τα «νέφη» της ψυχής μας.
Οι καταιγίδες προκαλούν γιγάντιους σπινθήρες, δηλαδή κεραυνούς. Οι κεραυνοί εκτονώνονται στο έδαφος. Αυτά όσον αφορά στη μετεωρολογία. Γιατί όσον αφορά σ' εμάς, καταιγίδα είναι η ζωή μας, και εμείς, που χανόμαστε μέσα σ΄ αυτήν, άλλοτε γινόμαστε κεραυνοί κι άλλοτε το έδαφος, που εκτονώνονται οι «κεραυνοί», που εμείς δημιουργήσαμε.
Η παράσταση «Κεραυνός» του Αλμπέρτο Εσκενάζη στο θεατρικό βαγόνι της Αμαξοστοιχίας - Θέατρο το Τρένο στο Ρουφ είναι από τις θεατρικές εμπειρίες, που όποιος την ζήσει, αισθάνεται τυχερός. Το έργο, η ερμηνεία κι η ενέργεια του χώρου δεν αφήνουν περιθώρια σε κανέναν θεατή να μείνει ασυγκίνητος.
Το έργο
Το έργο «Κεραυνός» του Αλμπέρτο Εσκενάζη είναι ένας θεατρικός μονόλογος, ερμηνευμένος από τον ίδιο, που πραγματεύεται την ζωή ενός ανθρώπου, που έχει κληθεί να παρουσιαστεί σε μία επιτροπή εμπειρογνωμόνων - το ίδιο το κοινό - σχετικά με ένα συμβάν, που αφορά στη διεξαγωγή έρευνας για τη δολοφονία μιας γυναίκας.
Ο ήρωάς μας, όταν ήταν παιδί οδηγήθηκε κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο μαζί με την οικογένειά του με τρένο από τη Θεσσαλονίκη σε Στρατόπεδο Συγκέντρωσης και εξόντωσης Εβραίων. Επί σκηνής συναντάμε τον ήρωα στην ενήλικη ζωή του. Η κατάθεση - ψυχογράφημα του μάρτυρα μετατρέπεται σε αφήγηση της ζωής του. Με την τεχνική της ανάποδης αφήγησης, μεταφερόμαστε από τη ζωή του ενήλικα στη ζωή που είχε ο ίδιος ως παιδί. Το παιδί σώθηκε από την επιστάτρια του στρατοπέδου, που ζούσε έξω από το στρατόπεδο. Όλα του τα παιδικά βιώματα αφορούν στην αγωνία του να συναντήσει κάποια στιγμή τους γονείς του, μιας και η «θετή» του μητέρα δεν του αποκαλύπτει ούτε την επαγγελματική της ταυτότητα, ούτε τι βλέπει το παιδί κάθε μέρα από το παράθυρό του. Κάποια στιγμή το παιδί συνειδητοποιεί την αλήθεια και αντιλαμβάνεται ότι ακόμα και τα ρούχα που φοράει είναι παιδιών του Ολοκαυτώματος. Μέσα σ' αυτήν την τραγωδία το παιδί, αποκτά ως αντίδραση σε ό,τι του συμβαίνει, ένα γέλιο, που το συνοδεύει και στην υπόλοιπη ενήλικη ζωή του, αφού φύγει από εκεί και γυρίσει πίσω στην Ελλάδα.
Όσο προχωρά η αφήγηση του ήρωα για να φτάσουμε και στο συμβάν της δολοφονίας και να κριθεί η ενοχή του ή όχι, τόσο αντιλαμβανόμαστε ότι όλα όσα τελικά παρακολουθούμε και πληροφορούμαστε από τον ίδιο μπορεί να φαίνονται άσχετα με το συμβάν, αλλά δεν είναι. Η έκβαση της υπόθεσης της δολοφονίας, αποκαλύπτεται από τον ήρωά μας τελικά, με μια απρόοπτη εξομολόγηση αλήθειας, αλλά και τρόμου.
Η παράσταση
Η παράσταση «Κεραυνός» σε Κείμενο - Σκηνοθεσία – Ερμηνεία Αλμπέρτο Εσκενάζη, στο θεατρικό βαγόνι της Αμαξοστοιχίας - Θέατρο το Τρένο στο Ρουφ μας εντυπωσίασε για πάρα πολλούς λόγους. Το έργο και η δραματουργική του κορύφωση, με την απρόοπτη μεταμόρφωση του ηθοποιού στην τελευταία σκηνή της εξομολόγησής του, η ερμηνεία του Αλμπέρτο Εσκενάζη με την πολυεπίπεδη πλαστικότητα των εκφραστικών του μέσων, την αμεσότητα και το βάθος των καταστάσεων, η βιωματική συμμετοχή και συναισθηματική εμπλοκή του κοινού, ως επιτροπή εμπειρογνωμόνων, η σημειολογική παρουσίαση της παράστασης με σκηνικό χώρο το βαγόνι ενός τρένου, που μεταπλάθει την τραυματική μνήμη του ήρωα σε μνήμη του ίδιου του κοινού.
Ας μιλήσουμε όμως λίγο πιο αναλυτικά.
Το έργο είναι ώριμο στη γραφή του, με στοχευμένες σκηνές, χωρίς φλυαρίες και δραματουργικά άψογο. Είναι το είδος της θεατρικής γραφής που ζωντανεύει επί σκηνής, που στηρίζει και στηρίζεται στην σκηνοθεσία και στο παίξιμο του ηθοποιού. Ο θεατρικός μονόλογος είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο είδος. Όλη η παράσταση είναι πάνω στον ηθοποιό, ο οποίος καλείται όχι μόνο να «ντυθεί» τον ρόλο του, αλλά και να κατεβάσει στο κοινό την ιστορία. Ο Αλμπέρτο Εσκενάζη, όχι τυχαία πιστεύουμε, επέλεξε την παρουσίαση του έργου του, μέσα στο χώρο του βαγονιού. Μετέτρεψε μ΄ αυτόν τον τρόπο τον θεατρικό μονόλογο σε θέατρο «συμμετοχικό». Ο ήρωάς του, σ΄ ένα τρένο ταξίδεψε, όταν ήταν παιδί. Ως ενήλικας σ΄ ένα τρένο απολογείται για τη ζωή του. Πρέπει να πείσει το κοινό του για την αθωότητά του. Και ποιο κοινό είναι αυτό, που δεν θα νιώσει ενσυναίσθηση για τον ήρωα, αν αναλογιστεί ότι μέσα στο βαγόνι, που πήγαιναν εκατομμύρια άνθρωποι προς το θάνατο, θα μπορούσε να είναι ο κάθε θεατής, ένα από αυτά τα θύματα; Ποιος είναι ο θεατής, που θα μπορούσε να κάνει ότι αυτό δεν τον αφορά, όταν ο ίδιος το ζει σε κάθε στιγμή της παράστασης, απλά κοιτώντας τα παράθυρα του βαγονιού της Αμαξοστοιχίας - Θέατρο το Τρένο στο Ρουφ, που βρίσκεται μέσα. Ο σκηνοθέτης επιλέγει ως σκηνικό χώρο, το πιο ρεαλιστικό περιβάλλον, που θα μπορούσε να παρουσιαστεί το συγκεκριμένο έργο, το χώρο της τραυματικής μνήμης του ήρωά του. Μέσα όμως από την παράσταση αυτό δεν υπογραμμίζεται, αφήνει το κοινό, να το ανακαλύψει μόνο του και να το αισθανθεί. Ο εγκλωβισμός του ήρωα, που δεν είναι μόνο λόγω του χώρου, αλλά και των βιωμάτων του, γίνεται μέσα στο βαγόνι, βίωμα και των θεατών της παράστασης. Μέσα σ΄αυτόν λοιπόν τον σκηνικό χώρο ο ερμηνευτής Αλμπέρτο Εσκενάζη, πλάθει ένα ρόλο από το μηδέν στο ζενίθ. Η εμπειρία του είναι εμφανής, αλλά κυρίως η ταλαντούχα πηγή της ερμηνείας του. Εμπειρία μπορεί να έχει ο καθείς, που ανεβαίνει στο σανίδι, όπως εμπειρία, μπορεί να αποκτήσει ο καθείς, με το πέρασμα του χρόνου, σε όποιο επάγγελμα τέχνης ή όχι κι αν κάνει. Το ζητούμενο είναι, αν υπάρχει η δημιουργική πηγή και αν αυτή «μεταλαμπαδεύεται» στους αποδέκτες, που απευθύνεται.
Ο Αλμπέρτο Εσκενάζη είναι λοιπόν, στην παράσταση «Κεραυνός» στις πιο δυνατές του στιγμές, ενεργειακά και ερμηνευτικά. Κίνηση, χειρονομία, φωνή και λόγος, πλάθουν ένα ήρωα, χωρίς ίχνος επιτήδευσης, ρεαλιστικό, άμεσο και «πραγματικό». Απογειώνεται όμως η ερμηνεία με την επιπρόσθετη δυσκολία, που έχει δώσει στον ήρωά του, ο ερμηνευτής. Καθόλη τη διάρκεια της παράστασης, και κόντρα σ΄ όλη την τραγική αφήγηση των γεγονότων, ο ηθοποιός γελάει. Το γέλιο αυτό μας εντυπωσίασε. Δεν είναι «έτοιμο», ούτε αποτέλεσμα τεχνικής, γι΄ αυτό και σε πολλά σημεία μεταφέρθηκε και στο κοινό. Είναι πηγαίο. Αποδεικνύει, ότι ούτε η τεχνική, ούτε η εμπειρία είναι αρκετή για την ερμηνεία ενός ρόλου, αν δεν υπάρχει η κατάσταση. Και στον «Κεραυνό» νιώσαμε την κατάσταση, όχι μόνο του ενήλικα που ζει στο τώρα και είναι μπροστά μας, αλλά και του παιδιού, που κουβαλάει μέσα του το κολαστήριο του Άουσβιτς. Το γέλιο του ήρωα, αμυντικός μηχανισμός ενός ολόκληρου λαού, που έζησε τη φρίκη της γενοκτονίας του, του δίνει τη δύναμη να προχωρά. Όμως η καρδιά του χτυπάει μέσα στο μυαλό του, όπου η μνήμη γράφει. Ανθρώπων έργα και το θύμα και ο θύτης και όταν συνυπάρχουν, μέσα σ΄ ένα μυαλό, οι «κεραυνοί» είναι αναμενόμενοι.
Πληροφορίες για την παράσταση: Εδώ
