Είδαμε την παράσταση «Θεόφιλος Καΐρης - Ζήτημα συνείδησης» του Γρηγόρη Χαλιακόπουλου, σε σκηνοθεσία Χρυσάνθης Κορνηλίου στον Πολυχώρο Πολιτισμού Διέλευσις.
Μια παράσταση με κέντρο τον Άνθρωπο και τη δύναμη της ψυχής του.
Το έργο αφορά στην άγνωστη για το ευρύ κοινό ζωή του λόγιου και φιλοσόφου, Θεόφιλου Καΐρη. Μια παράσταση, που «ξετυλίγει το περιτύλιγμα της λήθης», της δυναμικής και πνευματικής φυσιογνωμίας του Θεόφιλου Καΐρη, όπως και του ανυπέρβλητου μίσους, με το οποίο αντιμετωπίστηκε από τους σύγχρονούς του. Η σύγχρονη ιστορία, όμως, 170 χρόνια μετά τον θάνατό του κατατάσσει τον Άνθρωπο Θεόφιλο Καΐρη ανάμεσα στους Μεγάλους Ήρωες του Γένους, που αγωνίστηκαν για την πατρίδα τους, κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης 1821, αλλά και στους Ήρωες, δυστυχώς, που η πατρίδα δεν τους τίμησε, όπως τους άξιζε, παρόλη την αυτοθυσία τους. Ζήτημα συνείδησης η ζωή και το έργο του Θεόφιλου Καΐρη, με το οποίο πορεύθηκε μέχρι το τέλος της ζωής του. Ζήτημα συνείδησης και για τους δημιουργούς της παράστασης, να γίνει γνωστό και το έργο του αλλά και η αλήθεια.
Το έργο
Η παράσταση πραγματεύεται την πολύπαθη ζωή του Θεόφιλου Καΐρη (1784-1853).
Το έργο του Γρηγόρη Χαλιακόπουλου, δεν παρουσιάζει απλά μια βιογραφία. Ο συγκεκριμένος συγγραφέας έχει καταθέσει στο παρελθόν μέσα από τα θεατρικά του έργα και όχι μόνο το ιδιαίτερο είδος, που υπηρετεί. Οι προσωπικότητες, με τις οποίες καταπιάνεται, είναι προσωπικότητες, που αξίζει να υπογραμμιστεί η ζωή τους, να βγει προς τα έξω το έργο τους, να γνωρίσει ο θεατής τη δύναμη, είτε της ιστορικής αλήθειας που κουβαλούν, είτε της ψυχής τους. Κωνσταντίνος Καβάφης, Ελευθέριος Βενιζέλος, Ίων Δραγούμης, Φερευντούν Φαριάντ, Δανάη Στρατηγοπούλου, Νίκος Πλουμπίδης, έχουν «μιλήσει» μέσα από την πένα του Γρηγόρη Χαλιακόπουλου και έχουν αγαπηθεί από το κοινό. Κανένα από αυτά τα θεατρικά έργα δεν είναι μόνο βιογραφικά. Ο συγγραφέας ξεκινά από την αλήθεια των γεγονότων της ζωής των ηρώων του, αλλά προχωρά, μέσα από τη μυθοπλασία του, στην ανάδειξη στιγμών της ζωής τους, που σημάδεψαν και τους ίδιους, αλλά και την εποχή τους. Γι΄ αυτό μας αφορά ιδιαίτερα το έργο του Γρηγόρη Χαλιακόπουλου και τον κατατάσσει στους συγγραφείς, που το ελληνικό θέατρο έχει ανάγκη. Όταν γράφει υπάρχει λόγος.
Ο Θεόφιλος Καΐρης υπήρξε σπουδαίος Διδάσκαλος του Γένους, αγωνιστής στη μάχη του Ολύμπου (1822), όπου και τραυματίστηκε, ιερωμένος, φιλόσοφος, μαθηματικός, μέλος της Φιλικής Εταιρείας και από τους πρωτεργάτες της δημιουργίας ελεύθερου ελληνικού κράτους. Μυημένος στις ουμανιστικές αρχές του Διαφωτισμού, προασπιζόταν τις αρχές της ελευθερίας του ανθρώπου και του πνεύματος, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της μόρφωσης. Ο ίδιος υπήρξε εμπνευστής της θεωρίας της Θεοσέβειας, για την οποία κρίθηκε ως «αιρετικός» από τους σύγχρονούς του και φυλακίστηκε για τις ιδέες του. Η φιλοσοφική αξία, αλλά και το ιστορικό αποτύπωμα του έργου του « Επιτομή της Θεοσεβικής Διδασκαλίας και Ηθικής», τη σημερινή εποχή, είναι αναμφισβήτητο. Στην εποχή του, όμως, παρόλο που είχε αφιερώσει τη ζωή του στη μόρφωση του Γένους και στην ανάγκη της πνευματικής του ανύψωσης, μαζί με τη δημιουργία του Ελληνικού Κράτους, έζησε με διωγμούς και τιμωρήθηκε για τα πιστεύω του. Θεωρήθηκε και αντιμετωπίστηκε ως αντιχριστιανικός και αντεθνικός, παρόλο που ο βίος του μόνο αυτό δεν φανέρωνε. Ήταν ένας πνευματικός άνθρωπος, κόντρα στο ρεύμα της εξουσίας πολλές φορές, με τεράστια μόρφωση και αγάπη για την πατρίδα του. Το ελληνοχριστιανικό έθνος της εποχής του δεν μπορούσε να αντέξει την φιλοσοφική θεώρηση της θρησκείας, που πρέσβευε, την πνευματική του ελευθερία, που προάσπιζε και την κοινωνική αφύπνιση, που υπηρετούσε. Μετά το θάνατό του αθωώθηκε, αλλά το μίσος για το πρόσωπό του οδήγησε μέχρι και στη βεβήλωση του τάφου του και στην αποτρόπαια πράξη της εξάλειψης του λείψανού του με ασβέστη. Μέχρι και σήμερα ο χώρος ταφής του παραμένει άγνωστος, αλλά το πνεύμα του όχι.
Η παράσταση
Η παράσταση αποτελεί μια παράσταση άξια της ανώτερης τέχνης του ανθρώπου, που είναι το Θέατρο.
Η προσωπικότητα του Θεόφιλου Καΐρη μάς είναι άγνωστη. Το έργο, στηριζόμενο σε αυθεντικές πηγές και μέσα από τις επιστολές του ιδίου, μας παρουσιάζει ολοκληρωμένα και μεστά την πολύπλευρη προσωπικότητά του και τους ανυποχώρητους αγώνες του. Μέσα από το έργο του Γρηγόρη Χαλιακόπουλου γνωρίζουμε τη δύναμη του πνεύματος του Θεόφιλου Καΐρη, χωρίς να βλέπουμε ωστόσο τον δυνατό άνθρωπο. Ο συγγραφέας επιλέγει να τον παρουσιάζει σε μια στιγμή της ζωής του απόλυτα αδύναμη. Όταν κατηγορείται από την επίσημη εκκλησία ως αιρετικός για τη θεωρία του περί «Θεοσέβειας» και απολογείται. Και η επιλογή αυτή του συγγραφέα, δεν είναι τυχαία. Κάθε άνθρωπος έχει στιγμές στη ζωή του που δοκιμάζονται τα όριά του, τα πιστεύω του, οι αξίες του και τα ιδανικά του. Ο Θεόφιλος Καΐρης μέσα από την απολογία του, αψηφά την υποταγή του πνεύματος στην όποια εξουσία, αψηφά τον θάνατο για χάρη της επίγειας ζωής και παραμένει πιστός σε ό,τι πρεσβεύει.
Η σκηνοθεσία υπηρέτησε με λιτές φόρμες, σχεδόν ασκητικές το όραμα του κειμένου και ο θεατής απολαμβάνει κατά τη διάρκεια της παράστασης την απόλυτη πνευματικότητα και δύναμη του λόγιου και φιλοσόφου Θεόφιλου Καΐρη. Η σκηνοθέτης, με σεβασμό στην προσωπικότητα του, δεν αφήνει στιγμή από τη σκηνοθετική της ματιά τον κεντρικό ήρωα. Μια σκηνοθετική γραμμή, που αφήνει τους ήρωες να ανασάνουν, να ζήσουν και το κοινό να συμπορευθεί μέσω της ταύτισης με τα πάθη τους. Η σκηνοθεσία μαζί με τα κοστούμια της Βάνιας Αλεξάντροβα και τους φωτισμούς του Κωνσταντίνου Σακουλά, δίνει την ευκαιρία στο θεατή να αισθανθεί τις καταστάσεις,, που βιώνουν οι ήρωες επί σκηνής.
Ο Γιώργος Καπετανάκος άμα τη εμφανίσει ενσαρκώνει τη μορφή, αλλά και την πνευματικότητα του Θεόφιλου Καΐρη με επιτυχία και ερμηνεύει ανεπιτήδευτα και χωρίς στόμφο και «μανιέρες» ευκολίας, έναν ρόλο δύσκολο και ως προς τη φόρμα, αλλά και ως προς το περιεχόμενο. Εξαιρετικά δυνατή η σκηνή του θανάτου του, μας συνταράσει με την αλήθεια του κειμένου, αλλά και με τη σκηνική του ψυχική κατάθεση. Η Ντίνα Βούρτση, στο ρόλο της Ευανθίας Καΐρη, αδελφής του Θεόφιλου Καΐρη φωτίζει με την παρουσία της και την υποκριτική της παλέτα όλες τις σκηνές που εμφανίζεται, όχι μόνο ως αδελφή στήριγμα του Θεόφιλου Καΐρη, αλλά και ως μια γυναίκα μορφωμένη και δυναμική κι η ίδια, με έντονες αναζητήσεις για την εποχή της, περί ισότητας και δικαιωμάτων των γυναικών. Ο Παναγιώτης Ξανθόπουλος, με την εγκράτειά του, ισορροπεί περίτεχνα τη σκηνική συναισθηματική φόρτιση με την δύναμη του λόγου.
Η παράσταση «Θεόφιλος Καΐρης - Ζήτημα συνείδησης» είναι από τις παραστάσεις, όπου ο θεατής απολαμβάνει τη σπάνια πια για την εποχή μας, συμπόρευση συγγραφέα - σκηνοθέτη. Ο στόχος είναι κοινός. Ως πνευματικοί άνθρωποι έσκυψαν με σεβασμό πάνω από τη ζωή και το έργο του Θεόφιλου Καΐρη και το παρουσιάζουν στη σκηνή. Είναι ζήτημα συνείδησης κάθε πνευματικού ανθρώπου, αν θα γυρίσει την πλάτη του σε όποια αλήθεια, αν θα πάρει θέση στα σύγχρονα πνευματικά τεκταινόμενα, αν θα «μιλήσει» τελικά για την αλήθεια -που πρέπει να ακουστεί- των ανθρώπων που κάποτε έζησαν, που ζουν τώρα, που θα ζήσουν. Γιατί, αν το σκεφτούμε λίγο, θα δούμε, ότι όλα τα λέει η ιστορία τελικά. Αρκεί κάποιος να μας την πει, όπως είναι, αν μόνοι δεν μπορούμε να την ανακαλύψουμε. Και η ιστορία του Θεόφιλου Καΐρη ειπώθηκε κι η συνείδηση των θεατών της παράστασης, δεν μπορεί να πει ότι δεν ξέρει. Ας πορευθεί λοιπόν ο καθείς, όπως αντέχει η συνείδησή του.
Πληροφορίες για την παράσταση: Εδώ
