Από τη θεατρολόγο Μαρία Μαρή
Η επαγγελματική συμπεριληπτική θεατρική ομάδα (ανάπηρων και μη ανάπηρων ηθοποιών) ΘΕΑΜΑ παρουσιάζει σε περιοδεία σε όλη την Ελλάδα την καθολικά προσβάσιμη θεατρική παράσταση με τίτλο «Τρωάδες», σε διασκευή του Ζ. Π. Σαρτρ, μετάφραση Ελίνας Νταρακλίτσα, σκηνοθεσία Βασίλη Οικονόμου και Σοφίας Σταυρακάκη, και με τη συμμετοχή της κορυφαίας ερμηνεύτριας της λαϊκής προφορικής παράδοσης, Γιώτας Βέη, καθώς κι έναν μεγάλο αριθμό ηθοποιών. Η πρεμιέρα της περιοδείας έγινε στις 21 Ιουλίου στη σκηνή «Μίνως Βολανάκης» του Θεάτρου Πέτρας στην Πετρούπολη, στο πλαίσιο του «Διεθνούς Φεστιβάλ Πέτρας 2022». Πρόκειται για την πρώτη απόδοση στην ελληνική γλώσσα αυτού του μεγάλου έργου του Σαρτρ από την Ελίνα Νταρακλίτσα.
Το ΘΕΑΜΑ, αποτελεί το πρώτο επαγγελματικό θέατρο στην Ελλάδα που ιδρύθηκε από τον Βασίλη Οικονόμου και αποτελείται από ανάπηρους ηθοποιούς στην κύρια σύνθεσή του. Μαζί με την επίσης συμπεριληπτική ομάδα χορού ΈΞΙΣ, δημιούργησε το εργαστήρι συμπεριληπτικής (για ανάπηρα και μη ανάπηρα άτομα) εκπαίδευσης στο Θέατρο και τον Χορό, το ΊΣΟΝ. Το ΘΕΑΜΑ αγωνίζεται για την καθολική προσβασιμότητα, με κύριο στόχο τη συμπερίληψη κι ενσωμάτωση των ανάπηρων ηθοποιών στον επαγγελματικό χώρο.
«Οι Τρωάδες» το έργο του Ζαν Πωλ Σαρτρ που ανέλαβε η ομάδα να παρουσιάσει είναι μια διασκευή του ομότιτλου έργου του Ευριπίδη. Ο Γάλλος φιλόσοφος γράφει το θεατρικό κύκνειο άσμα του αντλώντας έμπνευση από την ελληνική μυθολογία και ιστορία, κι έχοντας την πρόθεση, για ακόμα μια φορά, να μιλήσει για τα μεγάλα προβλήματα της ανθρωπότητας, εμβολίζει το κείμενο του Ευριπίδη με στοιχεία αντλημένα από τη σύγχρονη κοινωνία και εποχή. Ο Σαρτρ μελετά σε βάθος το πρωτότυπο έργο του Ευριπίδη και το μεταγράφει με την αιχμηρή του πένα, έχοντας μια κυνική, αλλά και καυστική διάθεση, το καλοκαίρι του 1964, στη Ρώμη, προκειμένου να παρουσιαστεί στο TNP (Théâtre National Polulaire) των Παρισίων. Το θέμα που τον απασχολεί είναι εκείνο του πολέμου και της καταπίεσης, αλλά συνάμα και της καταδίκης τους. Μέσα από αυτό στηλιτεύει την εξουσία και όλα τα δεινά που απορρέουν από αυτήν.
Η Εκάβη δεν είναι πια η ώριμη γυναίκα που τελεί φόνους και θα φθάσει στο σημείο να απολέσει την αποφασιστικότητά της, είναι μια νεότερη και δυναμική ύπαρξη που κρατά στα χέρια της, με ασίγαστο πάθος, τα σκήπτρα της βασίλισσας της Τροίας, δίχως να τα παραδίδει και να υποκύπτει σε κανέναν.
Επίσης, στις Τρωάδες του Σαρτρ, βρίσκουν τον θάνατο όχι μόνον οι θνητοί, αλλά και οι θεοί. Και πως θα γινόταν διαφορετικά μετά από δυο παγκόσμιους πολέμους που έκαμψαν την Ευρώπη, μετά τον πόλεμο στην Αλγερία και με τον άπληστο ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό προς την Ασία. Μια βία χωρίς τελειωμό, θάνατος και θύματα. Έτσι το έργο του Σαρτρ γίνεται μια κραυγή απελπισίας και ένα εκκωφαντικό κάλεσμα στην απομάκρυνση από τη βία, την καταπίεση και τον εξευτελισμό του ανθρώπου.
Η ομάδα ΘΕΑΜΑ και ο σκηνοθέτης της Βασίλης Οικονόμου όπως χαρακτηριστικά λέει, «επιθυμώντας να ανοίξουν έναν κοινωνικό διάλογο με τα ζητήματα της εποχής μας, αξιοποιούν από τη ματιά του Σαρτρ τα στοιχεία εκείνα που εστιάζουν στις συνέπειες του πολέμου και την οποιαδήποτε μορφή καταπίεσης που αυτές επισύρουν, φωτίζοντας τη θέση της γυναίκας μέσα στη συγκεκριμένη συνθήκη. Η απάλειψη των στερεοτύπων και η ασυνέχεια της αναπαραγωγής του στιγματιστικού λόγου δεν θα μπορούσε να βρει άλλο πιο κατάλληλο έδαφος, παρά μονάχα το συγκεκριμένο έργο του Σαρτρ. Η κοινωνική επιταγή του γάμου ως στερεοτυπική αντίληψη, το δικαίωμα της ελεύθερης βούλησης κι επιλογής, ο κοινωνικός εξαναγκασμός προς την αλλοίωση της όποιας μοναδικότητας στο όνομα της καθιερωμένης πατροπαράδοτης αξίας, καθώς και η «νόρμα» που αφαιρεί την προσωπική έκφραση, αποτελούν φωτεινούς σηματοδότες αδιέξοδου και μη επιλέξιμου εγκλεισμού. Ο λόγος γίνεται πολιτικός ενώπιον των θυμάτων, ενώπιον των θεατών. Ο Χορός παρασέρνει στη δίνη του τα πρόσωπα του έργου και τα ξεγυμνώνει από την όποια ιδιότητα φέρουν. Πρέπει να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους και οι «μάχιμες» Τρωάδες του Σαρτρ δεν διστάζουν να το κάνουν πράξη.»
Θέμα του έργου η βεβήλωση της γυναικείας ύπαρξης και της κοινωνικής της ταυτότητας – η γυναίκα ως λάφυρο διαχρονικά. Μια άκρα ταπείνωση. Η απαξίωση του ανθρώπινου είδους, μέσα από τον βασανισμό αυτών που κουβαλάνε το κοινωνικό στίγμα. Η Τροία έχει λεηλατηθεί και το θέμα είναι η τύχη των γυναικών της αφού οι άντρες τους έχουν σκοτωθεί και μοιραία θα παρθούν ως σκλάβες.
Ο Μενέλαος (Μάνος Τριανταφυλλάκης) φθάνει για να πάρει μαζί του στην Ελλάδα, την πανέμορφη Ελένη (Έλη Δρίβα ) όπου την περιμένει καταδίκη σε θάνατο ενώ εκείνη εκλιπαρεί το σύζυγό της να της χαρίσει τη ζωή, αφού ήταν ένα τερτίπι της Αφροδίτης και όχι δικό της λάθος. Η Εκάβη επιθυμεί ιδανικά τον θάνατό και των δυο τους.
Η Αθηνά (Φιλοθέη Κολιοπούλου) και ο Ποσειδώνας ( Μιχάλης Ταμπούκας) αγκυροβολημένοι ψηλά στο κοίλον του θεάτρου παρακολουθούν την δυστυχία των ανθρώπων. Ο Έλληνας Ταλθύβιος ( Πάνος Ζουρνατζίδης ), η Κασσάνδρα (Σοφία Σταυρακάκη), η οποία βρίσκεται υπό την επήρεια ένθεης μανίας, ή αλλιώς βακχείας, που αντιλαμβάνεται ότι οι νεκροί είναι ανάμεσά τους, τους αισθάνεται , τους βλέπει, η πριγκίπισσα Ανδρομάχη ( Χριστίνα Τούμπα) και η Εκάβη (Αναστασία Μακρή ) με σπαραγμό αναρωτιέται ποιο είναι το αμάρτημά της για να τα περνά όλα αυτά τα δεινά, είναι οι δύσμοιρες Τρωάδες, αυτά τα θύματα του πολέμου, με τις κατεστραμμένες για πάντα ζωές.
Ο Μενέλαος (Μάνος Τριανταφυλλάκης ) και η πανέμορφη Ελένη (Έλη Δρίβα ) είναι η πέτρα του σκανδάλου και του χαμού της οικογένειάς της για την Εκάβη και ίσως με τον θάνατο και των δυο μπορεί κάπως αυτή να ησύχαζε.
Ο εκπληκτικός με φωνή και κίνηση (Σοφία Σταυρακάκη ) Χορός (Γιώτα Βέη, Αιμιλιανή Αβραάμ, Γιώτα Ευσταθίου, Hannah el haj Omar, Όλγα Νικολαϊδου, Μαρία Δερεμπέ, Βερονίκη Κυριακοπούλου, Έφη Τούμπα) και αυτός καταρρακωμένος ψυχικά, χαμένος, αγανακτισμένος αλλά και εξοργισμένος με μένος απειλεί τους ανόητους θνητούς ότι θα τα πληρώσουν όλα αυτά που κάνουν, τους πολέμους, τους βασανισμούς των ηλικιωμένων, τις πράξεις τους που σκορπίζουν τον θάνατο. Άμεση η αναφορά του Σαρτρ για την αδυσώπητη αποικιοκρατία των Γάλλων.
Μετά την αναγγελία του θανάτου του μικρού Αστυάνακτα το έργο τελειώνει με ένα καταπληκτικό Μοιρολόι για την καταστροφή της Σμύρνης, που διαχρονικά ταιριάζει απόλυτα με το έργο και συγκινεί.
«Με τη φωτογραφία σου, στέκω και κουβεντιάζω και της μιλώ δε μου μιλεί, αχ και βαριανεστενάζω. Για δες φωτιά για δες καπνός για δες εκεί ντουμάνι, που βγαίνει απ’ το σπιτάκι μου, αχ κι όλο τον κόσμο πιάνει.»
Εξαιρετική η πρωτότυπη μουσική έργου του Ηλία Κουρτπαρασίδη λειτούργησε απόλυτα για την ατμόσφαιρα φόβου και οργής της παράστασης.
Η παράσταση δημιούργησε το δέον κλίμα και επετεύχθη το στόχος. Οι ηθοποιοί απολύτως συντονισμένοι και με καταπληκτικές φωνές ανέβασαν στον ουρανό τον λόγο του Σαρτρ και την αγανάκτηση όλων μας για τα δεινά των πολέμων που μας περιτριγυρίζουν.
Πληροφορίες για την παράσταση: Εδώ
