Από τη θεατρολόγο Μαρία Μαρή
Η παράσταση, ΤΣΕΡΝΟΜΠΙΛ – Ένα χρονικό του μέλλοντος, βασισμένη στο βιβλίο της Σβετλάνας Αλεξίεβιτς (βραβείο Νόµπελ Λογοτεχνίας 2015), σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, στο Θέατρο του Νέου Κόσμου. Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, που αγαπά το αφηγηματικό θέατρο γιορτάζει φέτος τα 30 χρόνια του στο θέατρο με την τριλογία των Λήμαν Μπράδερς και το Τσέρνομπιλ της Σβετλάνας Αλεξίεβιτς. Η επιλογή του έργου αυτού έχει βασιστεί στην επικαιρότητα του αόρατου εχθρού, που κάθε φορά είναι διαφορετικός, αλλά με παρόμοιο αποτέλεσμα, έλεγχο μετακινήσεων, περιορισμό, εκκένωση περιοχών, συμφόρηση των νοσοκομείων, θάνατοι και πάντα ένας κίνδυνος να αιωρείται μέσα στο χρόνο και στον χώρο. Μια απροσδιόριστη απειλή και γι’ αυτό σχεδόν αήττητη.
Αυτή η συλλογικότητα, η ομαδική κινητοποίηση στην αντιμετώπιση του κινδύνου, οι συνέπειες που δεν είχαν σύνορα, οι θάνατοι που ξεπέρασαν τα όρια, η μεταφορά της ραδιενέργειας ή του ιού από τα άτομα ή από τα αντικείμενά τους. Οι υπερπροσπάθειες της επιστήμης και των γιατρών απέναντι σε κάτι άγνωστο και μη διαχειρίσιμο πολλές φορές. Η ζωή δεν επανήλθε ποτέ στην πρότερη κατάσταση. Όπως και με τον Κορονοϊό ( COVID-19 ), μετά τις καραντίνες και την απομάκρυνση, την αποξένωση των ανθρώπων, μετά την αντιμετώπιση του ενός από τον άλλο σαν απειλή θανάτου. Δεν ξέρω, ούτε μπορώ να φανταστώ πως θα αγκαλιαστούμε ξανά, πως θα επανέλθουν οι σχέσεις στην πρότερη κανονικότητα ή μάλλον σε ένα φυσικό περιβάλλον. Η πανδημία Covid19 έχει χαρακτηριστεί «ένα πραγματικό Τσέρνομπιλ του 21ου αιώνα».
Την 26η Απριλίου του 1986 µια σειρά εκρήξεις κατέστρεψαν τον αντιδραστήρα του τέταρτου ενεργειακού μπλοκ στον πυρηνικό σταθμό του Τσέρνοµπιλ. Το ατύχημα αυτό χαρακτηρίστηκε η μεγαλύτερη τεχνολογική καταστροφή του 20ού αιώνα. Δέκα χρόνια αργότερα η Αλεξίεβιτς περιπλανήθηκε στην απαγορευμένη ζώνη –όχι χωρίς τίμημα και για τη δική της υγεία–, μίλησε µε δεκάδες ανθρώπους, έψαξε αρχεία εφημερίδων, ληξιαρχείων, νοσοκομείων, αναζήτησε στην άλλοτε σοβιετική επικράτεια τα νήματα των απωλειών. Η παράσταση, όπως άλλωστε και το βιβλίο της Αλεξίεβιτς, δε μιλάει για το ίδιο το ατύχημα, αλλά για τους ανθρώπους του Τσέρνομπιλ, για τα θύματα, ή καλύτερα και για αυτούς τους ανθρώπους που έχασαν τους δικούς τους στο ατύχημα. Τα συναισθήματα τους παρουσιάζονται και αναλύονται. Το Τσέρνομπιλ είναι κάτι παραπάνω από καταστροφή. Μια καταστροφή που ρήμαξε μπροστά στα μάτια όλου του κόσμου μια αχανή χώρα, ένα συμπαντικό γεγονός με το οποίο αδυνατεί να αναμετρηθεί ο άνθρωπος.
Οι αφηγήσεις των ανθρώπων αυτών αποκαλύπτουν την ιστορία του ανθρώπου σαν μια ιστορία οδύνης και φέρνουν στην επιφάνεια αναπάντητα ερωτήματα για το νόημα της ανθρώπινης ζωής, ίσως ακόμα και για την ύπαρξή μας πάνω στη γη.
Από τις 100 μαρτυρίες που περιέχονται στο βιβλίο της Αλεξίεβιτς, επιλέγηκαν για την παράσταση 16, που τις ερμηνεύουν 6 ηθοποιοί: ο Στέλιος Μάινας, η Μαρία Κατσιαδάκη, η Πηνελόπη Τσιλίκα, ο Δαυίδ Μαλτέζε και ο Γιάννης Λεάκος, ενώ
συμμετέχει μέσω βίντεο η Αρετή Σεϊνταρίδου.
Ένα γεγονός του παρελθόντος, η καταστροφή του πυρηνικού αντιδραστήρα στο Τσέρνομπιλ, επιστρέφει μέσα από τις μαρτυρίες όσων το βίωσαν, για να συναντηθεί με τη σημερινή περιπέτεια που βιώνει ο πλανήτης μας με άγνωστες ακόμα τις συνέπειες.
Οι απλοί άνθρωποι που δεν μπορούν να αποδεχτούν ότι πρέπει να εγκαταλείψουν τον τόπο τους και να μην καταναλώσουν τα προϊόντα της γης τους.
Ένας από αυτούςέμεινε μέχρι τελευταία στιγμή στον αντιδραστήρα και μετά τον παρασημοφόρησαν. Η γυναίκα του πήγε τα παράσημά του στο μουσείο με προσωπικά πράγματα των θυμάτων του Τσέρνομπιλ και ο υπεύθυνος που τα παρέλαβε διάβαζε στα μάτια της « Πάρτε τα μετάλλια μα φέρτε μου πίσω τον άντρα μου».
Καταγγέλλεται η μικρή εκτίμηση για τη ζωή, αποτέλεσμα του ανατολίτικου μοιρολατρισμού. Ανατράφηκαν για να γίνουν στρατιώτες. Δεν άφηναν να φωτογραφηθεί η περιοχή για να μην υπάρχουν αποδείξεις. Έβλεπαν το Κέσιο πάνω στη γη. Πέθαιναν τα ζώα και όσα δεν πέθαινα τα σκότωναν για να μην μεταφέρουν τη ραδιενέργεια και τον θάνατο. Οι μεγάλοι αρχηγοί απλά εκμεταλλεύονται τον άνθρωπο σαν πιόνι, στρατιωτάκι στο σκάκι. Οι άνθρωποι για αυτούς είναι αναλώσιμοι και τους χειραγωγούν με άξονα τον Φόβο.
Διηγήσεις μιας ομάδας ηθοποιών με ωραίες ερμηνείες, που όμως ήταν κάπως στατικές, ξεχώρισαν ωστόσο η Πηνελόπη Τσιλίκα και ο Γιάννης Λεάκος, δημιουργώντας ένα θέατρο – ντοκιμαντέρ, δηλώνοντας την μοναξιά των ανθρώπων, την εγκατάλειψη από την πολιτεία, τον θάνατο και την καταστροφή της φύσης.
Είναι τραγικό ο άνθρωπος να νιώθει επιτέλους ότι ανήκει στον ίδιο συμπαντικό πολτό, μόνο όταν μοιράζεται τον θάνατο και μια καταστροφή που διαχέεται ανεξέλεγκτα.
Πληροφορίες για την παράσταση: Εδώ
