[Το παρόν κείμενο, μετά από ενδελεχή καταγραφή των σχολίων στο Facebook Group της Πρωτοβουλίας, εστάλη με τη μορφή e-mail στο Μητρώο ([email protected]), τη Δευτέρα 18.05.2020]
Σχετικά με το Μητρώο Καλλιτεχνών – ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ και ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ
Μετά τη σύντομη λειτουργία του Μητρώου Καλλιτεχνών και Δημιουργών, η Πρωτοβουλία Εργαζόμενων στις Τέχνες #SupportArtWorkers μέσα από τα σχόλια και τις επισημάνσεις των 20000 περίπου μελών της από διάφορες ειδικότητες, καταθέτει τις εξής ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
Α) Ήδη από τη συνέντευξη Τύπου της κας Υπουργού στις 7/5/2020, το ΥΠΠΟ έχει ρητώς αναγνωρίσει ως δομικά προβλήματα του τομέα του Πολιτισμού την πολυπλοκότητα στις εργασιακές σχέσεις.
Β) Την ίδια στιγμή και η Πρωτοβουλία από τη μεριά της έχει επισημάνει, μέσα από τις επιστολές που σας έχουν κοινοποιηθεί, την πολλαπλότητα των ειδικοτήτων με τις οποίες απασχολούνται οι εργαζόμενοι στον Πολιτισμό μέσα στο ίδιο οικονομικό έτος (σκηνοθέτης – ηθοποιός, χορογράφος – χορευτής – δάσκαλος χορού, εικαστικός – επιμελητής έκθεσης κ.ά.).
Γ) Επίσης, λόγω της οικονομικής συγκυρίας των τελευταίων δέκα τουλάχιστον ετών, πολλοί ενεργοί εργαζόμενοι στον χώρο των Τεχνών, ασκούν παράλληλη / άλλη πρωτεύουσα δραστηριότητα, η οποία δεν εμπίπτει στους καλλιτεχνικούς ΚΑΔ και έχουν ως δεύτερη δραστηριότητα την καλλιτεχνική.
Δ) Στην ίδια συνέντευξη Τύπου, το ΥΠΠΟ ανέδειξε το «αχαρτογράφητο» του τομέα και δήλωσε πως το Μητρώο, μέσω της αληθινής καταγραφής των απασχολούμενων, θα διορθώσει λάθη δεκαετιών και θα είναι ένα εργαλείο για άσκηση ορθής πολιτικής για τον Πολιτισμό.
Όμως, η πρώτη εβδομάδα ήδη ανέδειξε τα εξής ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ:
Απουσία δυνατότητας επιλογής πολλαπλών ειδικοτήτων από τονκαταγραφόμενο.
- Παράλειψη ειδικοτήτων (π.χ. φωτιστές,δραματολόγοι).
- Αναφορά ειδικοτήτων που αφορούν ελάχιστους ή και κανέναν.
- Περιττός (και ίσως ποιοτικός) διαχωρισμός ειδικοτήτων (π.χ. άλλο μουσικός ορχήστρας, άλλο μουσικός νυχτερινών κέντρων και άλλο μουσικός του δρόμου).
- Διαχωρισμός ειδικοτήτων με βάση συγκεκριμένη ΤΕΧΝΙΚΗ ή ΥΛΙΚΟ, παρόλο που ελάχιστοι (αν όχι κανένας) καλλιτέχνες περιορίζονται σε μία τεχνική ή ένα υλικό ( π.χ. «ελαιοχρωματιστής σκηνικών» και όχι γενικά «κατασκευαστής σκηνικού»). Με το ίδιο σκεπτικό, δεν υπάρχει λόγος να διαχωρίζονται οι λυρικοί τραγουδιστές με κριτήριο την τοποθέτηση της φωνής τους.
- Χρήση παρωχημένων όρων όπως π.χ. "καρατερίστας", που μάλλον αναφέρεται σε βοηθητικούς ηθοποιούς ή «ιμπρεσάριος», που αντίστοιχα αναφέρεται στον θεατρικό παραγωγό. Επίσης χρήση συνώνυμων όρων, όπως για παράδειγμα «τεχνοκριτικός/κριτικός τέχνης» και «μουσικοσυνθέτης/συνθέτης μουσικής».
- Το πιο βασικό είναι ότι δεν ορίζεται επακριβώς ο ΣΚΟΠΟΣ του Μητρώου. Στο τέλος της ηλεκτρονικής δήλωσης αναφέρεται ότι θα χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση του COVID-19 και ακολούθως θα τεθεί στο αρχείο για να χρησιμοποιηθεί υπέρ του δημοσίου συμφέροντος. Το «δημόσιο συμφέρον» όμως, είναι ένας ευρύτατος όρος, που προαπαιτεί εξειδίκευση, ώστε ο υπαγόμενος στο Μητρώο να γνωρίζει για τι καταχωρίζεται (κάτι που συνεπακόλουθα θα βελτιώσει αυτομάτως και τη δομή του Μητρώου, αλλά και το ορθότερο της καταγραφής).
- Ο διαχωρισμός των ειδικοτήτων είναι αυστηρός, ενώ η ίδια η σύγχρονη πρακτική των Τεχνών σήμερα τον έχει εν πολλοίς καταργήσει. Υπάρχουν για παράδειγμα τραγουδιστές που κάποια στιγμή εμφανίζονται και σε θεατρική σκηνή. Επίσης, υπάρχουν εικαστικοί που δημιουργούν εικαστικά έργα και παράλληλα παρουσιάζουν κάποιαχοροθεατρική performance. Το ότι π.χ. κάποιος ηθοποιός μπορεί να έχει παίξει ΚΑΙ ως βοηθητικός ηθοποιός (π.χ. σε μια ταινία), δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να προσδιοριστεί ως "βοηθητικός ηθοποιός" στο σύστημα. Αν αγνοηθεί αυτό το στοιχείο, το μητρώο απλά δεν θα αντανακλά την πραγματικότητα.
Υπό το πρίσμα των πρώτων επισημάνσεων και δεδομένων των συγκεκριμένων προβλημάτων και προκειμένου το Μητρώο να χαρτογραφήσει πράγματι τους εργαζόμενους στις Τέχνες και όχι απλά να συντηρήσει μια θολή εικόνα προηγούμενων ετών, προτείνουμε τις εξής ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ:
1) Να ξεκαθαριστεί με σαφήνεια ο ΣΚΟΠΟΣ του μητρώου. Να διευκρινιστεί αν η καταγραφή συνεπάγεται κάποιου είδους κατοχύρωση ή αν συνιστά προϋπόθεση για ένταξη του καταγραφόμενου σε διάφορες πολιτικές του ΥΠΠΟ (όπως αντίστοιχα συμβαίνει με το Μητρώο Πολιτιστικών Φορέων) ή του Υπουργείου Εργασίας (προγράμματα επιδότησης, στήριξης). Από την εξειδίκευση του σκοπού θα εξαρτηθεί –πιστεύουμε– και η συμμετοχή των εργαζόμενων στην καταγραφή.
2) Να δοθούν οδηγίες για τον τρόπο καταγραφής. Να οριστεί το πώς προσδιορίζεται η εργασιακή εμπειρία ενός χρονικού διαστήματος 2 ή 4 ετών (συνεχόμενα ή τμηματικά) και με ποιους τρόπους αποδεικνύεται η εργασιακή εμπειρία. Επίσης, ποιο θα είναι το μίνιμουμ ενσήμων ή εργασιακής εμπειρίας για κάθε έτος. Να δοθούν επίσης οδηγίες για την οριστική καταγραφή (ώστε να προετοιμαστεί κατάλληλα κάθε ενδιαφερόμενος, π.χ. για αναζήτηση εγγράφων κ.λπ.).
3) Να εγγυηθεί το Υπουργείο Εργασίας ότι έχει λάβει γνώση της προαναφερθείσας ποικιλομορφίας των τρόπων αμοιβής και να τους εντάξει στον τρόπο συνυπολογισμού (ένσημα, εργόσημα, τίτλοι κτήσεις/αποδείξεις δαπάνης, μπλοκάκια, αμοιβές πνευματικών δικαιωμάτων κ.ά.), χωρίς καμία διάκριση υπέρ ή κατά του κάθε τρόπου.
4) Να διευκρινιστεί ρητά η υπαγωγή των καλλιτεχνών που έχουν άλλη, παράλληλη επαγγελματική δραστηριότητα ως πρωτεύουσα.
5) Να περιοριστούν οι ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ, αλλά να διευρυνθεί το περιεχόμενό τους. Προτείνουμε τον εξής διαχωρισμό σε γενικές κατηγορίες:
- ΘΕΑΤΡΟ (Ηθοποιοί, Σκηνοθέτες, Μεταφραστές, Συγγραφείς Θεατρικών έργων, Βοηθητικοί ηθοποιοί, Βοηθοί σκηνοθέτη, Σκηνογράφοι, Δραματολόγοι κ.λπ.)
- ΧΟΡΟΣ (Χορογράφοι, καθηγητές χορού, κινησιολόγοι, βοηθοί, χορευτές, ζογκλέρ, ξυλοπόδαροι, κ.λπ.)
- ΜΟΥΣΙΚΗ (όλα τα είδη μουσικής, όλα τα είδη φωνής, ανεξάρτητα από το όργανο, με επιμέρους διαχωρισμό σε υποκατηγορίες, στιχουργοί, συνθέτες, χορωδοί, κ.λπ.)
- ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ (ζωγράφοι, αγιογράφοι, γλύπτες, χαράκτες, χειροτέχνες, κεραμίστες, μακιγιέρ, tattoo artists, γραφίστες).
- ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ - ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ (σεναριογράφοι τηλεόρασης, σκηνοθέτες, σεναριογράφοι κινηματογράφου, μοντέρ, σκριπτ, ρακόρ, διευθυντές φωτογραφίας, βοηθοί σκηνοθέτη, κ.ά.)
- ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ - ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ - MULTIMEDIA (sound art, animation, μουσική, installations, video art, interactive art, mapping).
- ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΗΣ (ειδικότητες που παράγουν καλλιτεχνικά εργαλεία ή σύνεργα, όπως κατασκευαστές και επιδιορθωτές μουσικών οργάνων, τυπογράφοι, παραγωγοί μεταξοτυπιών, παραγωγοί αφισών, ρυθμιστές μουσικών οργάνων κ.λπ.)
- ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ - ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ (ο διαχωρισμός των ειδικοτήτων μπορεί να καθοριστεί εύκολα με τη βοήθεια των υπεύθυνων προσωπικού των κρατικών θεάτρων, π.χ. Εθνικού Θεάτρου, ΚΘΒΕ, Λυρικής Σκηνής. Εδώ να περιληφθούν μεταξύ άλλων και ταξιθέτες, υπεύθυνοι σκηνής, κ.λπ.)
- ΤΕΧΝΙΚΟΙ (μπούμαν, μοντέρ, κάμεραμεν, ηχολήπτες θεατρικής σκηνής, ηχολήπτες συναυλιών, μηχανικοί σκηνής).
- ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ & ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΤΕΧΝΗΣ, ΘΕΑΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ.
- ΚΡΙΤΙΚΟΙ & ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ - ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗ (Σε σχολές, σχολεία, χώρους σεμιναρίων, εργαστήρια, Καθηγητές Ωδείου, Μουσικών Σχολών ή Μουσικών Σχολείων, Μουσικών Οργάνων ή Θεωρητικών μαθημάτων κ.λπ.)
- ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ (οποιουδήποτε καλλιτεχνικού έργου).
- ΕΝΟΙΚΙΑΣΗ ΚΑΙ ΠΩΛΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ.
- Να οριστούν οι ειδικότητες με βάση την τρέχουσα πραγματικότητα (πχ. Σκηνοθέτης, ηθοποιός, χορογράφος, χορευτής, μουσικός, συνθέτης μουσικής, συγγραφέας, μεταφραστής, κ.ά.)
- Ομαδοποίηση - Κατηγοριοποίηση: Σε κάθε ειδικότητα να εμπίπτουν όλοι οι συναφείς/συνώνυμοι/εξειδικευμένοι κωδικοί και ΚΑΔ που τώρα πολυδιασπώνται (πχ. Ηθοποιός γενικά, κωμικός ηθοποιός, ηθοποιός χορού τραγωδίας κ.ά. εντάσσονται στην γενική ειδικότητα «Ηθοποιός» κ.ο.κ.)
6) Οι κατηγορίες και υποκατηγορίες να έχουν τη δυνατότητα πολλαπλής επιλογής. Η κάθε γενική κατηγορία να υπάγεται στον ίδιο ΚΑΔ, ώστε να υπάρχει εργασιακή αντιστοίχιση. Οι δε υποκατηγορίες / δραστηριότητες να μπορούν ανά πάσα στιγμή να συμπληρωθούν, εφόσον προκύψουν μελλοντικά.
7) Τα κριτήρια ένταξης σε μια ή περισσότερες γενικές κατηγορίες ας είναι αυστηρά (πτυχίο / προϋπηρεσία), όχι όμως και η επιλογή των υποκατηγοριών. Εφόσον ένας Καλλιτέχνης πληροί τα κριτήρια ΕΣΤΩ ΜΙΑΣ γενικής καλλιτεχνικής κατηγορίας, να μπορεί ελεύθερα να ενταχθεί και σε οποιαδήποτε άλλη γενική κατηγορία, εφόσον δραστηριοποιείται και σε αυτήν. Ως κριτήριο ένταξης σε μια υποκατηγορία (ή σε περισσότερες) να αρκεί η ένταξη στην αντίστοιχη γενική κατηγορία.
Χρειάζεται επίσης μια ΕΙΔΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ και εισήγηση του ΥΠΠΟ προς τα αρμόδια Υπουργεία για τα εξής ζητήματα:
- Συνταξιούχοι καλλιτέχνες που μπορούν ακόμα να εργάζονται, πρέπει να συμπεριληφθούν στο Μητρώο.
- Σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει αντίστοιχος ΚΑΔ ή κωδικός ενσήμων (π.χ. στα Multimedia) ή αν κατά πάγια πρακτική δεν υπάρχει πρόσληψη στον αντίστοιχο κωδικό, όπως πολύ συχνά συμβαίνει με τους συγγραφείς, να θεωρηθεί ως κριτήριο ένταξης ΚΑΙ η παρουσίαση / δημόσια εκτέλεση / δημοσίευση έργου του καλλιτέχνη - δημιουργού. Π.χ. για τους θεατρικούς συγγραφείς τα κριτήρια θα μπορούσαν να είναι να έχει εκδοθεί το έργο τους με ISBN από την Εθνική Βιβλιοθήκη ή/και να έχει παρασταθεί το έργο τους σε κάποια σκηνή.
- Να ενταχθούν στην καταγραφή καθηγητές πτυχιούχοι και διπλωματούχοι των ωδείων, που άλλωστε είναι και εποπτευόμενα από το αρμόδιο τμήμα Μουσικών Σπουδών του Υπουργείου.
- Να δοθεί η δυνατότητα το πτυχίο να αναρτάται και μετά την αρχική υποβολή, δεδομένης της δυσκολίας ανεύρεσης πτυχίων καλλιτεχνικών σχολών ή μη απόδοσή τους από τις ίδιες τις σχολές (συνήθης πρακτική η βεβαίωση αντί πτυχίου).
- Να προβλεφθεί ρητά η υπαγωγή των εργαζόμενων στις Τέχνες που διατηρούν παράλληλη δραστηριότητα υπό οποιαδήποτε μορφή αμοιβής (ΚΑΔ - κύρια / δευτερεύουσα δραστηριότητα κ.λπ.).
- Να δοθεί η δυνατότητα ΕΚ ΝΕΟΥ εγγραφής σε όσους έχουν ήδη υποβάλει δήλωση, μετά την ενδεχόμενη βελτίωση του συστήματος.
- Πλήρης συμμόρφωση με τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων GDPR της ΕΕ (αναγραφή ονοματεπώνυμου Υπεύθυνου προστασίας προσωπικών δεδομένων κ.λπ.)
Τέλος, θεωρούμε απαραίτητη την κατάργηση προθεσμίας. Το Μητρώο οφείλει να είναι διαρκώς ανοιχτό και να ενημερώνεται σε πραγματικό χρόνο.
Θεωρούμε πως η παρούσα συγκυρία ενδείκνυται για την πρώτη και πλήρη καταγραφή των εργαζόμενων στις Τέχνες.
Χρειάζεται όμως οπωσδήποτε να προηγηθεί διαβούλευση με τα οικεία Σωματεία και Ομοσπονδίες, καθώς και με εκπροσώπους του κάθε κλάδου που θα υποδείξουν τα πραγματικά τεκταινόμενα, ώστε το Μητρώο να βοηθήσει πραγματικά και ουσιαστικά στην αντικειμενική καταγραφή και μέσω αυτής στην επίλυση των χρόνιων προβλημάτων του χώρου.
Όσο κι αν ο μόνος τρόπος για όλους τους εργαζόμενους είναι η καταγραφή τους σε Μητρώα μέσω των συστημάτων του Υπουργείου Εργασίας, ο χώρος του Πολιτισμού παρουσιάζει συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες, κάτι που και το ίδιο το ΥΠΠΟ αναγνωρίζει. Το Μητρώο Καλλιτεχνών και Δημιουργών δεν μπορεί να ακολουθεί τα πρότυπα ήδη υπαρχόντων μητρώων άλλων κλάδων. Χρειάζεται ειδική μέριμνα και περαιτέρω εξειδίκευση, ώστε με τη συμμετοχή όλων μας να αντανακλά την πραγματικότητα.
#SupportArtWorkers
Facebook page: Support ART Workers
E-mail: [email protected]
