Burt Turrido: An Opera

Από τη θεατρολόγο Μαρία Μαρή

Ποιος είναι ο Μπερτ Τουρρίντο;
Τι θ’ απογίνουν οι άνθρωποι;

Το ανατρεπτικό δίδυμο των Nature Theater of Oklahoma, Kelly Copper και Pavol Liška, παρουσιάζει στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, την πρωτότυπη όπερα-περφόρμανς «Μπερτ Τουρρίντο: Μια όπερα… αλλιώς» [«Burt Turrido: An Opera»] στις 15 και 16 Ιουνίου.

Με αιχμή την καταστροφή του περιβάλλοντος, την πανδημία και όλα όσα έχουν φέρει τον κόσμο… ανάποδα, το μεταναστευτικό κίνημα, τη φτώχεια, τη δυστυχία, τη μισαλλοδοξία, την εχθρότητα, τον πόλεμο οι Copper και Liška δούλεψαν εν μέσω λοκντάουν και κλειστών θεάτρων και δημιούργησαν ένα οπερατικό έργο που εκτυλίσσεται σε έναν μετα-αποκαλυπτικό κόσμο.

Με σκηνικό καμβά, που ξετυλίγεται στο πίσω μέρος της σκηνής και εναλλάσσεται κάθε τόσο όταν πρόκειται για την σκηνή στη θάλασσα ή στο νησί, με ένα πανί για θάλασσα και κύματα ζωγραφιστά, αλλά και κούκλες για τα φαντάσματα και τους νεκρούς, δημιουργείται ένα μακάβριο θεατρικό παιχνίδι σχετικά με τη δυσοίωνη τύχη του ανθρώπου σε έναν πλανήτη που έχει καταστραφεί από τις αλόγιστες ενέργειές του.

Ένα πνεύμα γλιτώνει από βέβαιο πνιγμό έναν άντρα (Robert M. Johanson), που θα μπορούσε να είναι πρόσφυγας, ή και κάποιος που απλά έπεσε στη θάλασσα για να αυτοκτονήσει. Αυτό το πνεύμα - νύμφη (Kadence Neill), βεβαρημένη και εκείνη με έναν άδικο χαμό τον ερωτεύεται και τον σώζει, ενώ του ζητά κάτι που εκείνη δεν έχει, αφού είναι πνεύμα, και αυτό είναι η καρδιά του. Θέλει και εκείνη να αγαπηθεί όπως κάθε πλάσμα και αυτό μπορεί να γίνει μόνο από έναν ίδιο της. Ένα νεκρό δηλαδή. Τον βγάζει στη στεριά σε ένα νησί τώρα πια χωρίς ανθρώπους, (παλαιότερα γνωστό ως Γροιλανδία), ένα νησί με πολλά σκουπίδια που κυβερνάται από ένα δεσποτικό βασιλιά (Gabel Eiben ) και μια ασταθή και ημίτρελη βασίλισσα (Anne Gridley )που δίνουν όνομα στον άγνωστο ναυαγό τους, τον οποίο καθιστούν υπηρέτη τους. Τον ονομάζουν Μπερτ Τουρρίντο. Οι βασιλιάδες θυμίζουν “την Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων” του Λιούις Κάρολ. Είναι και αυτό ένα μαύρο παραμύθι για ένα δυστοπικό μέλλον ή ένα χειρότερο παρόν.

Η παράσταση είναι στημένη με τρόπο απλό, αλλά συνάμα πολύ μελετημένο μιας και η κίνηση είναι απόλυτα συντονισμένη με τη μουσική και με τους άλλους ηθοποιούς- χορευτές- περφόρμερς.

Καταγγέλλονται μέσα από έναν καθημερινό λόγο, ίσως και γι΄αυτό επικίνδυνο, όλα τα έκτροπα που διαπράττει ο άνθρωπος ενάντια στον ίδιο τον άνθρωπο και στο περιβάλλον. Παρουσιάζονται πτώματα ανθρώπων, αναφέρονται βασανισμοί. Οι δυο κυρίαρχοι στο νησί φρόντισαν να εξολοθρεύσουν τους ιθαγενείς, να καταστρέψουν ό,τι υπήρχε ζωντανό γύρω τους και να επικρατήσουν μόνοι τους σε ένα χάος και μια ασυνεννοησία, μια αστική αποξένωση μέσα στην απέραντη έρημο. Κλιματολογικές καταστροφές και γενοκτονίες έχουν αφήσει ελάχιστους ανθρώπους ζωντανούς. Τα πνεύματά των πεθαμένων έγιναν φαντάσματα και συμμετέχουν πάνω στη σκηνή. Παίζουν έναν ρόλο ώστε να υπενθυμίζουν την καταστροφή που ο άνθρωπος είναι ικανός να επιφέρει στον εαυτό του και το περιβάλλον του, κατακρημνίζοντας κάθε αξία και ανθρώπινη ελευθερία. Φέρνει μαζί του μόνο τον όλεθρο, τον πόνο, την ασθένεια και τον θάνατο.

Το βασιλικό ζευγάρι είναι στερημένο από συναισθήματα και έχει κόψει κάθε δίαυλο επικοινωνίας ακόμα και μεταξύ τους. Η αγάπη που επικαλούνται, δεν είναι αγάπη, έχει πέσει στην ρουτίνα είναι μια διαδοχή θανάτων και εκδικήσεων. Προβάλουν τα πιο ειδεχθή αισθήματα και τις πιο αποτρόπαιες πράξεις. Το μόνο που νομίζουν ότι υπηρετούν είναι το κέρδος τους, όμως δεν αντιλαμβάνονται ότι κέρδος τους δεν είναι να ζουν μόνοι τους με σκουπίδια και πεθαμένους γύρω τους.

Η μουσική, αλλά και η χορογραφία είναι κάπως στακάτη, ρυθμισμένη θα έλεγα στην «ιδιαιτερότητα» της κίνησης της Anne Gridley, που αν και με «ιδιαιτερότητες» χορεύει σε όλη τη διάρκεια της παράστασης και συμμετέχει έντονα και ηρωικά. Η παράσταση και οι συνάδελφοί της την εντάσσουν ισότιμα, με σεβασμό και θαυμασμό θα έλεγα.

Ξεχωρίζει η Kadence Neill, όχι μόνο για την κίνησή της, γιατί όλων η κίνηση είναι εξαιρετική, αλλά για την υπέροχη φωνή της και την ερμηνευτική δεινότητά της.

Πρόκειται για ένα σχήμα που φαίνεται να έχει ανησυχίες και να διακατέχεται από έντονους προβληματισμούς κοινωνικούς και πολιτικούς. Ευχάριστο γεγονός για ένα σχήμα από την Οκλαχόμα.

Ωστόσο ο λόγος της όπερας είναι προφορικός και όταν δεν υπάρχει λόγος τότε «ο λόγος δεν έχει λόγο να λέγεται». Δεν ανυψώνει τον θεατή. Δεν οδηγεί σε σκέψεις βαθύτερες. Επειδή ο λόγος είναι ρεαλιστικός και περιγραφικός δημιουργούν μιαν όπερα ντοκιμαντέρ, χωρίς εμβάθυνση.

Μια μαύρη τρύπα, φυλακή, τιμωρία για πολλούς, ένας κοινός τάφος. Εκεί θα καταλήξει και ο Μπερτ Τουρρίντο. Το σκοτάδι της φυλακής του θα φωτίσει την αλήθεια. Πρέπει κανείς να χάσει ό, τι θεωρεί δεδομένο για να αναδειχθεί νοήμων ενεργός στο σύμπαν.

Το βασιλικό ζευγάρι άρχισαν να χτίζουν τη δική τους ουτοπία, με κοινοκτημοσύνη, ίσα δικαιώματα, ισονομία αλλά και αυτό απέτυχε στην συνέχεια. Ο άνθρωπος φαίνεται ανίκανος να υποστηρίξει κάτι τόσο ιδεατό.

Πρόκειται όμως πάντα για μια όπερα, και το δράμα δεν σταματά εδώ. Ακολουθεί μια κατακλυσμιαία καταιγίδα, μια εγκυμοσύνη, ένας φόνος, ένα ερωτικό τρίγωνο, μια εικονική εκτέλεση, μια γέννα, μια εξωγήινη εισβολή και απαγωγή, και ένα αβέβαιο τέλος, όπως αβέβαιο είναι το τέλος της ηλιθιότητας του ανθρώπου. Οι δυνάστες θα βρεθούν έρμαια των κοινωνικών συνθηκών καθώς λένε, και γι΄αυτό διατείνονται ότι ήταν υποχρεωμένοι να ενεργήσουν μακάβρια, άρα διατείνονται ότι είναι και αθώοι. Ο παραλογισμός παρουσιάζεται με τρόπο σαρκαστικό και συνάμα ανάλαφρο.

Η νύμφη (Kadence Neill) με την καταπληκτική της φωνή θα πει ότι η θάλασσα δεν είναι άλλο, παρά μια χωματερή, ενώ το σπίτι δεν είναι άλλο από συναίσθημα όχι ο τόπος. Ο Άνθρωπος γίνεται Θεός και προξενεί την καταστροφή της « Φαντασίας» του Ντίσνεϋ.

Στο τέλος δηλώνουν ότι βρήκαν την ευτυχία σε έναν απέλπιδα τόπο. «We found love in a hopeless place». Αυτή είναι η μοίρα και το μέλλον του ανθρώπου.

Όλοι οι ηθοποιοί Gabel Eiben ( Βασιλιάς), Anne Gridley ( βασίλισα), Robert M. Johanson (Μπερτ Τουρρίντο), Bence Mezei ( σύζυγός της νύμφης και εραστής της βασίλισσας , κατάδικος στην μαύρη τρύπα) και η Kadence Neill (νύμφη) ερμηνεύουν άρτια το λιμπρέτο και έχουν μια απόλυτα πειθαρχημένη κίνηση.

Μια παράσταση με πολλά ενδιαφέροντα σημεία, που όμως κράτησε αναίτια πολύ σε χρόνο με αποτέλεσμα να κουράσει και πολλοί θεατές να αποχωρήσουν στο διάλειμμα.