Danke

Από τη θεατρολόγο Μαρία Μαρή

Η ομάδα SUM – LATINITAS NOSTRA στην Πειραιώς 260 στις 20 & 21 Ιουλίου 2021 με την περφόρμανς Danke- Ευχαριστώ. Πρόκειται για ένα έργο της ομάδας SUM που απαρτίζεται από τον Ανδρέα Λινό,την Μυρσίνη Λινού, την Όλγα Σφέτσα που έκαναν την σύλληψη , την σκηνοθεσία , την δραματουργία , την σκηνογραφία και το Βίντεο. Το έργο βασίζεται στο κορυφαίο έργο Membra Jesu Nostri του μπαρόκ Δανού συνθέτη Dietrich Buxtehude (Ντήτριχ Μπουξτεχούντε ), (1637-1707) και αποτελεί μιαν απροσδόκητη συνομιλία τεχνών στο Φεστιβάλ Αθηνών, με επί σκηνής δύο αργαλειούς Ζακάρ, έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, έναν ηθοποιό, το σύνολο παλαιάς μουσικής Latinitas Nostra και βέβαια τη δημιουργική ομάδα SUM. Παραβάλλοντας τις παρτιτούρες του Membra Jesu nostri, κορυφαίου έργου του Δανού μπαρόκ συνθέτη Ντήτεριχ Μπουξτεχούντε, με τις διάτρητες καρτέλες των παλαιών μηχανών ύφανσης, το Danke έδωσε ένα απολαυστικό μουσικό και σκηνικό αποτέλεσμα.

Το Membra Jesu Nostri , το πρώτο λουθηριανό ορατόριο, σώζεται σε μορφή γερμανικής ταμπλαδούρας, που αποτελείται από επτά καντάτες. Κάθε μία από τις εφτά καντάτες είναι αφιερωμένη σε ένα διαφορετικό πληγωμένο μέλος του σώματος του Χριστού. Η εμφανής ομοιότητα της κωδικοποιημένης χειρόγραφης παρτιτούρας του Buxtehude, με τις διάτρητες καρτέλες που χρησιμοποιούνται τόσο στις μηχανές ύφανσης όσο και στους πρώτους υπολογιστές, οδήγησε στον πρωτότυπο διάλογο ανάμεσα στα τόσο ετερόκλιτα μέρη: Ενώ η ορχήστρα ερμηνεύει την κάθε καντάτα, οι δύο αργαλειοί υφαίνουν υπερμεγέθη υφασμάτινα τάματα του αντίστοιχου μέλους. Ο ίδιος κώδικας μεταφράζεται ζωντανά σε ηλεκτρονικό ήχο μέσω υπολογιστή, που συνδυαστικά με τον μηχανικό ήχο των αργαλειών δημιουργεί ένα αναπάντεχα απολαυστικό μουσικό αποτέλεσμα.

Το κύριο κείμενο του έργου είναι stanzas από τον μεσαιωνικό ύμνο Salve mundi salutare- επίσης γνωστό ως Rhythmica oratio.

Η ομάδα «αναζητά την επικοινωνία της αναλογικής και της ψηφιακής συμπεριφοράς των ήχων, έχοντας την πρόθεση να δημιουργήσουν σχέσεις μέσα από μοτίβα προγραμματισμένα, πλεγμένα, βιωμένα.»

Τα μοτίβα συμπυκνώνουν κώδικες και συνήθειες μέσα στα χρόνια, δεδομένα που έχουν καταχωρηθεί στην ανθρώπινη μνήμη στο DNA, στην εθνική ταυτότητα, τα έθιμα, τις συνήθειες. Δεν αποκλείεται το λάθος, ο κόμπος στον αργαλειό, η παραξενιά, το σκέρτσο.

Ο Χριστός μέσα από τη θυσία του δίδαξε στον κόσμο την υπομονή και την εγκαρτέρηση. Ο καθένας νομίζει ότι περνά την πιο σοβαρή περιπέτεια, ξεχνώντας τι πέρασε ο Χριστός για να σώσει τον άνθρωπο. Το μοτίβο που κάθε τόσο επαναλαμβάνεται είναι « Καλά, εγώ ξέρεις τι έχω πάθει;»

Απευθύνονται στον Χριστό, στον Σταυρό του , στο μαρτύριό του και ακόμα και αμαρτωλοί αν είναι ζητούν έλεος και να πάρουν από τη δύναμή του. Σκέφτεται ο ήρωας τα δερματικά προβλήματα που αντιμετώπιζε από το άγχος όταν ήταν νέος ενώ ευγνωμονεί τον Χριστό που πέθανε για εκείνον, αλλιώς αυτός θα πέθαινε διπλά. Ανακαλεί λόγω της θυσίας του Χριστού τις μνήμες του από το χωριό, την συντροφιά στη γιαγιά του.

Ο ηθοποιός, Γιώργος Κριθάρας, διηγείται με διαφορετικούς τρόπους, αλλιώς όταν μιλά για τα προσωπικά του βιώματα και τις μνήμες και αλλιώς, όταν μιλά για τον Χριστό. «Όταν θα φτάσει η ώρα να πεθάνω, μην με αφήσετε να με αρπάξει ο φόβος του θανάτου!» λέει. Καλεί τον Ιησού να σπεύσει κοντά του, ήταν και αυτός το ίδιο άνθρωπος με εκείνον. Η ύπαρξή του και μόνο του δίνει κουράγιο. Το παιχνίδι με την μεταστροφή των λέξεων Έλεος σε Σοέλε, Αμήν σε νήμα αποτελεί αναφορά στον αργαλειό, στην ύφανση, στο ορατόριο και το περιεχόμενό του. Η χορωδία πέρα από τις υπέροχες ερμηνείες, προσπαθεί να αναπαράγει και εικαστικά αυτό το αποτέλεσμα των κενών, των σιωπών, αυτό το πλέξιμο του αργαλειού. Μοιάζουν με αγγελάκια του αργαλειού. Κλαίνε με ρυθμό και πετούν κάτω τα ματηλάκια τους, σαν να υπαινίσσονται τα κενά των διάτρητων καρτελών. Χαιρετούν τους θεατές, ενώ πρωτύτερα έχουν χαιρετήσει το βουνό της Paramount. Ερμηνεύουν οι Latinitas Nostra: το Φωνητικό σύνολο – Φανή Αντωνέλου σοπράνο Ι, Θεοδώρα Μπάκα σοπράνο ΙΙ, Σοφία Πάτση άλτο, Γιάννης Φίλιας τενόρος, Μάριος Σαραντίδης βαρύτονος και το Οργανικό σύνολο – Claire Gautrot, Ανδρέας Λινός βιόλα ντα γκάμπα, Πάνος Ηλιόπουλος, Μάρκελλος Χρυσικόπουλος εκκλησιαστικό όργανο, τσέμπαλο και πλήκτρα.

Ένα ευχάριστο θέαμα με συμπλοκή πολλών ειδών τέχνης, διαφορετικών εποχών και νοοτροπίας, που όμως συνεργάζονται ομαλά, ανεμπόδιστα και δημιουργικά.