Ισπανικό καλοκαίρι

Από τη θεατρολόγο Μαρία Μαρή
Το έργο διακρίθηκε στον Α’ Διαγωνισμό συγγραφής θεατρικού έργου της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος, το 2017. Δεν πρόκειται για ημερολόγιο διακοπών στην Ισπανία, αλλά για έναν φόρο τιμής στο σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας στην Ισπανία το 1936. Πρόκειται για την επεισοδιακή επανένωση των μελών της οργάνωσης "Κόκκινα παιδιά” ένα βράδυ στην Αθήνα, μετά από ένα αποτυχημένο "χτύπημα" στην Ισπανία τρία χρόνια νωρίτερα. Μια τρομοκρατική οργάνωση, που δραστηριοποιήθηκε στην Ισπανία, μια ομάδα νεαρών φοιτητών που οργανώθηκαν σε τρομοκρατική οργάνωση με έντονη δράση, μια φράξια ανθρώπων που ήθελαν να αγωνιστούν για τα ανθρώπινα δικαιώματα, για την ισότητα, τον σεβασμό του εργάτη, να αντισταθούν απέναντι σε ένα απάνθρωπο και ισοπεδωτικό σύστημα, που στόχο του έχει την ευημερία των λίγων. Για το στόχο αυτό, αλλάζουν συνεχώς ταυτότητες και ονόματα, μεταμφιέζονται και τελικά διαλύονται, καθώς ο καθένας ακολουθεί το δρόμο του.

Παράλληλα μέσα στον αγώνα αναπτύσσονται και τρεις ερωτικές ιστορίες, οι δύο απ’ τις οποίες δεν ευοδώνονται, αφού έχουν άδοξο τέλος. Η ομάδα διαλύεται, μαζί και οι σχέσεις, αυτές οι σχέσεις οι τόσο φορτισμένες. Οι απαιτήσεις και η φθορά του αγώνα, όπως εκείνοι τουλάχιστον τον αντιλαμβάνονται, επιφέρουν την κόπωση η οποία τελικά τραβά τους εμπλεκόμενους, ή κάποιους απ’ αυτούς, στη «φωλίτσα» τους , στην ασφάλειά τους, κάνοντάς τους να ξεχνούν τους στίχους του Τάσου Λειβαδίτη, που ακούγονται σαν leitmotiv « Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος…»

Ο Γιώργος και η Χαρά σε καινούργιο σπίτι μέσα σε κούτες, φαίνεται να έχουν μόλις μετακομίσει. Μια νέα αρχή για όλους. Ο Μάνος αδελφός της Χαράς και μεγάλος υποκινητής της οργάνωσης έχει κόψει το ποτό και τα τσιγάρα, αλλά έχει πληρώσει την εγγύηση για να βγει η Στέλλα η πρώην κοπέλα του από τη φυλακή. Η παρέα διαλύθηκε από τότε που η Στέλλα μπήκε φυλακή και ο Νίκος, κρύφτηκε κάπου στην Ισπανία. Η Στέλλα επιστρέφει σαν το παρελθόν που το πρόδωσαν, σαν μια υπενθύμιση για τα ματαιωμένα όνειρα και τις ανεκπλήρωτες ελπίδες για έναν ωραιότερο κόσμο. Ήδη η φωνή της από το ραδιόφωνο και τα λόγια της «Παρακολουθώ εδώ και καιρό στενά τους υβριστές, τους δολοφόνους, τους κάθε λογής νόμιμους εγκληματίες –και είναι νόμιμοι μόνο επειδή αυτοί οι ίδιοι φτιάχνουν τους νόμους, τους ψηφίζουν και τους επιβάλλουν– τους παρακολουθώ, εξαντλώντας τον εαυτό μου σε θυμό, θλίψη, αηδία, πίκρα, οργή. [...] Σας γνωστοποιώ την απόφασή μου να απέχω πλέον συνειδητά από κάθε δραστηριότητα αυτού του ξοφλημένου πολιτισμού» λόγια που κλονίζουν κάπως την παρέα, τους στενοχωρούν, αλλά ήδη όλοι έχουν κάνει την επιλογή τους. Η παρουσία της δονεί κάπως τον Μάνο, αλλά οι αποφάσεις έχουν παρθεί, ο κύβος ερρίφθη, όλοι έχουν κάνει άλλα σχέδια ζωής, υποταγμένα σε κοινωνικά πρότυπα. Ο Μάνος έχει παιδί με μια σκωτσέζα και η Χαρά περιμένει το παιδί του Γιώργου ενώ ο Νίκος, έρωτας του παρελθόντος έχει αποσιωπηθεί με κινήσεις ματ.

Το έργο της Πέννυς Μηλιά έχει ροή και προετοιμάζει το πικρό τέλος μιας μικρής επανάστασης, που ξεφούσκωσε, πριν ακόμα ξεσπάσει. Με τακτικό τρόπο και μαεστρία περιγράφει τους χαρακτήρες του έργου της και την αποδόμησή τους. Νέα παιδιά, που ενώνονται κάτω από τη στέγη ίδιων ιδεολογικών οραματισμών και τώρα οργανώνονται για να φτιάξουν τη ζωή τους, να υπηρετήσουν το σύστημα που τους καταστρέφει, όπως το κάνουν αγόγγυστα τόσοι άλλοι, ζεμμένοι στο άρμα των συμβιβασμών και της υποταγής.

Οι μουσικές αναφορές καθόλου τυχαίες και υποδεικνύονται από τη συγγραφέα, ξεκάθαρα. Η ροκ μουσική, που διαδέχεται την κατάθεση της Στέλλας αποδίδεται από το «Fly me to the moon» του Bart Howard και μετά το « Ω, δεσποινίς μου Ουτοπία» του Γιάννη Αγγελάκα. Η διαδρομή ενός συστήματος, που χάθηκε όταν σκόρπισαν τε μέλη του, και κάποιοι αποφάσισαν μιαν άλλη συμβατική ζωή.

Η Στέλλα (Χριστίνα Ντέμου ) είναι εριστική, είναι πικραμένη που την είχαν ξεχασμένη όσο καιρό ήταν σε κράτηση. Αποκαλεί τον Μάνο (Έκτορας Γασπαράτος ) Daddy κοροϊδεύοντας τη σχέση του με τη σκωτσέζα και το παιδί που περιμένει και τα λόγια της είναι μαχαιριές «Μπορείς να προστατεύσεις τον εαυτό σου. Το εαυτούλη σου. Τον πολύτιμο και ευαίσθητο. Από την καταστροφή. Μπορείς να σωθείς. Εγώ το ξέρω. Μπορείς... Δεν έχεις πια πρόβλημα. Δεν είσαι πια προβληματικός. Πάνε αυτά, πέρασαν. Σώθηκες, Daddy. Σώθηκες. Είσαι κανονικός πια. Σκαρφάλωσες στη βάρκα, στη βαρκούλα και σε πάει.»

Εμπαίζει την μικροαστική του μεταστροφή, πετώντας του ένα μπουκάλι με μπύρα το οποίο ο Μάνος, που δεν πίνει πια , δεν καπνίζει και δεν παίζει κιθάρα, μαζεύει από κάτω. «Έτσι κι αλλιώς, δεν το πέταξες εσύ. Αυτό είναι. Εσύ απλά το άφησες. Να πέσει. Εσύ απλά δεν το κράτησες.» Βαθιά ειρωνικός λόγος για την ευθύνη του κάθε ανθρώπου. Γίνεται ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών, εκείνος θεωρεί ότι έχει καταστρέψει τη ζωή του ανώφελα, ενώ εκείνη πιστεύει ότι ο άνθρωπος έχει έρθει για να αγωνίζεται, αλλιώς είναι « φαΐ για τα σκουλήκια».

Ο ένας κουράστηκε, η άλλη θεωρεί ότι πρέπει να συνεχίσει τον αγώνα. Φέρνουν ευχάριστες μνήμες και γελούν όταν αποφάσισαν να σπάσουν την τηλεόρασή τους και μετά χτύπαγαν τα κουδούνια των γειτόνων για να σπάσουν και τις δικές τους τηλεοράσεις. Μετά πέταξαν τα κινητά τους από το μπαλκόνι «Φεστιβάλ ολικής απελευθέρωσης το είπες», τελετή μύησης στο Κόκκινα παιδιά. Του υπενθυμίζει ότι ήταν ιδεολόγος και έγινε τρομοκράτης. Η Στέλλα (Χριστίνα Ντέμου ) δε φοβάται τους άλλους, αλλά αυτό που γίνονται οι άλλοι μέσα στα χρόνια. « Ζήτω τα κόκκινα παιδιά, είναι όλα σκοτωμένα!»

Το συγκλονιστικό κείμενο, ερμηνεύτηκε από νέους ηθοποιούς, με μεγάλη φυσικότητα, με νεανική ορμή και δυνατό λόγο, έτσι που να προβληματίζει για τη εξέλιξη των μεγάλων ιδεών και τη διεκδίκηση ενός καλύτερου κόσμου. Ο Γιώργος (Στυλιανός Βάσιλας) και η Μαρία (Μαρία Γκιώνη), βρίσκονται σε μια άλλη συχνότητα, αυτών των νέων που ξεκινούν τη ζωή τους και κάνουν σχέδια, έχουν μια ήρεμη κίνηση στο χώρο, εκείνη πηγαίνει και ξεκουράζεται έγκυος γαρ. Θα ανοίξουν τα κιβώτια της μετακόμισής τους για να εγκιβωτιστούν οι ίδιοι σε καθωσπρέπει πλαίσια πλήρους ενταγμένης ζωής. Αντίθετα, σε αντίστιξη βρίσκεται το άλλο ζευγάρι Μάνος (Έκτορας Γασπαράτος) και Στέλλα (Χριστίνα Ντέμου). Εκείνος αποσχίστηκε από ένα βαρύ παρελθόν, θεωρώντας ότι το σύστημα δουλεύει από μόνο του και δεν έχει ανάγκη από την παρουσία ανθρώπων σαν εκείνον, ενώ αυτός για να το πολεμήσει έχει ρημάξει τη δική του ζωή. Απομακρυσμένος και κάνοντας προσπάθεια ένταξης, τελικά δεν τα καταφέρνει και βρίσκεται τώρα μετέωρος, χωρίς τα παλιά του ερείσματα σε ένα πλαίσιο ξένο για αυτόν. Η Στέλλα (Χριστίνα Ντέμου), είναι η μόνη που θέλει να συνεχίσει την πάλη, την αναμέτρηση με ένα θηρίο που καταστρέφει την ανθρώπινη σκέψη και συντρίβει την ελευθερία. Είναι απόφαση του καθενός, μέχρι που θα το πάει. Εκείνη θα ακολουθήσει τον άλλο που έφυγε στην Ισπανία, τον Νικόλα, που έστελνε γράμματα στη Μαρία και ο ανασφαλής Γιώργος δεν της τα εμφάνισε ποτέ. Θέλει να ακολουθήσει το όνειρό της και θα συνταχθεί με έναν άνθρωπο, πιστεύει ακόμα ιδεολόγο, που με τη κιθάρα του και χωρίς καθόλου λεφτά γυρνά στον κόσμο υπηρετώντας τις ιδέες του.

Η σκηνοθεσία του Γιάννη Μπακογεώργου αναδεικνύει το κείμενο μαζί και τις ερμηνείες των ηθοποιών. Ένα κείμενο που θίγει σημαντικά ζητήματα και οδηγεί σ’έναν πικρό αλλά γόνιμο προβληματισμό.