Ο Βαφτιστικός

Η δημοφιλέστερη οπερέτα του εγχώριου ελαφρού μουσικού θεάτρου, Ο Βαφτιστικός (1918) του Θεόφραστου Σακελλαρίδη (1882-1950), παρουσιάζεται για πρώτη φορά στη σκηνή του Πολιτιστικού Συνεδριακού Κέντρου Ηρακλείου. Μια νέα παραγωγή του ΠΣΚΗ, με ένα θίασο λαμπρών λυρικών συντελεστών και τη σύμπραξη της Φιλαρμόνια Ορχήστρας Αθηνών και του Χορωδιακού Συνόλου Ηρακλείου.

Πρόκειται για ένα έργο με συναρπαστική θεατρική πλοκή και ιδιαίτερα δημοφιλή τραγούδια, που αγαπήθηκαν πολύ και έμειναν ανεξίτηλα στην ιστορία της ελληνικής οπερέτας, όπως «Η καρδιά μου πονεί για σας», «Στο στόμα γλυκά φίλησέ με», «Τον παλιό εκείνο τον καιρό», «Ψηλά στο Μέτωπο» κ.ά. Πρόκειται όμως και για την πιο διαχρονική ελληνική οπερέτα στην ιστορία του είδους, αφού σχεδόν κατάφερε να σταθεί στην κορυφή, ανάμεσα σε όλες τις νεοελληνικές οπερέτες που έχουν γραφτεί και ανέβει στις εγχώριες σκηνές. Το λιμπρέτο του Βαφτιστικού υπογράφει ο ίδιος ο συνθέτης, και χρονικά η οπερέτα εντάσσεται στην πρώτη δημιουργική περίοδο του Σακελλαρίδη, η οποία χαρακτηρίζεται από τη σύνδεσή του με τα ευρωπαϊκά, ειδικότερα τα βιεννέζικα, πρότυπα της οπερετικής παραγωγής.

Το κωμικό τρίπρακτο έργο βασίζεται στη γαλλική φάρσα των C. Maurice Hennequin, Pierre Veber και Henri de Gorsse Η κυρία και ο βαφτιστικός της [Madame et son filleul] (Παρίσι, Palais Royal, 12.9.1916). Η πρώτη παγκόσμια εκτέλεσή του τοποθετείται στις 18 Ιουλίου 1918, στο θέατρο Παπαϊωάννου στην Αθήνα, από τον θίασο του Γιάννη Παπαϊωάννου. Ένα χρόνο πριν, στις 6 Σεπτεμβρίου 1917 είχε παρουσιαστεί το γαλλικό έργο, με τίτλο Ο βαφτισιμιός της κυρίας, σε μετάφραση του Σπύρου Μελά, από τον θίασο της Κυβέλης. Από την πρώτη παρουσίασή της η θρυλική, αειθαλής οπερέτα του Σακελλαρίδη γνώρισε μεγάλη επιτυχία με πολυάριθμες παραστάσεις αλλά και σειρά επανεκτελέσεων, ενώ διασκευάστηκε μέχρι και για τον κινηματογράφο, με την υπογραφή της σκηνοθέτιδας Μαρίας Πλυτά (1952). Ο σκηνικός χρόνος του Βαφτιστικού είναι η ύστατη επιστράτευση κατά την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου πολέμου και η νικηφόρα πορεία των ελληνικών στρατευμάτων.

Το έργο θεματοποιεί τον έρωτα στο περιβάλλον αυτής της πολεμικής περιόδου και αποτυπώνει ανθρώπινους χαρακτηρολογικούς τύπους από τη νεοελληνική «πινακοθήκη» των αρχών του 20ού αιώνα, με τα χαρακτηριστικά «βαπτιστικά»
ονόματα Βιβίκα, Ζαχαρούλης, Κική, συνδυάζοντας με ιδιαίτερη επιτυχία τις παρεξηγήσεις, τις απροσδόκητες τροπές και τις αστειογόνες καταστάσεις. Με τον Βαφτιστικό ο Σακελλαρίδης θα σημάνει και το τέλος του είδους της πολεμικής οπερέτας που ο ίδιος εγκαινίασε με το Σία κι αράξαμε (1909), προτού το είδος της επιθεώρησης παραλάβει από την οπερέτα τη σκυτάλη να συνδέει τη θεματολογία της με τα πολεμικά και τα πολιτικά γεγονότα και η ίδια να επικεντρωθεί στην ηθογραφία και στα αστικά ήθη.
Η μουσική σύνθεση του Βαφτιστικού επηρεασμένη από τη βιεννέζικη οπερέτα, συνδυάζει την ανώδυνη σάτιρα και την επικαιρότητα του πολέμου και των ηθών με μια μουσική κυρίως ρομαντική, ακόμη και με επιρροές από μοτίβα της Ανατολής, που αποδίδει την ερωτική ατμόσφαιρα της αθηναϊκής Μπελ Επόκ. Ο Θεόφραστος Σακελλαρίδης εστιάζει στη νοηματική και μουσική συνέχεια και επιλέγει να μη διαρθρώνει το έργο του με παράθεση απλώς ευχάριστων μελωδικών γραμμών, μουσικών μοτίβων και ολόκληρων τραγουδιστικών έργων, που θα ήταν αρκετά για
την ικανοποίηση του φιλοθεάμονος κοινού, το οποίο θα ήθελε πρόσκαιρα να απομακρυνθεί νοερά από τον διαρκή και αδυσώπητο πόλεμο. Τα τραγούδια του Βαφτιστικού αποτελούν μελωδίες που τραγουδιούνται ακόμη και σήμερα, έχοντας ταυτιστεί με την ίδια την ιστορία της ελληνικής οπερέτας.

Τα πανέμορφα τραγούδια, οι γλυκιές μελωδίες και οι χοροί, οι πόλκες, τα τσιγγάνικα τανγκό, αλλά και οι αμανέδες του Βαπτιστικού, μαζί με τα «εξωτικά» και ουτοπικά δοσμένα πεδία μαχών, τις προγραμματισμένες και απρογραμμάτιστες πλαστοπροσωπίες, τα ερωτικά κίνητρα και τα αθώα ξελογιάσματα, τις κοινωνικές αντιθέσεις με τους «κουραμπιέδες» και τους «ήρωες», τις διαβολικές συμπτώσεις, τους ευφυείς νομικοφανείς χειρισμούς, τις παρεξηγήσεις και τα απρόοπτα, συνυπάρχουν στη νέα παραγωγή του Πολιτιστικού Συνεδριακού Κέντρου Ηρακλείου.

Συντελεστές:

Βοηθός Σκηνοθέτη: Κωνσταντίνος Παλαιολόγου
Διεύθυνση Χορωδίας: Γιάννης Κιαγιαδάκης