Το πορφυρό νησί

Λίγα λόγια για το έργο
Στην παράσταση θα παρακολουθήσουμε έναν ρωσικό θίασο του 1928 να ανεβάζει ένα παραμύθι για ένα φανταστικό νησί που κατοικείται από ιθαγενείς. Δύο από αυτούς καταδικάζονται σε θάνατο με την κατηγορία της υποκίνησης επανάστασης εναντίον του μονάρχη. Όμως, την τελευταία στιγμή κατορθώνουν να δραπετεύσουν και να χαθούν στη θάλασσα. Κατόπιν, στο νησί καταφθάνει ένα πλοίο με Ευρωπαίους αριστοκράτες, με τους οποίους ο μονάρχης κλείνει μια πολύ «συμφέρουσα» συμφωνία: να τους πουλήσει τα μαργαριτάρια που παράγονται στο νησί, για μερικά βαρέλια ρούμι και λίγα μέτρα ύφασμα. Η συμφωνία κάνει πανευτυχείς και τις δύο πλευρές! Τι θα ακολουθήσει, όμως, όταν αναπάντεχα εκραγεί το ηφαίστειο του νησιού;

Παρακολουθώντας την παράσταση θα δούμε τα πάθη και τις αγωνίες όλων των θιάσων παγκοσμίως, τη μοίρα όλων των λαών παγκοσμίως, που αναπόφευκτα, μας φέρνει στο νου την κατάσταση της δικής μας χώρας, του δικού μας λαού, που η τρέχουσα συνθήκη της οικονομικοκοινωνικής κρίσης έβγαλε τόσο δυναμικά στο προσκήνιο.

Ταυτόχρονα θα παρακολουθήσουμε και την αέναη πάλη της Τέχνης ενάντια στη λογοκρισία και ενάντια στη χρήση της για σκοπούς εντελώς αντιφατικούς με την ίδια την Τέχνη...

Η Τέχνη, εξάλλου, δεν είναι ο ορισμός της απόλυτης ελευθερίας σκέψης και έκφρασης;

Ο Μπουλγκάκοφ με το «Πορφυρό Νησί»:

• Παρουσιάζει την «κουζίνα» του θεάτρου με τις γαργαλιστικές ίντριγκες των ηθοποιών, την ματαιοδοξία των πρωταγωνιστών και τον πανικό των παρασκηνίων, ανάγοντας το επίπεδο της θεατρικότητας στα όρια του Πιραντελλικού θεάτρου ως προς την εμπλοκή του θεάτρου με την αληθινή ζωή. Μάλιστα, ο Ρώσος δραματουργός φαίνεται να ταυτίζεται με το ρόλο του συγγραφέα του έργου του, μεταγράφοντας κωμικά τις δικές του επαγγελματικές και ιδεολογικές περιπέτειες στο χώρο του θεάτρου.

• Σχολιάζει τη λογοκρισία στην Τέχνη, που παρουσιάζεται απροκάλυπτα επί σκηνής ως ένα βασικό εργαλείο της νέας λαϊκής δημοκρατίας. Καταγγέλει έτσι τη χειραγώγηση της σκέψης ως κεντρικό μοχλό του νέου καθεστώτος, με την οποία ο ίδιος ήταν τόσο αντίθετος, και από την οποία είχε τόσο δεινοπαθήσει.

• Στηλιτεύει, μέσα από την κωμική υπερβολή, κάθε μορφή πολιτεύματος που δεν υπηρετεί τις πραγματικές ανάγκες και τα δικαιώματα των πολλών, είτε αυτή είναι η μοναρχία είτε η αστική είτε η λαϊκή δημοκρατία και δεν χαρίζεται σε κανένα που παίζει στις πλάτες του λαού επαίσχυντα παιχνίδια εξουσίας και οικονομικών συμφερόντων.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Ο Μιχαήλ Αφανάσιεβιτς Μπουλγκάκοφ (1891 - 1940) θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της ρωσικής λογοτεχνίας. Το 1928, τη χρονιά  που παρουσιάζεται στη Μόσχα το Πορφυρό Νησί, ο συγγραφέας έχει ήδη γράψει και δημοσιεύσει πολλά κείμενά του (θεατρικά, λογοτεχνικά, επιφυλλίδες), είναι ήδη μέλος της Πανρωσικής ένωσης συγγραφέων και ικανά γνωστός στην Ευρώπη, ενώ έχει τις πρώτες εμπνεύσεις για το «Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα» (το πιο διάσημο έργο του) και ξεκινά τη συγγραφή ενός θεατρικού έργου για τον Μολιέρο με τον τίτλο «Εταιρεία υποκριτών».

Ωστόσο, από το 1927 η καριέρα του είχε αρχίσει να δέχεται τριγμούς, καθώς οι κριτικοί τον θεωρούν πολύ αντισοβιετικό. Το 1930 η καριέρα του σταματά τελείως από τη λογοκρισία, τα κείμενά του δεν δημοσιεύονται πλέον και τα θεατρικά του εξαφανίζονται από το πρόγραμμα των θεάτρων. Κάτω από αυτή την πιεστική συνθήκη αναγκάζεται να απευθυνθεί στην πολιτική ηγεσία της ΕΣΣΔ, με την ικεσία παροχής είτε άδειας μετανάστευσης είτε εργασίας σε οποιοδήποτε πόστο στο χώρο του θεάτρου. Ο ίδιος ο Στάλιν, ο οποίος ήταν ενθουσιασμένος από το θεατρικό έργο «Οι Μέρες των Τουρμπίν» τηλεφώνησε στον Μπουλγκάκοφ και υποσχέθηκε βοήθεια.

Ο συγγραφέας εργάστηκε το 1930 καταρχάς στο Θέατρο των Νέων Εργατών και μετά ως το 1936 στο Θέατρο Τέχνης. Το 1932 συνεργάστηκε στην παρουσίαση του έργου του Γκόγκολ Νεκρές Ψυχές. Από το 1936 και μετά εργαζόταν στο Θέατρο Μπολσόι ως συγγραφέας λιμπρέτων και μεταφραστής, όμως τα πρωτότυπα έργα του συνέχισαν να βρίσκονται υπό απαγόρευση. Το 1939 εργαζόταν πάνω στο λιμπρέτο Ράσελ και στο θεατρικό έργο Μπατούμ, ένα εγκώμιο για τον Στάλιν, το οποίο, αντίθετα με τις προσδοκίες του συγγραφέα, απαγορεύτηκε να δημοσιευτεί και να ανέβει επί σκηνής. Εκείνο το διάστημα επιδεινώθηκε και η υγεία του, κι ένα χρόνο αργότερα (1940) άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία μόλις 49 ετών.

[**Το έργο παρουσιάστηκε στη Μόσχα για πρώτη φορά στα 1928. Στην Ελλάδα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1978 από το Λαϊκό Πειραματικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Λεωνίδα Τριβιζά και μετάφραση Έρσης Βασιλικιώτη με τίτλο Η Ερυθρά Νήσος.]

Επιμέλεια κίνησης: Κατερίνα Λιόντου
Βοηθός σκηνοθέτη: Ηλέκτρα Σαρρή
Video: Αλέξανδρος Κακλαμάνος 

Facebook Page: Το Πορφυρό Νησί