Επιμέλεια: Λιγνού Μαργαρίτα
«Κρατάς μυστικό» & « Η ιστορία ενός γάτου, που έμαθε σ’ ένα γλάρο να πετάει» , δυο παραστάσεις που φιλοξενούνται στο Θέατρο «Κάτω από τη γέφυρα» υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση των δυο σας, πείτε μας λίγα λόγια…
Νίκος Δαφνής Και οι δυο παραστάσεις έχουν ένα κοινό σημείο. Μιλούν στους ανήλικους θεατές έννοιες και καταστάσεις, που οι «μεγάλοι» διστάζουν να μιλήσουν. Το «Κρατάς μυστικό;» αναφέρεται στη σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση των ανηλίκων. Η «Ιστορία του γάτου…» (μεταξύ άλλων) στη διαφορετικότητα και στην «απώλεια». Και (ήρεμα) ρωτώ: Πόσοι «μεγάλοι» (γόνεις, δάσκαλοι κ.λπ.) μιλούν στους ανήλικους για τέτοια θέματα; Εμείς το κάνουμε. Με τρόπο διακριτικό, έγκυρο (παιδαγωγικά) και αισθητικά άρτιο. Και ίσως εκεί να οφείλεται η φετινή μας επιτυχία.
Ελένη Δαφνή Το “Κρατάς μυστικό;” είναι μία παράσταση προστασία ενάντια στην παιδική
σεξουαλική κακοποίηση. Παίζεται για δεύτερη χρονιά κι αυτό είναι κάτι που μας χαροποιεί
ιδιαίτερα. Μέσα από την ιστορία του μικρού Νικόλα (Θράσος Σταθόπουλος), ο οποίος
βίωσε ένα περιστατικό κακοποίησης, μιλάμε στα παιδιά, τους γονείς και τους δασκάλους για
το θέμα αυτό τρυφερά και με ενσυναίσθηση. Τί είναι ένα κακό μυστικό; Τί νιώθω όταν κάτι
δεν μου αρέσει; Ποιον/α εμπιστεύομαι;
Στο τέλος της παράστασης ακολουθεί θεατροπαιδαγωγικό παιχνίδι, όπου τα παιδιά παίζουν με τις έννοιες καλό και κακό μυστικό, άγγιγμα, κανόνας εσωρούχου κτλ. Φυσικά έχουμε πάρει την γνώμη ψυχολόγου για όλο το εγχείρημα. Στόχος μας είναι βλέποντας την παράσταση να δημιουργηθεί ένας κοινός κώδικας επικοινωνίας μεταξύ παιδιού κι ενήλικα ώστε να μπορεί να ανατρέχει ο καθένας σε αυτόν όταν το χρειάζεται. Η παράσταση “η ιστορία του γάτου που έμαθε σε έναν γλάρο να πετάει”, πέρα του ότι είναι ένα σπουδαίο έργο, ήταν η πρώτη μου συνεργασία ως επαγγελματίας ηθοποιός με τον πατέρα μου και η αλήθεια είναι ότι την αγαπώ πολύ.
Πως είναι όταν τα οικογενειακά μπλέκονται με τα επαγγελματικά;
Ν. Δαφνής Είναι αλήθεια πως δεν είναι εύκολο. Η Ελένη το έχει ξεκαθαρίσει από χρόνια.
«Προτιμώ να είσαι ο μπαμπάς μου και όχι ο σκηνοθέτης μου». Αρχικά με στενοχώρησε. Το έβλεπα λίγο σαν «απόρριψη» και ζορίστηκα να το αποδεχτώ. Δεν λέω πως το ξεπέρασα, αλλά … προσπαθώ (μπορώ να κάνω κι αλλιώς;) Ίσως όταν «φύγω» η Ελένη καταλάβει πως η γενιά μου ήταν «κολλημένη» σε αρχές και πεποιθήσεις, επειδή πιστεύαμε πως θα αλλάξουμε τον κόσμο και να εξηγήσει τους λόγους που κάποιες φορές θυσίασα το «όραμα», για να σώσω το «καράβι».
Ε. Δαφνή Σκέφτομαι ότι αυτό το “μπλέξιμο” συμβαίνει από την μέρα που γεννήθηκα. Βλέπετε εγώ μεγάλωσα μέσα στο θέατρο. Έχω μνήμες να βοηθάω στο φροντιστήριο του θεάτρου από πολύ μικρή. Άσε που κάποια στιγμή είχα και ρόλο. Δεν ξέρω πώς θα ήταν η ζωή μου αν μεγάλωνα μέσα σε ένα τσαγκαράδικο ή σε ένα κατάστημα ρούχων. Στην πράξη τώρα, η συνεργασία μας μπορώ να πω ότι έχει κυλήσει ομαλά. Ωριμάζουμε και οι δύο μέσα απ’ αυτήν τη διαδικασία. Σίγουρα σημαντικό ρόλο παίζει ότι συνδημιουργούμε στον ίδιο χώρο σε πράγματα που μας αρέσουν. Εμπιστεύεται ο ένας τον άλλο και προσπαθούμε να είμαστε ειλικρινείς με τα θέλω μας.
Όταν καταλάβατε ότι η κόρη σας θα ασχοληθεί με ένα επάγγελμα γνώριμο σε εσάς με τα πάνω και τα κάτω του, τι ήταν αυτό που τη συμβουλέψατε αν συνέβη πράγματι κάτι τέτοιο;
Ν. Δαφνής Είναι αλήθεια πως δεν την συμβούλεψα ποτέ (με την στενή έννοια του όρου).
Της είπα μόνο να σπουδάσει ΚΑΙ κάτι ακόμη. Της είπα πως το θέατρο είναι εραστής, αλλά
δύσκολα θα κάνει «σπιτικό» μαζί του. Της είπα πως έγκυρα «στατιστικά» δείχνουν πως
μόνο οι τρεις στους εκατό εργαζόμενους στο θέατρο, μπορούν να ζήσουν αξιοπρεπώς από
τη δουλειά τους σε βάθος χρόνου μιας εικοσαετίας.
Τέτοια της έλεγα. Αλλά ήξερα πως θα κάνει … άλλα.
Στους χαλεπούς καιρούς (όχι μόνο από οικονομικούς λόγους, βία, αμάθεια) που βιώνουμε είναι εύκολο να κρατιέται ζωντανό το θέατρο;
Ν. Δαφνής Καθόλου εύκολο. Δεν αναφέρομαι μόνο στο «οικονομικό» ( αν και αυτός είναι καθοριστικός παράγοντας) αλλά - ας πούμε - πως με σωστές επιλογές (ρεπερτόριο, προβεβλημένες συνεργασίες, καλή διαχείριση κ.λπ.) το θέατρο μένει ανοικτό. «Ζωντανό» όμως, πολύ δύσκολα. Η καθημερινότητα κάποια στιγμή σε … ηρεμεί.
Παύεις να είσαι θυμωμένος με όσα (στραβά) βλέπεις γύρω σου. Και τότε στερεύεις από
ενέργεια. Το όραμα θολώνει. Εκεί, αρχίζει το πρόβλημα. Τότε είναι που χρειάζεσαι νέους
συντρόφους για να συνεχίσουν. Σ’ αυτή τη φάση είμαι τώρα. Στη διάδοχη κατάσταση.
Δέχεστε υποδείξεις από νεότερους ανθρώπους; Για παράδειγμα από την κόρη
σας που είναι στο ίδιο επάγγελμα…
Ν. Δαφνής Όχι όσο συχνά θα έπρεπε. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να το «δουλέψω», αλλά πολύ φοβάμαι πως είναι αργά για θεραπεία. Η κόρη μου, έχει καλλιτεχνικά πολύ ενδιαφέρουσες ιδέες. Εμπιστεύομαι την κρίση της, την αισθητική της και το ένστικτό της. Είναι ένα πολύ σύγχρονο μυαλό, με κοινωνικές ευαισθησίες και αξίες. Όταν όμως είσαι ΜΕΣΑ στην αρένα, και ο «ταύρος» είναι απέναντι τα αντανακλαστικά πρέπει να είναι λίγο πιο δραστικά. Τον διαφορετικό τρόπο προσέγγισης των δύο γενεών έρχεται να εξομαλύνει η Κωνσταντίνα, η γυναίκα μου (πολύ ικανή, πρακτική και «σκυλί» εργατικότητας) που ζει την καθημερινότητα του θεάτρου και … «τραβάει το κάρο» (διεύθυνση του θεάτρου, διαχείριση προσωπικού, προβολή και πολλά ακόμη).
Επόμενα βήματα…
Ν. Δαφνής Έγινα 73 και μαζί με εμένα μεγάλωσε και το θέατρο. Τώρα, πιο πολύ από ποτέ, είναι ανάγκη να βρεθούν νέοι άνθρωποι, ψυχωμένοι καλλιτέχνες με ΥΛΟΠΟΙΗΣΙΜΕΣ ιδέες, να περπατήσουν με δυναμικό βηματισμό, στο μονοπάτι που άνοιξα πριν 29 χρόνια.
Η Ασκητική με τον σπουδαίο Βασίλη Βασιλάκη συνεχίζει στον Πίσω χώρο του Θεάτρου, ενώ τον Μάρτη θα ανέβει το βραβευμένο έργο του Ντάνκαν Μακμίλαν ¨ Πνεύμονες¨. Ένα πανέξυπνο - με σύγχρονη γραφή - αστείο δράμα, για ένα ζευγάρι που δίνει φωνή σε μια ολόκληρη κοινωνία της αβεβαιότητας και διαπραγματεύεται την ιδέα να φέρει σε αυτόν τον κόσμο ένα παιδί.
Αυτή την περίοδο κάνουμε τον καλλιτεχνικό μας προγραμματισμό για το 2025-26. Τα σχέδια και οι προτάσεις πολλές. Αυτό που μπορώ να δημοσιοποιήσω είναι ότι η Κωνσταντίνα και η Ελένη θα σκηνοθετήσουν νέα έργα στην παιδική εφηβική σκηνή και όχι μόνο… πού ξέρεις, ίσως κι εμένα, καιρός είναι να αφοσιωθώ κι εγώ στην τέχνη μου δίχως να με αποσπούν παράπλευρες έγνοιες.
Είστε απόφοιτη της σχολής του «Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν» και του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών στο τμήμα Διεθνών κι Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών, ακόμα έχετε παρακολουθήσει σεμινάρια υποκριτικής, τι ήταν αυτό που σας ώθησε στη σκηνοθεσία;
Ε. Δαφνή Θα μου επιτρέψετε πριν απαντήσω στην ερώτησή σας να σας πάω λίγο πιο πίσω. Ήμαστε στη μέση της δεύτερης καραντίνας, το κίνημα το metoo έχει ξεσπάσει για τα καλά και τα σόσιαλ έχουν γεμίσει με κατηγορώ αλλά και με αρκετές προσωπικές ιστορίες κακοποίησης. Εγώ βρίσκομαι στο σπίτι με τον τρίχρονο τότε γιό μου και το μόνο που σκέφτομαι είναι πώς θα μπορέσω να του μιλήσω για όλα αυτά, αλλά το κυριότερο πώς θα καταφέρω να ανοίξω έναν δρόμο επικοινωνίας, όπου ό,τι κι αν του συμβεί να ξέρει ότι μπορεί να μου μιλήσει κι εγώ να έχω το θάρρος να τον ακούσω. Κάνοντας λοιπόν εκτενή έρευνα και συζητήσεις με φίλους και συγγενείς που είχαν βιώσει ή ακούσει κάτι ανάλογο έγραψα την ιδέα για το digital comic “Κρατάς μυστικό;” το οποίο για καλή μου τύχη επιχορηγήθηκε από το ΥΠ.ΠΟ.
Δυο χρόνια μετά η ανάγκη μου να επικοινωνήσω το θέμα πιο άμεσα με οδήγησε στη δημιουργία της παράστασης. Ήξερα από την αρχή ότι αυτό το έργο έπρεπε να είναι όσο πιο λιτό, ώστε να μπορεί να μεταφερθεί σε οποιαδήποτε σχολική αίθουσα. Η σκηνοθεσία του έργου νομίζω ήρθε φυσικά, κάπως φροντιστικά. Δεν το πολυσκέφτηκα. Σίγουρα η γνώση και η εμπειρία που πήρα κοντά στον πατέρα μου και η συνεργασία με σπουδαίους ανθρώπους του χώρου, όπως ο Θωμάς Μοσχόπουλος και ο Ανδρέας Μανωλικάκης μου έχουν δώσει χρήσιμα εργαλεία δουλειάς, ώστε να νιώθω ασφαλής με την διαδικασία.
Θέατρο για παιδιά και εφήβους, δύσκολο εγχείρημα για όλες τις σκηνές, τι σας
κρατά και το υποστηρίζετε τόσο σθεναρά;
Ε. Δαφνή Στην πραγματικότητα αυτό που υποστηρίζω σθεναρά είναι ότι το θέατρο που επιλέγω να κάνω πρέπει να σέβεται τους θεατές του, να αφουγκράζεται την εποχή στην οποία ζει και φυσικά να με αφορά προσωπικά, ανεξάρτητα από την ηλικία του κοινού στο οποίο απευθύνεται. Βέβαια όταν μιλάμε για παιδιά η ευθύνη σίγουρα αυξάνεται. Ίσως να φταίει η ευαλωτότητα αυτής της ηλικίας, η ανάγκη της πραγματικά να ακουστεί κι η ειλικρινής αναγνώριση ότι τα παιδιά κι οι έφηβοι είναι πολίτες αυτού του κόσμου με δικές τους ευθύνες και προβληματισμούς κι όχι μόνο “μικροί θεατές” που πρέπει να γελάσουν και ταυτόχρονα να τιθασευτούν . “Υπερασπίσου το παιδί γιατί αν γλιτώσει το παιδί υπάρχει ελπίδα” λένε οι στίχοι του Λευτέρη Παπαδόπουλου στο τραγούδι του Παύλου Σιδηρόπουλου και σε μένα πάντα λειτουργούσαν και λειτουργούν σαν κινητήριος δύναμη.
Βάση της εικόνας που επικρατεί στον χώρο τι βλέπετε για τα επόμενα χρόνια;
Ε. Δαφνή Για κάποιο λόγο με την ερώτηση σας μου ήρθε η εικόνα της Βλαχοπούλου σαν μέντιουμ που για να φύγει ο υποτιθέμενος καπνός, ο οποίος της έκρυβε τα μελλούμενα, ζητούσε πενηντάρικα από τις διάφορες πελάτισσες (Γέλια). Φυσικά αστειεύομαι...Η αλήθεια
είναι ότι δεν πιστεύω σε μεγάλες αλλαγές. Ο χώρος μας θα εξακολουθεί να παλεύει για επαγγελματικές διεκδικήσεις, καλύτερες συνθήκες εργασίας, κρατική αναγνώριση κι ενίσχυση, εξάλειψη των κακοποιητικών συμπεριφορών, τόνωση της συλλογικότητας και τόσα άλλα. Θα ήθελα όμως να σταθώ σε κάτι που για μένα χρειάζεται να κερδίζεται χρόνο με το χρόνο. Η ανάληψη της ευθύνης. Έχουμε ευθύνη στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε
τα πράγματα κι εν τέλει πράττουμε. Κι αν θέλουμε κάτι να αλλάξουμε στα χρόνια που έρχονται ή και να συντηρήσουμε χρειάζεται να πάρουμε την ευθύνη που μας αναλογεί. Και πολλές φορές είναι μεγαλύτερη από αυτό που πιστεύαμε.
Επόμενα βήματα…
Ε. Δαφνή Το “Κρατάς μυστικό;” όπως όλα δείχνουν θα μας συντροφεύει για καιρό ακόμα. Τον Μάρτιο θα παίζω στο έργο “Πνεύμονες” του Duncan Macmillan σε σκηνοθεσία της Ειρήνης Λαμπρινοπούλου στο Θέατρο Κάτω απ’ τη Γέφυρα . Ένα έργο που απευθύνεται σε ενήλικες. Σύντομα θα έχετε κι άλλες πληροφορίες. Και τέλος ανοίγουμε μαζί με την Μαρία Τζάνη δεύτερο τμήμα στο θεατρικό εργαστήρι ενηλίκων που ξεκινήσαμε από πέρυσι. Αξίζει να προσθέσω ότι στο θέατρο υπάρχει και εργαστήρι για παιδιά κι εφήβους που συντονίζει ο Χρήστος Χρήστου.
Πληροφορίες για την παράσταση: εδώ
Πληροφορίες για την παράσταση: εδώ
