Συνέντευξη με τον Γιάννη Στάνκογλου για την παράσταση «Ο Ηλίθιος»

Επιμέλεια συνέντευξης: Ναντίν Αθανασίου

Συναντήσαμε τον ταλαντούχο ηθοποιό, Γιάννη Στάνκογλου, λίγο πριν την πρεμιέρα της παράστασης "Ο Ηλίθιος" του Φ. Ντοστογιέφσκι, που ανεβαίνει στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά στις 13 Απριλίου και τον ρωτήσαμε λίγα πράγματα για τον ήρωα, που υποδύεται και για το ανέβασμα αυτού του τεράστιου κλασικού έργου της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η αλήθεια είναι πως το περιμένουμε με μεγάλη ανυπομονησία...

Σε λίγες μέρες ανεβαίνει στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά το σπουδαίο έργο του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι «Ο Ηλίθιος», σε σκηνοθεσία Νίκου Διαμαντή. Υποδύεστε τον Ραγκόζιν, έναν άνθρωπο, που ζει με πάθος, εκτός ορίων. Πώς θα τον περιγράφατε;
Είναι ένας χαρακτήρας με έντονα πάθη και θέλω. Ό, τι επιθυμεί, το επιθυμεί με μεγάλη ένταση και δε διστάζει μπροστά σε τίποτα, προκειμένου να πάρει αυτό που θέλει. Φτάνει στα άκρα, προκειμένου να εκπληρώσει τις επιθυμίες του. Ερωτεύεται με πάθος και το πάθος του τον οδηγεί στα άκρα.

Θεωρείτε ότι έχετε κοινά χαρακτηριστικά με τον ήρωα, που υποδύεστε;
Θα έλεγα αρκετά. Νομίζω όμως ότι οποιοσδήποτε μπορεί να βρει κοινά στοιχεία με κάποιον ήρωα του Ντοστογιέφσκι. Είναι ένας συγγραφέας που γνωρίζει σε βάθος τη ψυχολογία του ανθρώπου, τα πάθη και τις αδυναμίες του. Σκιαγραφεί σε τόσο βάθος τους χαρακτήρες του που είναι σαν να γνωρίζει περισσότερα γι’ αυτούς απ’ ότι οι ίδιοι για τον εαυτό τους. Σαν να γνωρίζει περισσότερα από όσα αντέχει να γνωρίσει ο καθένας για τον εαυτό του. Προσωπικά είναι ο αγαπημένος μου συγγραφέας κι έχω βρει πολλά κοινά με πολλά πρόσωπα από διάφορα έργα του.

Ο κεντρικός ήρωας του έργου, ο πρίγκιπας Μίσκιν είναι ειλικρινής, εύπιστος, αλλά και έξυπνος, ένας «άγιος» άνθρωπος, θα μπορούσαμε να πούμε. Τι ενώνει τον Ραγκόζιν με τον πρίγκιπα;
Η ανθρώπινη φύση τους και όλα τα διαφορετικά ακόμη και αντιφατικά στοιχεία, που έχουμε όλοι οι άνθρωποι. Και μιλάμε για έναν συγγραφέα, που γράφει στη γέννηση της Βιομηχανικής Επανάστασης. Ο πρίγκηπας για μένα είναι ένας αστός Δον Κιχώτης. Βρίσκω πολλά κοινά ανάμεσα στον πρίγκηπα Μίσκιν και στον Δον Κιχώτη του Θερβάντες.

Πόσο δύσκολο είναι να είσαι "καλός"; Είναι ο καλός άνθρωπος το θύμα;
Ζούμε σε μια παράξενη εποχή. Από τη φύση μας κι από την αρχή της ζωής μας είμαστε φορείς τόσο του καλού όσο και του κακού. Το θέμα είναι πώς δουλεύουμε με τον εαυτό μας. Κουβαλάμε και το κακό σίγουρα πάντως. Η ανθρώπινη φύση έχει αποδείξει ότι δε σέβεται όσο θα έπρεπε τον «αέρα» που της έχει δοθεί. Καταστρέφουμε τη φύση, τη γη, την ατμόσφαιρα, καταστρέφουμε ανθρώπους. Παρόλα αυτά το να προσπαθείς να είσαι καλός με το σύμπαν, με τους γύρω σου, παρά που είναι ένας αγώνας δύσκολος, είναι ένας αγώνας, τον οποίο οφείλουμε να κάνουμε. Είναι εύκολο να είσαι κακός στις μέρες μας.

Ο Ηλίθιος» είναι ένας ύμνος στην αγάπη. Ο “ιερός μωρός”, όπως χαρακτηρίζεται από τον ίδιο τον Ντοστογιέφσκι, ο πρίγκιπας Μίσκιν, είναι ο ηλίθιος, που μιλά για την αγάπη. Η ειλικρίνεια του απογυμνώνει όλα τα πρόσωπα που συναντά. Τους προκαλεί ταραχή. Τους κάνει να δουν μέσα τους. Πόσο εύκολα δεχόμαστε την κριτική από τους άλλους; Μας οδηγεί μία τέτοια κατάσταση στην αυτογνωσία ή είναι πιο εύκολο να μισήσουμε τον «κριτή» μας;
Κατά τη γνώμη μου ο συγκεκριμένος χαρακτήρας, ο Μίσκιν δεν κάνει κριτική σε αυτόν, που έχει απέναντί του. Απλά γίνεται ο καθρέφτης στον κάθε χαρακτήρα, που έχει απέναντί του. Μιλάμε για την αρχή της ψυχανάλυσης. Και ο ίδιος ο Ντοστογιέφσκι με κάποιο τρόπο, γράφοντας τα μυθιστορήματά του, είναι σαν να είναι όλοι οι χαρακτήρες του και όχι μόνο ένας. «Ο ιερός μωρός» είναι οι πολύ λίγες στιγμές που έχει κάθε άνθρωπος στη ζωή του, και στις οποίες συνειδητοποιεί, κατανοεί και αντιλαμβάνεται τον εαυτό του. Κανείς μας όμως δεν δίνει την προσοχή που πρέπει σε αυτές τις στιγμές. Πάντως δεν θα είχε νόημα η ζωή, αν ήταν γεμάτη με ιερούς μωρούς. Ο Χριστός ήταν ένας, ο Ντοστογιέφσκι/Μίσκιν άλλος ένας κι όλοι εμείς, ένας ακόμη.

Πόσο εύκολο είναι να μεταφερθεί ένα τόσο μεγάλο έργο, ένα έργο με τεράστιο όγκο κυριολεκτικά και μεταφορικά, στο θέατρο;  
Ένα έργο του Ντοστογιέφσκι είναι αδύνατο να το παρουσιάσεις στο θέατρο και να το παρουσιάσεις έτσι ακριβώς όπως είναι όταν το διαβάζεις. Ο Ντοστογιέφσκι μίλησε κι εμείς προσπαθούμε να αντιληφθούμε αυτά που είπε σε μια άλλη εποχή, με άλλους κανόνες και άλλα δεδομένα. Αν έστω και λίγο αγγίξουμε, αν έστω αγγίξουμε και δυο στιγμές της αλήθειας του, έχουμε καταφέρει πολλά.

Θεωρείτε τολμηρούς τους ήρωες του Ντοστογιέφσκι; Προκαλούν τη μοίρα τους κι ας τους οδηγεί στην καταστροφή;
Τολμηρούς τους κάνει ο Ντοστογιέφσκι. Αν πραγματικά μπορούσαμε να γνωρίσουμε τους εαυτούς μας τόσο καλά όσο ο Ντοστογιέφσκι τους χαρακτήρες του, θα ζούσαμε μια καλύτερη ζωή.

Ποια είναι τα επόμενά σας σχέδια;
Τα επόμενα σχέδια μου είναι ο Αγαμέμνονας του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία του Τσέζαρις Γκραουζίνις (Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 6-7/7/2018 κι ακολουθεί και περιοδεία σε ολόκληρη την Ελλάδα) και ο Γιούκερμαν του Μ. Καραγάτση, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου στο θέατρο Πορεία και σε διασκευή του Στρατή Πασχάλη.

Ευχαριστούμε πολύ για την όμορφη συζήτησή μας! Ευχόμαστε ολόψυχα καλή επιτυχία!

Πληροφορίες για την παράσταση: Εδώ