Ταξιδευτής στις ιστορίες των ανθρώπων
Ο Γιάννης Σκαραγκάς είναι ένας από τους πιο δυναμικούς εκπροσώπους της Ελλάδας στο εξωτερικό. Τον γνωρίσαμε πριν από δύο δεκαετίες με την «Επιφάνεια», ένα μυθιστόρημα και ένα σενάριο που έφερε την αισθητική του Netflix στην ελληνική τηλεόραση πριν από το Netflix. Τα θεατρικά του έργα παίζονται σε Ευρώπη και Αμερική, και τα τελευταία χρόνια τα συγγραφικά βραβεία και οι διακρίσεις στο εξωτερικό πληθαίνουν. «Η κυρά της Ρω» που παίζεται στην Αθήνα στο θέατρο Θησείον, είναι μία από τις πιο επιτυχημένες παραστάσεις της σεζόν. Στις 11 Απριλίου ανεβαίνει σε λιμπρέτο του το «Ρέκβιεμ στο Μεγάλο Πόλεμο» στο Μέγαρο Μουσικής, σε μουσική του Θεοδωρή Λεμπέση με την Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ. Διδάσκει στα βιβλιοπωλεία ΙΑΝΟΣ δημιουργική γραφή με τμήματα για το βιβλίο, το θέατρο και το σενάριο.
Πώς σκεφτόσουν το συγγραφικό σου μέλλον το 1999;
Η μεγαλύτερη αγωνία τότε ήταν αν θα μπορέσω να βιοποριστώ αποκλειστικά ως συγγραφέας. Ήξερα ότι το μόνο πράγμα που με ξεχώριζε, ήταν οι ιστορίες που έγραφα, αλλά δεν ήμουν βέβαιος ότι θα μπορούσα να ζήσω από αυτές. Δεν πίστευα ποτέ ότι θα έφτανα μια εικοσαετία αργότερα να παίρνω βραβείο ως αγγλόφωνος συγγραφέας στις ΗΠΑ ή να παίζεται θεατρικό μου έργο στο Center for the Art of Performance στο Λος Άντζελες.
Ήταν εύκολα στην πορεία; Πιστεύεις ότι σου δόθηκαν στην ώρα τους οι ευκαιρίες;
Όχι, ήταν δύσκολα, και αυτό δεν το ξεχνάω ακόμα και τώρα. Από την άλλη νιώθω ευγνωμοσύνη. Είχα την πρώτη μου επιτυχία σε μικρή ηλικία. Είχα το προνόμιο να με ξεχωρίσουν σημαντικοί άνθρωποι και στην Ελλάδα και εκτός. Κάποια στιγμή τα χάνεις όλα, και μέσα από τον πόνο της απώλειας μαθαίνεις να σκέφτεσαι από την αρχή, να εκφράζεσαι και να ονειρεύεσαι από την αρχή. Μεταμορφώνεσαι για να μη σε αναγνωρίσει η θλίψη σου και σε καταπιεί. Αυτό έκανα εγώ. Αυτό έκανε κι η γενιά μου τη δεκαετία της κρίσης.
Είναι δύσκολες ή εύκολες εποχές για συγγραφείς; Τι λες στους μαθητές σου;
Τους λέω ότι το ταλέντο και η δουλειά δεν χάνονται. Μπορεί να μην έχουν πάντα μεγάλη απήχηση, μπορεί ακόμα και να καθυστερήσουν πάρα πολύ μέχρι να γίνουν αισθητά, αλλά καμία δύναμη δεν θα τα εξαφανίσει. Θυμάμαι ένα θλιβερό κομμάτι στο χώρο του βιβλίου όταν ξεκινούσα εγώ: ορισμένους συνδικαλιστές της διανόησης που πίστευαν ότι θα κρατήσουν για πάντα τις μικρονοϊκές καρέκλες και στήλες τους, αλλά και ορισμένα παρεάκια των γραμμάτων και τεχνών που ταξίδευαν τον κόσμο με κρατικά λεφτά. Στη σημερινή διάλυση ο χώρος μπορεί να μην έχει πια τις ίδιες οικονομικές δυνάμεις, αλλά τουλάχιστον άνοιξε. Ισοπεδώθηκε δυστυχώς, αλλά όλα επαναπροσδιορίζονται. Το διαδίκτυο και η οικονομική κρίση εισήγαγε νέες φυλές αναγνωστών, νέα κριτήρια αξιολόγησης και εργαλεία κριτικής, νέους μηχανισμούς σύνδεσης του βιβλίου με όποιο κοινό έχει απομείνει. Είναι μια πολύ σκληρή εποχή, για αυτό και θα αποδώσει μεγάλες δυνάμεις.
Γιατί πιστεύεις ότι οι αναγνώστες και το θεατρικό κοινό αγάπησαν τόσο πολύ τη δική σου Κυρά της Ρω;
Νομίζω ότι θα μας συγκινούν πάντα οι φωνές των ανθρώπων που μπορούν να διηγηθούν τις πιο σκληρές αλήθειες με τον πιο τρυφερό τρόπο. Η Κυρά της Ρω που έγραψα, είναι η ιστορία της Ελλάδας μέσα από την πέτρα και την ψυχή της. Είναι μια παράσταση στην οποία χαίρομαι να βλέπω τις αντιδράσεις του κονού, όταν δακρύζει και όταν γελά.
Τι θέμα έχει το «Ρέκβιεμ στο Μεγάλο Πόλεμο» στο Μέγαρο Μουσικής;
Είναι μια πολύ ατμοσφαιρική μουσική παράσταση με θέμα τον φιλέλληνα ποιητή Ρούπερτ Μπρουκ και τη φρίκη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Μπρουκ πέθανε στη Σκύρο πολεμώντας για τους Άγγλους. Ο Θεοδωρής Λεμπέσης μελοποίησε κάποια από τα πιο γνωστά του ποιήματα και τα πάντρεψε με το θεατρικό μου έργο «Αυτοί που περπατούν στα σύννεφα» (εκδ. Κριτική). Είναι μια παράσταση για την ομορφιά της ανθρώπινης καρδιάς και για τη δύναμή της να ονειρεύεται ακόμα και στις χειρότερες στιγμές.
Τι σου αρέσει περισσότερο στα μαθήματα δημιουργικής γραφής που κάνεις στον Ιανό;
Με γοητεύουν τα όνειρα των μαθητών μου, γιατί μου υπενθυμίζουν τη μαγεία αυτού του χώρου, ακόμα κι όταν εγώ την ξεχνώ.
*Ο Γιάννης Σκαραγκάς διδάσκει στον Ιανό πεζογραφία, θεατρική γραφή και σενάριο. Έχει βραβευτεί με το Βραβείο Συντακτών του αμερικανικού Copper Nickel από το πανεπιστήμιο του Κολοράντο το 2018. Έχει γράψει εννέα βιβλία με πιο πρόσφατο το ιστορικό μυθιστόρημα, «Λαχτάρα που περίσσεψε από χτες» (εκδ. Κριτική). Έχει εργαστεί στην τηλεόραση, υπογράφοντας πέντε τηλεοπτικές σειρές στο Mega και τον Alpha, αλλά και στο χώρο του κινηματογράφου. Γράφοντας στα ελληνικά και στα αγγλικά, συνεργάζεται με γνωστά αμερικανικά λογοτεχνικά περιοδικά. Έχει γράψει επτά θεατρικά έργα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, μεταξύ των οποίων το Prime Numbers (Νέα Υόρκη, 2009) και το Courage (Ζυρίχη, 2017). Το έργο του Η Κυρά της Ρω θα παιχτεί στο Centre for the Art of Performance του UCLA στις ΗΠΑ το 2020.
Πηροφορίες για το εργαστήριο "Σενάριο: Θεωρία και τεχνικές": Εδώ
