Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Πλατής
Μπορούμε να παρατηρήσουμε τη "μεταμόρφωση" που περιγράφει ο Οβίδιος στη δική μας καθημερινότητα;
Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ευχάριστα παραδείγματα, για κάποιον που τον μεταμόρφωσε ο έρωτας, η επιτυχία, ένας χωρισμός κ.λπ. Θα μπορούσαμε, επίσης, να συζητήσουμε για τη μεταμόρφωση που παρατηρούμε στο σώμα μας και στο περιβάλλον, μέσα στοn χρόνο. Στο έργο του Οβίδιου, όμως, κυρίαρχος μεταμορφωτικός παράγοντας είναι η βία. Στις περισσότερες ιστορίες του, καθώς και σ' αυτές που επιλέξαμε να παρουσιάσουμε, τα θύματα μεταμορφώνονται έχοντας υποστεί ή ασκήσει βία, σε τέτοιο βαθμό που η μεταμόρφωσή τους μοιάζει αναπόφευκτη. Βία που ασκείται από εξουσιαστές, θεούς ή βασιλιάδες, σε απλούς ανθρώπους, οι οποίοι μεταμορφώνονται παρά τη θέλησή τους.
Μπορούμε να μιλήσουμε για τέτοιες περιπτώσεις στην καθημερινότητά μας. Ακόμη κι αν ένα θύμα βιασμού δεν μεταμορφώνεται σήμερα σε αρκούδα, όπως στην ιστορία της Καλλιστώς, κάτι θα αλλάξει πάνω του και μέσα του. Ή αντίθετα, μπορούμε να παρατηρήσουμε τη βία που αποτρέπει τη μεταμόρφωση, ένα επιβεβλημένο καλούπι, σύμφωνα με τις παρούσες κοινωνικές επιταγές, που απαγορεύει τη δυνατότητα να αλλάξουμε. Στις ιστορίες του Οβίδιου κυβερνούν θεοί, βασιλιάδες, εξουσιάζοντας βίαια τις τύχες τον ανθρώπων, το ίδιο δεν μπορούμε να πούμε και για το σήμερα;
Παράλληλα με τη βία όμως, ο Οβίδιος περιγράφει και την "ευτοπία" του, τη φύση, δηλαδή, στην κάλλιστη εκδοχή της. Και μπορεί στην καθημερινότητά μας να είναι σπάνιο να βρούμε έναν τέτοιο τόπο, αλλά η ποίηση του Οβίδιου τον κάνει να μοιάζει εφικτός. Κι ίσως γι' αυτό αξίζει να εξακολουθούμε να λέμε αυτές τις ιστορίες. Η Τέχνη έχει μεταμορφωτική επίδραση στον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο. Ίσως το να φανταστούμε έναν καλύτερο κόσμο να είναι το έναυσμα για να παλέψουμε να τον μεταμορφώσουμε.
Σε ποια μεταγενέστερα κείμενα μπορούμε να διακρίνουμε την επιρροή του Oβίδιου;
Μέχρι να ξεκινήσουμε να δουλεύουμε πάνω στις Μεταμορφώσεις, το μόνο που ήξερα για τον ποιητή ήταν το "Ovidius poeta, in terra Pontica exulat", που είναι και τα μόνα λατινικά που θυμάμαι απ' το σχολείο. Ξεφυλλίζοντας αυτό το έπος, αναγνώρισα αρχικά τη μεγάλη επιρροή στα έργα του Σαίξπηρ, ο οποίος έχει ξεσηκώσει και μεταφέρει σχεδόν αυτούσιες ιστορίες, περιγραφές και πρόσωπα. Αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν ότι σχεδόν κανείς δε μου είχε πει ως τώρα "διάβασε Οβίδιο". Οι Μεταμορφώσεις είναι αντίστοιχης λογοτεχνικής αξίας με την Οδύσσεια και την Ιλιάδα. Δύο χιλιάδες χρόνια μετά τη δημιουργία τους, επιβιώνοντας από την εξορία του Οβίδιου και την απόπειρα του ίδιου να καταστρέψει το έργο του, διαβάστηκαν και συνεχίζουν να διαβάζονται, επηρέασαν τους μεταγενέστερους μεγάλους ποιητές και όχι μόνο. Λένε ότι τα γνωστά μας παραμύθια με μεταμορφώσεις έχουν ρίζα στο έργο του Οβίδιου, το οποίο εξακολουθεί να μεταγράφεται μέχρι και σήμερα σε σύγχρονο λόγο.
Ποια είναι τα στοιχεία που έχουν βοηθήσει την ομάδα C. for Circus να ξεχωρίσει και να συμμετάσχει σε φεστιβάλ όπως το Φεστιβάλ Αθηνών;
Nομίζω πως μόνο σ' εμάς φαίνεται ξεχωριστή η ομάδα, που εδώ και κάποια χρόνια είναι περισσότερο οικογένεια παρά ομάδα συνεργατών. Δε θεωρώ ότι κάνουμε κάτι καλύτερο από τις δεκάδες θεατρικές ομάδες στην Αθήνα, που παλεύουν να κάνουν θέατρο μέσα στις παρούσες, αντίξοες συνθήκες. Στη συνεργασία μας με το Φεστιβάλ Αθηνών ξεχωρίζω τον ίδιο το θεσμό, που δίνει βήμα και στηρίζει έμπρακτα νέες ομάδες όπως εμάς, για να παρουσιάσουν τη δουλειά τους στο ευρύ κοινό. Δε σημαίνει ότι κάναμε κάτι διαφορετικό απ' ό,τι προσπαθούμε τόσα χρόνια, μπορεί μάλιστα να μη μας δοθεί ανάλογη ευκαιρία στο μέλλον. Θα συνεχίσουμε, παρ' όλα αυτά, να δουλεύουμε. Μην ξεχνάτε ότι η έννοια "θεατρική ομάδα" είναι ακόμα και στις μέρες μας λίγο ταμπού, υπονοεί πειραματισμό, ερασιτεχνισμό, κι αυτό οφείλεται σε αντιλήψεις που εφιστούν την προσοχή του θεατή στο άτομο, στοn μαέστρο-σκηνοθέτη και στον μοναχικό καριερίστα ηθοποιό. Εμείς ως ομάδα προσπαθούμε να εξερευνήσουμε τη λειτουργία της συλλογικότητας και ευτυχώς δεν είμαστε οι μόνοι.
H "μεταμόρφωση" του ηθοποιού για το ρόλο ποια στοιχεία απαιτεί;
Στο θέατρο πολλές φορές ακούμε για τη μεταμορφωσιμότητα ενός ηθοποιού, την ικανότητα δηλαδή να πλάθει το σώμα και τη φωνή του με τέτοιο τρόπο που να δίνει μια ξεχωριστή ταυτότητα στο ρόλο. Μιλάμε, δηλαδή, για πρακτικά εργαλεία που μπορεί να μάθει και να εξασκήσει, διάφορες τεχνικές για να δοκιμάσει να αλλάξει τη φωνή του και το σώμα του και να προσπαθήσει να το κάνει με ακρίβεια, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας παράστασης. Γι' αυτό είναι σημαντικές οι σχολές και η διαρκής έρευνα σε διάφορες τεχνικές, δε νομίζω όμως ότι είναι η εργαλειοθήκη ενός ηθοποιού αυτή που τον καθιστά "καλό", όπως δεν είναι τα πινέλα και τα χρώματα που κάνουν καλό ένα ζωγράφο. Όσο μεγαλώνω με απασχολεί περισσότερο να συνειδητοποιήσω και να αναπτύξω τις ευαισθησίες μου. Βλέπω την υποκριτική ως μια ανάγκη να περιγράψω κάτι για το οποίο δεν αρκούν οι λέξεις, κι αυτό απαιτεί κάτι παραπάνω από παιχνίδια αυτοσχεδιασμού και μίμησης, όσο σημαντικά κι αν είναι αυτά. Η μεταμόρφωση ενός ηθοποιού για το ρόλο απαιτεί εκτός από το εξωτερικό σχήμα την ύπαρξη ενός πυρήνα, στην εξερεύνηση του οποίου βρίσκω ότι βοηθάει περισσότερο ένα καλό βιβλίο, ένα ταξίδι, η διάθεση να μάθεις κάτι καινούριο, ακόμη κι αν φαινομενικά δεν έχει καμία σχέση με το θέατρο.
Τα σχέδια σου για το καλοκαίρι και το χειμώνα που έρχεται;
Με βρίσκετε εν αναμονή της πρεμιέρας των Μεταμορφώσεων, που σημαίνει ότι είμαστε στην πρόβα οχτώ ώρες τη μέρα και αυτή τη στιγμή δεν έχω μυαλό για σχέδια. Μόλις βρω ελεύθερο χρόνο θέλω να πάω στην Κρήτη, να δω την οικογένειά μου και τη δική μου ευτοπία. Τα καλλιτεχνικά μου σχέδια συμβαδίζουν με τα σχέδια της ομάδας, με την οποία θα ξεκινήσουμε να φτιάχνουμε την επόμενη παράσταση πολύ σύντομα.
Πληροφορίες για την παράσταση: Εδώ
