Ο φράχτης δεν υπάρχει πια! Ένα αρκετά μεγάλο τμήμα από το πλέγμα της περίφραξης του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης κόπηκε και απομακρύνθηκε με πρωτοβουλία του ίδιου του Μεγάρου εν μια... νυκτί, και συγκεκριμένα τη νύχτα της 21ης Ιουνίου 2019, κατά τον εορτασμό της Ευρωπαϊκής Ημέρας Μουσικής. Το πιο ενδιαφέρον είναι ίσως ο τρόπος με τον οποίο έγινε, καθώς η ενέργεια αυτή ήταν μέρος μιας καλλιτεχνικής περφόρμανς με τον εύγλωττο τίτλο «Fence» (φράχτης). Ας δούμε λίγο το ιστορικό αυτής της σημαντικής και άκρως συμβολικής «κατεδάφισης».
Είναι γνωστή και εκπεφρασμένη η επιθυμία του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης να υπάρξει μια άλλη διευθέτηση του περιβάλλοντα χώρου γύρω από τα δύο κτίριά του, ώστε το Μέγαρο να αποτελέσει και χωροταξικά τμήμα του ευρύτερου δημόσιου χώρου της πόλης, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την εγγύτητα του κοινού και την εξοικείωσή του με τον οργανισμό. Ένα από τα βασικά εμπόδια στη νέα αυτή διευθέτηση που οραματίζεται το Μέγαρο είναι η ύπαρξη του φράχτη, ο οποίος σε συμβολικό επίπεδο τηρεί τις αποστάσεις ασφαλείας και αποξενώνει τους πολίτες από το Μέγαρο, ενώ επίσης στερεί από το κοινό μια σημαντική έκταση πρασίνου και ελεύθερου χώρου.
Ο ΟΜΜΘ λοιπόν αποφάσισε να απευθύνει τον Μάρτιο του 2019 ανοιχτή πρόσκληση για την υποβολή προτάσεων που θα αφορούσαν στην υλοποίηση καλλιτεχνικών δράσεων για την Ευρωπαϊκή Ημέρα Μουσικής (21 Ιουνίου), με κεντρική θεματική: «Περιφράξεις | Διασχίσεις» («Enclosures | Pass-throughs»). Στόχος ήταν να υπάρξει προβληματισμός σε σχέση με τις περιφράξεις, τα σύνορα, τα όρια, αλλά και με τον τρόπο υπέρβασής τους. Από τις ενδιαφέρουσες προτάσεις που κατατέθηκαν, τρεις –σε αρχική φάση– προκρίθηκαν προς υλοποίηση.
Η δράση «Out on the Inside» των Σάββα Μεταξά και Δανάης Γιαννακοπούλου πραγματοποιήθηκε στο προαύλιο του Μεγάρου. Εκεί στήθηκαν ηχεία τα οποία αναμετέδιδαν ήχους από το εσωτερικό του κτιρίου στον εξωτερικό χώρο και το αντίστροφο, καταργώντας με αυτό τον ηχητικό τρόπο τα όρια μεταξύ του έξω και του μέσα. Έτσι, για ένα χρονικό διάστημα ο φράχτης ως υλικό μέσο διαχωρισμού καταλύθηκε και οι δύο διαφορετικοί κόσμοι ενώθηκαν μέσα από την αλληλεπίδρασή τους.
Την ίδια στιγμή, στο κάτω μέρος της πλατείας ανάμεσα στα δύο κτίρια του Μεγάρου και στο αντίστοιχο τμήμα της περίφραξης πραγματοποιήθηκε η δράση «Αποχαιρετισμός» της ομάδας EscapeLab του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Η δράση αυτή δημιούργησε ένα ξεχωριστό ηχοτοπίο αποτελούμενο από χτυπήματα κρουστικών συσκευών στον φράχτη αλλά και από ηχογραφήματα ποικίλης προέλευσης, προκαλώντας μια διάρρηξη του συνηθισμένου ηχητικού κατεστημένου της παραλίας.
Αναμφισβήτητα η δράση που παρήγαγε τα πιο απτά και μόνιμα αποτελέσματα ήταν το «Fence» των Μιχάλη Σιώνα, Δημήτρη Μαρωνίδη και Χρήστου Γούσιου. Με τη συμμετοχή περίπου 100 εθελοντών και σε μια ατμόσφαιρα μάλλον κατανυκτική παρά τους έντονους μεταλλικούς ήχους, τέσσερις «μαέστροι» διηύθυναν μια διαφορετική «συναυλία», όπου τον ρόλο των μουσικών οργάνων είχαν τα κοπτικά εργαλεία. Στο τέλος της δράσης, που πραγματοποιήθηκε στο ανατολικό τμήμα της περίφραξης του Μεγάρου προς το μέρος της Καλαμαριάς, οι εθελοντές –κατά βάση φοιτητές από τα τμήματα της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ και από τη Δραματική Σχολή του ΚΘΒΕ– απογύμνωσαν τον φράχτη από το πλέγμα του και άφησαν τον χώρο ανοιχτό, αποδίδοντας στην ουσία έναν επιπλέον δημόσιο χώρο στην πόλη της Θεσσαλονίκης και φέρνοντας το Μέγαρο πιο κοντά στους πολίτες, τόσο συμβολικά όσο και πραγματικά!
Μέσα από τις καλλιτεχνικές αυτές δράσεις το Μέγαρο έδειξε ότι ο ήχος, η μουσική, η ίδια η τέχνη, μπορούν να γίνουν εργαλεία για να καταργηθούν τα περίκλειστα συστήματα. Σε μια εποχή που οι άνθρωποι, οι οργανισμοί, οι κοινωνίες και τα ίδια τα κράτη προσπαθούν να περιχαρακώσουν τον χώρο τους υψώνοντας κάθε λογής περιφράξεις και όρια, το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης επιλέγει να ρίξει τους φράχτες του, να ανοιχτεί στον κόσμο, να συν-εργαστεί με φορείς και καλλιτέχνες, να διεκδικήσει και να διαμορφώσει μια διαφορετική δημόσια σφαίρα σε κάθε επίπεδο.
Φωτογραφίες: Από τη δράση "Fence" των Μ. Σιώνα, Δ. Μαρωνίδη, Χρ. Γούσιου, στο πλαίσιο του πρότζεκτ "Περιφράξεις | Διασχίσεις" του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης (21.6.2019).
Φωτογράφος: Αμάντα Πρωτίδου
