Στέγη Ιδρύματος Ωνάση 2024-2025
Το πρόγραμμα της σεζόν και οι πρωτοβουλίες του Onassis Culture
Ας μιλήσουμε για σχέσεις. Για την ανάγκη μας να σχετιζόμαστε, να αγαπάμε, να συνδεόμαστε. Φέτος, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση παρουσιάζει καλλιτεχνικά έργα-αντίδοτα στη μοναξιά, που έχουν στον πυρήνα τους την ανάγκη μας να αλληλοσχετιζόμαστε, την ανάγκη μας να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο μέσα από το βλέμμα του άλλου, την ανάγκη μας να συνάψουμε ουσιαστικές σχέσεις: ερωτικές, φιλικές, γονεϊκές, σχέσεις με τον εαυτό μας, την κοινωνία και τον κόσμο. Οι περσινές παραγωγές έριξαν φως στη διαρκώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα, τους φασισμούς της καθημερινότητας, την τελετουργία ως μια ευκαιρία για εσωτερική μετακίνηση. Οι φετινές παραγωγές μιλούν για την αγάπη, για τα μικρά ή μεγάλα σκιρτήματα, αυτά που μας βοηθούν να ζήσουμε, να αντέξουμε τις προκλήσεις της ζωής, την καθημερινότητα, τις κοινωνικές αδικίες, τις προσωπικές μας ανησυχίες. Γιατί οι σχέσεις είναι το καταφύγιό μας. Φέτος, ζήστε στη Στέγη όσες «σχέσεις» δεν χωρούν σε μία μόνο ζωή.
O Πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου, αναφέρει: «Το 2025, το Ίδρυμα Ωνάση γιορτάζει 50 χρόνια από την ίδρυσή του – μισός αιώνας εστιασμένος στην καινοτομία, τη δημιουργία και την αλλαγή. Γιορτάζουμε επίσης 15 χρόνια από την έναρξη λειτουργίας της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Είναι μια ευκαιρία να κοιτάξουμε πίσω στη διαδρομή μας, γεμάτη από πρωτοβουλίες και μεγάλες κατακτήσεις, αλλά και να προχωρήσουμε μπροστά με νέα οράματα. Αυτές οι δύο επέτειοι δεν σηματοδοτούν με κανέναν τρόπο μόνο μια ιστορική αναδρομή. Σηματοδοτούν μια ακόμα πιο θαρρετή ματιά στο μέλλον. Αυτή την επετειακή χρονιά, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στρέφει την προσοχή της στις ανθρώπινες σχέσεις, φωτίζοντας την ομορφιά που κρύβεται σε αυτές. Το νέο καλλιτεχνικό πρόγραμμα της σεζόν 2024-25 είναι μια γιορτή της τέχνης και της ζωής, που φέρνει ξανά κοντά δημιουργούς και κοινό, αναδεικνύοντας τη δύναμη των ανθρώπινων συνδέσεων, τη διαφορετικότητα, τη συμπερίληψη, καθώς και τα ταλέντα της σύγχρονης δημιουργίας. Σε αυτή τη χρονιά, ανανεώνουμε τη δέσμευσή μας να βάζουμε τον άνθρωπο στο επίκεντρο των δράσεών μας. Με την Τέχνη, την Παιδεία και την Υγεία ως κοινό μας στόχο, παρεμβαίνουμε με νέες σημαντικές πρωτοβουλίες, όπως το Ωνάσειο Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο, που υπόσχεται να φέρει ελπίδα στη δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων στην Ελλάδα. Για να γίνει ο κόσμος μας πιο προσβάσιμος και ανοιχτός, πιο όμορφος».
Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση, σημειώνει για τον προγραμματισμό της σεζόν 2024-25: «Θα μιλήσουμε για σχέσεις. Για το πιο συνηθισμένο. Για αυτή την αναπόφευκτη σύνδεση που κάνει τη ζωή απολαυστική, επώδυνη, αφόρητη, ξεχωριστή, ανθρώπινη. Θα μιλήσουμε για αυτά που ζούμε μέσα στο σπίτι μας, στα στενά όρια ενός κρεβατιού, για αυτά που περιγράφουμε μόνο στους έμπιστους φίλους μας, αναζητώντας καταφύγιο στην απόγνωση, μοίρασμα στη χαρά. Έρωτας, φιλία, η αέναη διαδρομή συγχώρεσης των γονιών μας, όλα μέσα στην παραδοχή ότι το να μη ζούμε μόνοι μας έχει το άξιο τίμημά του. Κάπου εκεί έρχεται και η τέχνη./ για να ανυψώσει το ταπεινό και μεγαλειώδες προνόμιο να συνδεόμαστε, να ανοιγόμαστε, να ξεπερνάμε τον φόβο να δει ο άλλος τον καλό και τον κακό εαυτό μας, να χάσουμε τον ύπνο μας και τον έλεγχο, να αφεθούμε στην έκπληξη, να νιώσουμε την ασφάλεια της εμπιστοσύνης, την απόλαυση της επαφής, τον πολλαπλασιασμό του συναισθήματος και της εμπειρίας, την επιβεβαίωση της ανάμνησης. Στις φετινές παραγωγές, η Στέγη μιλάει για την αγάπη, ως την απαραίτητη δύναμη για να παλεύουμε, να ονειρευόμαστε και να εξελισσόμαστε ως άνθρωποι και ως πολίτες, φτιάχνοντας κοινότητες. Οι σχέσεις είναι το στήριγμά μας, η ντοπαμίνη για να διεκδικήσουμε μια πιο τρυφερή, πιο ενδιαφέρουσα ζωή, για εμάς και για τους άλλους, για όλους μας. Είναι το αντίδοτο στην ανία και τη βαρεμάρα της τακτοποιημένης επανάληψης. Χωράει η ιστορία ενός μεγάλου έρωτα μέσα σε μία ώρα παράστασης; Χωράει μια δυνατή ανάμνηση στο άκουσμα ενός τραγουδιού; / Η τέχνη ξέρει το παιχνίδι του χρόνου. Κι εμείς καλούμαστε να το παίξουμε, για να αναλογιστούμε ότι στην πτήση και στην πτώση οι σχέσεις είναι ο τόπος όπου νιώθουμε ζωντανοί».
Tiago Rodrigues, Ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΕΡΑΣΤΩΝ © Πηνελόπη Γερασίμου
Το πρόγραμμα της σεζόν περιλαμβάνει παραγωγές θεάτρου, χορού, μουσικής, συζητήσεις, ταινίες, εκθέσεις και φεστιβάλ στη φυσική σκηνή και στον ψηφιακό κόσμο, αλλά και πολλές πρωτοβουλίες εκτός Στέγης. Η προπώληση για επιλεγμένες και για περιορισμένο αριθμό θέσεων παραγωγές αρχίζει στις 23 Σεπτεμβρίου.
Το θέατρο και ο χορός στη Στέγη για τη σεζόν 2024-2025 διαποτίζονται από την ανάγκη για αγάπη, προς εμάς και τους ανθρώπους μας. Μάλιστα, φέτος βλέπουμε παραστάσεις από νωρίς, καθώς η Στέγη μάς καλεί να αλλάξουμε τις κυριακάτικες συνήθειές μας. Κάθε Κυριακή, στην Κεντρική Σκηνή οι παραστάσεις ξεκινούν στις 14:00 και στη Μικρή Σκηνή στις 17:00. Γιατί οι Κυριακές υπόσχονται μια νέα, μοναδική εμπειρία στη Στέγη, με παραστάσεις σε έκδοση αποκλειστικά «ματινέ».
Nat Randall & Anna Breckon, The Second Woman © Πηνελόπη Γερασίμου
Η σεζόν αρχίζει με ξένους δημιουργούς να σκηνοθετούν Έλληνες ηθοποιούς. Οι Nat Randall και Anna Breckon, στην πρώτη εμφάνισή τους στην Ελλάδα, σκηνοθετούν τη Στεφανία Γουλιώτη, σε ένα 24ωρο happening, έναν πρωτόγνωρο θεατρικό μαραθώνιο, όπου η ηθοποιός ερμηνεύει την ίδια σκηνή 100 φορές με 100 διαφορετικούς παρτενέρ, με τη χημεία κάθε νέου ζευγαριού να αποκαλύπτει την ομορφιά και την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων (The Second Woman, 5.10.2024). Ο Tiago Rodrigues, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ της Αβινιόν, επιστρέφει για τρίτη φορά στη Στέγη και, σε καλλιτεχνική συνεργασία με την Αργυρώ Χιώτη, ανεβάζει στη Μικρή Σκηνή τους Νίκο Καραθάνο και Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, για να αφηγηθούν μια αγάπη, με το πρώτο θεατρικό του έργο, ένα μεγάλο ερωτικό ποίημα, όπου δύο άνθρωποι γίνονται μία φωνή, ένα καρδιοχτύπι (Ο Χορός των εραστών, 10.10.2024–19.1.2025).
Γιώργος Κουτλής, ΟΞΥΓΟΝΟ του Ivan Vyrypaev © Πάνος Κέφαλος
H Στέγη ανεβάζει φέτος στην Κεντρική Σκηνή δύο σημαντικούς δημιουργούς της Generation Z, τον Γιώργο Κουτλή και τον Mario Banushi.
Ο Γιώργος Κουτλής, με σημείο εκκίνησης την ερωτική σχέση του Σάσα και της Σάσα, σκηνοθετεί έναν θίασο 25 εκπροσώπων της Gen Z για να μιλήσουν για όλα όσα τους στερούν ή τους προσφέρουν οξυγόνο, σε μια spiritual rave εμπειρία με τους dj Reign of Time στα decks, μεταγράφοντας στο σήμερα ένα από τα έργα-ορόσημα των 00s του Ivan Vyrypaev (Οξυγόνο, 21.11.2024–12.1.2025).
O Mario Banushi, αντλώντας έμπνευση από προσωπικά βιώματα, στήνει ένα ανίερο ιερό στη σχέση μητέρας και παιδιού. Για να την υμνήσει. Να την ξορκίσει. Να τη γεμίσει τάματα και αναθέματα. Μια παράσταση-αντίδωρο στις γυναίκες που μας έθρεψαν (MAMI, 6.2–22.3.2025).
Τον Φεβρουάριο ταξιδεύει στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης η Νέκυια του κορυφαίου δημιουργού της ελληνικής ροκ σκηνής, Γιάννη Αγγελάκα, και του διεθνώς αναγνωρισμένου Έλληνα χορογράφου, Χρήστου Παπαδόπουλου. Έκανε πρεμιέρα στη Στέγη, έγινε sold out, εκδόθηκε σε βιβλίο, ταξίδεψε στο Άμστερνταμ και, τώρα, ανεβαίνει στη Θεσσαλονίκη. Η Νέκυια, η εμβληματική ραψωδία «λ» της Οδύσσειας, είναι η “surround” ηχοτροπική κατάβαση στον Άδη που δημιουργήθηκε για να μας μυήσει στη ζωή (Νέκυια, 14-16.2025).
Mario Banushi, ΜΑΜΙ © Stephie Graphe
Ο Romeo Castellucci επιστρέφει στην Αθήνα, σε συμπαραγωγή της Στέγης, με ένα από τα πιο ριζοσπαστικά κείμενα της Δυτικής λογοτεχνίας. Η Βερενίκη του Ρακίνα μεταμορφώνεται από μια Ιζαμπέλ Ιπέρ όπως δεν την έχουμε ξαναδεί, με τους ανδρικούς ρόλους να στέκονται γύρω της ως βουβά πρόσωπα και τον θρήνο του χαμένου έρωτά της να αντηχεί μέσα μας και γύρω μας. Είναι ο έρωτας αλήθεια; Ή συμβαίνει μέσα στο μυαλό μας; Ένα έργο για την τρέλα, την αλήθεια και το ψέμα του να αγαπάς και να αγαπιέσαι. (Βερενίκη, 26–30.3.2025).
Romeo Castellucci, ΒΕΡΕΝΙΚΗ © Alex Majoli
Στο φετινό ODD (Onassis Dance Days, 3–6.4.2025) η Στέγη στρέφει το βλέμμα στη σχέση εικαστικότητας και σύγχρονου χορού. Με προσκεκλημένο από το εξωτερικό τον εικονοκλάστη χορογράφο Damien Jalet και το έργο του, Planet (wanderer) (4–6.4.2025), μια χορογραφική αναμέτρηση με την αδάμαστη ομορφιά της φύσης, με οχτώ πλάσματα, οχτώ πλανήτες. Γιατί ίσως αυτό είμαστε. Πλανήτες. Το ODD φέτος αναδεικνύει δημιουργούς του χορού, οι οποίοι ερευνούν τα όρια της εικαστικότητας και της κίνησης, τις πολιτικές της αισθητικής και της μόδας, καθώς και το θέαμα ως το πιο ανθεκτικό φετίχ. Το πλήρες πρόγραμμα του φεστιβάλ θα ανακοινωθεί σύντομα.
Damien Jalet, PLANET [WANDERER] © Rahi Rezvani
Τον Μάιο, o Χρήστος Παπαδόπουλος καταθέτει το πιο προσωπικό έργο του και συνδέει την υλικότητα του ήχου με τη μουσικότητα των σωμάτων. Για τον διεθνή Έλληνα χορογράφο, η πρώτη παρόρμηση για τη δημιουργία του νέου του έργου θεμελιώνεται σε ακουστικές μνήμες της παιδικής και νεανικής του ηλικίας, συλλογικές και συνδεδεμένες με τη μοίρα του τόπου μας, ακόμη κι αν αυτό δεν είναι άμεσα ορατό (προσωρινός τίτλος: My Fierce Ignorant Step, 8–18.5.2024).
Χρήστος Παπαδόπουλος, MY FIERCE IGNORANT STEP © Πάνος Κέφαλος
Στη μουσική, το καθιερωμένο εναρκτήριο πάρτι στη γειτονιά της Στέγης επιστρέφει την Πέμπτη 3 Οκτωβρίου. Την ένταση θα ανεβάσει ένα πολυσυλλεκτικό lineup με αναπάντεχα ονόματα της εγχώριας και διεθνούς μουσικής σκηνής: o Αθηναίος μύστης της northern soul και κυνηγός σπάνιων βινυλίων, DJ Breakin Moves, η νέα φωνή της ελληνικής ραπ, Ladele, η Billie Kark με το δικό της Πάρτι, το φαινόμενο της ελληνικής house και τέκνο σκηνής, K.atou, το δυναμικό hip-hop δίδυμο των Joker/Two-Face και, τέλος, η εκρηκτική Αυστραλιανή DJ και παραγωγός HAAi με τη μελωδική τέκνο της. Το πρόγραμμα ξεκινά με ένα μαγικό παιδικό πρόγραμμα με ακροβατικά, ζογκλέρ και πολλές άλλες εκπλήξεις.
Τον Νοέμβριο, το έργο του Κ. Π. Καβάφη θα ζωντανέψει ξανά μέσα από τις μελωδίες του Δημήτρη Παπαδημητρίου σαν «μια παλιά έξις» ή «ένας εφηβικός έρωτας», καθώς η Στέγη παρουσιάζει για δεύτερη φορά το έργο του συνθέτη, «…που γι’ Αλεξανδρινό γράφει Αλεξανδρινός» (2.11.2024), το οποίο γράφτηκε και πρωτοπαρουσιάστηκε στα επίσημα εγκαίνια της εμβληματικής Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, τον Οκτώβριο του 2002, και πέρυσι καταχειροκροτήθηκε στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης.
STEGI.RADIO Takeover © Πηνελόπη Γερασίμου
Το STEGI.RADIO καταλαμβάνει τη Στέγη για δεύτερη χρονιά, μεταμορφώνοντάς την σε μια καλειδοσκοπική μουσική σκηνή με εγχώριους και διεθνείς καλεσμένους της ηλεκτρονικής μουσικής και το Takeover γίνεται πλέον θεσμός. Μέσα σε τρεις ημέρες και από τρία stages, το ραδιόφωνο ξεδιπλώνει τον πολυσυλλεκτικό του χαρακτήρα. Το lineup περιλαμβάνει μέχρι στιγμής τους Kittin, Robert Hood, David Vunk, Irreversible Entanglements και Vassilina, ενώ αναμένονται και νέες εντυπωσιακές προσθήκες που θα αποκαλυφθούν σταδιακά (STEGI.RADIO Takeover, 23–25.1.2025).
Η «Γέφυρα Μουσικής πάνω από τη Συγγρού» και η συνεργασία της Στέγης με το Πάντειο Πανεπιστήμιο συμπληρώνουν 10 χρόνια. Με αφορμή αυτή την επέτειο, τρεις νέοι μουσικοί κλήθηκαν να συμμετάσχουν σε μια διευρυμένη επιμελητική ομάδα για να διαμορφώσουν από κοινού το φετινό μουσικό πρόγραμμα. Οι μουσικές της «Γέφυρας» για αυτή τη σεζόν μάς ταξιδεύουν σε αμερικανικούς αυτοκινητόδρομους και μονοπάτια στα βουνά των Βαλκανίων, αλλά και σε μονόδρομους της ύπαρξης και παράτολμες μεταβάσεις στον χωροχρόνο (Γέφυρα Μουσικής πάνω από τη Συγγρού, 6–7.3.2025).
Στη 14η έκδοσή του, το Borderline Festival παρουσιάζει διαφορετικές και συμπληρωματικές εκφάνσεις του σύγχρονου ηλεκτρονικού ήχου. Ένας αφαιρετικός, ambient και deep listening κόσμος συναντιέται με μια έντονη και σωματική εμπειρία ακρόασης μέσα από cross-genre DJ sets από καλλιτέχνες που βρίσκονται στην εμπροσθοφυλακή της διεθνούς πειραματικής χορευτικής μουσικής (Borderline Festival, 10–12.4.2025).
Για τρίτη χρονιά, η Στέγη επιστρέφει στην Κόνιτσα, μαζί με τον βραβευμένο με Grammy μουσικό παραγωγό Christopher King, με το τριήμερο μουσικό φεστιβάλ Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων, που συνδυάζει τους παραδοσιακούς ήχους των Βαλκανίων με πειραματικούς αυτοσχεδιασμούς και εθνογραφικό κινηματογράφο. Εξερευνώντας περαιτέρω το διεθνώς αναγνωρισμένο πρόγραμμά του, σε αυτό το τρίτο ετήσιο φεστιβάλ θα είναι προσκεκλημένοι, μεταξύ άλλων, μουσικοί από την ελληνική ποντιακή παράδοση, την κεντρική Βουλγαρία, τα ελληνικά νησιά, τα Καρπάθια όρη, τη Μικρά Ασία. Τις δύο πρώτες βραδιές θα πραγματοποιηθούν επίσης προβολές ισάριθμων ταινιών (Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων, 27–29.6.2025).
Benjamín Labatut © Victoria Iglesias
Οι συζητήσεις στη Στέγη περιλαμβάνουν σημαντικές φωνές της εποχής μας. Η Miranda July, σκηνοθέτρια, συγγραφέας, εικαστικός και περφόρμερ, θα παρουσιάσει ένα μέρος του κινηματογραφικού της έργου, καθώς και το τελευταίο της μυθιστόρημα, All Fours (2024), ένα βιβλίο που έχει προκαλέσει αίσθηση, στην Κεντρική Σκηνή (15.1.2025). Ο Χιλιανός συγγραφέας Benjamin Labatut (Όταν παύουμε να καταλαβαίνουμε τον κόσμο, Maniac κ.ά.), ο οποίος χαρακτηρίστηκε ως το «νέο παγκόσμιο λογοτεχνικό φαινόμενο», με το προσωπικό του υβριδικό είδος που ακροβατεί ανάμεσα στην επιστήμη και τη μυθοπλασία, θα μιλήσει για το συναρπαστικό και πολυμεταφρασμένο έργο του στην Κεντρική Σκηνή (άνοιξη 2025). Παράλληλα, συνεχίζονται οι συζητήσεις του Society Uncensored για φλέγοντα ζητήματα και κοινωνικά θέματα του «εδώ και τώρα»: ευθανασία, ελληνική ραπ, ελληνοαλβανική κοινότητα.
Στις ψηφιακές τέχνες, τα Plásmata επιστρέφουν στην Αθήνα τον Μάιο του 2025 και, ξεκινώντας από τον κοινό και δημόσιο χώρο, εστιάζουν στο οργανικό και στην ύλη, αναζητούν νέες μορφές land art και, ταυτόχρονα, ενσωματώνουν την ψηφιακότητα στην καλλιτεχνική και δημιουργική έκφραση. Τα Plásmata III είναι ένα ζωντανό εργαστήριο, μια διατοπική μηχανή επιθυμίας, ονείρων και σωμάτων, ανθρώπινων και μη (Μάιος – Ιούνιος 2025).
To Onassis AiR, το πρόγραμμα καλλιτεχνικής έρευνας και φιλοξενίας του Ιδρύματος Ωνάση, υποδέχεται για μία ακόμη χρονιά το κοινό στα Onassis AiR Open Days, τις εκδηλώσεις που συστήνουν το εν εξελίξει έργο των Onassis AiR Fellows, Φέτος επιστρέφουν ακόμη πιο δυναμικά και γίνονται διήμερα, για να υποδεχτούν μεγαλύτερο κοινό. Το περιεχόμενο κάθε Open Day διαμορφώνεται με βάση τις καλλιτεχνικές και ερευνητικές πρακτικές των Onassis AiR Fellows που συμμετέχουν κάθε φορά, δίνοντάς μας την ευκαιρία να πάρουμε μια γεύση από το έργο τους, αλλά και από το πολύπλευρο εύρος των πρότζεκτ που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες από όλο τον κόσμο θα παρουσιάσουν το έργο τους μέσα από ζωντανές δράσεις, προβολές, περφόρμανς, ομιλίες, πολυμεσικές εγκαταστάσεις, ηχοτοπία κ.ά. (Onassis AiR Open Days, 1 & 2.11.2024, 21 & 22.3.2025, 20 & 21.6.2025).
Οι κοινότητες του Onassis AiR και του Onassis ONX συναντιούνται με το κοινό στα ONX Open Days για να εξερευνήσουν το «μαύρο κουτί» της τέχνης και των προηγμένων τεχνολογιών. Μέσα από παρουσιάσεις έργων, ολοκληρωμένων ή σε στάδιο ανάπτυξης, ομιλίες καλλιτεχνών, περφόρμανς και masterclasses, μοιραζόμαστε τις αναζητήσεις αλλά και τις ανησυχίες της ελληνικής και ευρωπαϊκής σκηνής της μεταψηφιακής τέχνης. Οι Onassis AiR/ONX Fellows παρουσιάζουν την εξέλιξη του έργου τους και συζητούν το τι σημαίνει εικαστική ψηφιακή σκηνή σήμερα. σήμερα. Παρουσιάζονται επίσης έργα που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος φιλοξενίας EMAP (European Media Art Platform) με τη συγχρηματοδότηση του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έργα που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του Onassis ONX Immersive Proof-of-Concept (PoC), που υλοποιείται ως μέρος των δράσεων του Smart Attica European Digital Innovation Hub και τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (ONX Open Days, 12-15.12.2024).
Η Στέγη, έξω στην πόλη, κάνει μια νέα εικαστική παρέμβαση στη γειτονιά της και μας μεταφέρει ένα μήνυμα αισιοδοξίας. Το Ίδρυμα Ωνάση συνεχίζει να στηρίζει Έλληνες δημιουργούς και να μεταμορφώνει τον δημόσιο χώρο της πόλης. Η αρχιτέκτονας και ζωγράφος Ελένη Ψυλλάκη δημιουργεί στη γειτονιά της Στέγης, στην οδό Λαγουμιτζή 42, μια νέα τοιχογραφία με τίτλο Μια Γυναικεία Φιγούρα με Κόκκινη και Μοβ Φορεσιά», που αναπαριστά τη σχηματοποιημένη φιγούρα μιας γυναίκας σε έναν αρχαίο κρητικό ελαιώνα. Η γυναίκα υψώνει τα χέρια στον αττικό ουρανό, σε μια προσπάθεια να αγκαλιάσει τα σύννεφα και να παίξει με τις σκιές τους. Παραπέμποντας στις θεές με τα υψωμένα χέρια σε στάση ικεσίας που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, η αστική θεά της Ψυλλάκη στέκει αγέρωχη και επιβλητική, σαν φύλακας της γειτονιάς, διώχνοντας την αρνητική ενέργεια και εξάπτοντας τη φαντασία μας.
Plásmata © Πηνελόπη Γερασίμου
H Στέγη ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο με το πρόγραμμα «Εξωστρέφεια», που έχει συμβάλει καθοριστικά στην αναγνώριση των σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών, με πάνω από 100 παραγωγές και συμπαραγωγές της Στέγης να έχουν φιλοξενηθεί στους πιο σημαντικούς διεθνείς πολιτιστικούς χώρους και φεστιβάλ και να έχουν δώσει πάνω από 1.000 παραστάσεις σε 220 πόλεις 56 χωρών σε όλο τον κόσμο. Από το 2011 έως σήμερα, έχουν πραγματοποιηθεί 18 ευρωπαϊκά αφιερώματα στον προγραμματισμό της Στέγης, στη Βαρκελώνη, το Παρίσι, το Άμστερνταμ, τη Βρέμη, τη Λιέγη, το Δουβλίνο, τη Λοζάνη κ.α. Τη φετινή σεζόν, το πρόγραμμα της «Εξωστρέφειας» υποστηρίζει περισσότερους από δέκα ανερχόμενους αλλά και καταξιωμένους Έλληνες και Ελληνίδες καλλιτέχνες σε όλα τα στάδια της δημιουργικής πορείας τους ανά τον κόσμο: Ιταλία: Μπολόνια, Μπασάνο ντελ Γκράππα, Ρώμη, Τορίνο, Ρέτζιο Εμίλια, Φλωρεντία, Opera Estate Festival στο Βένετο / Γαλλία: Στρασβούργο, Βαλ-ντε-Μαρν, Λιλ, Παρίσι / Βέλγιο: Λιέγη, Σαρλερουά / Λουξεμβούργο / Φινλανδία: Όουλου, Ελσίνκι / Νορβηγία: Μπέργκεν / Σερβία: Νόβι Σαντ / Χιλή: Σαντιάγο – και σε άλλους σταθμούς που θα συνεχίσουν να ανακοινώνονται στη διάρκεια της σεζόν.
Παράλληλα, η Στέγη συνεχίζει να συνδέεται με σημαντικούς διεθνείς φορείς του εξωτερικού και να συμμετέχει ενεργά σε δίκτυα ανταλλαγής ιδεών και καλλιτεχνικών πρακτικών, ενθαρρύνοντας τη δημιουργικότητα και την καινοτομία στον τομέα του πολιτισμού. Για τη σεζόν 2024-25, η Στέγη ενώνει τις δυνάμεις της με περισσότερους από 100 συνεργαζόμενους οργανισμούς από όλη την Ευρώπη, για την υλοποίηση 9 διεθνών πρότζεκτ σε 34 χώρες, και πιο συγκεκριμένα στα ευρωπαϊκά προγράμματα Smart Attica, European Digital Deal, European Media Art Platform (EMAP), Grand Luxe, Europe Beyond Access, Sounds Now, ULYSSES: Ευρωπαϊκή Οδύσσεια, Prospero και Transnational Music Lab (TMLAB).
Τα προγράμματα Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση (ODiN), από την Αθήνα έως τη Νέα Υόρκη και από το Άμστερνταμ έως το Μόντρεαλ και την Ταϊβάν, προτείνουν ένα νέο παράδειγμα για την παραγωγή και τη διανομή, αλλά και για την απόλαυση της πολιτιστικής δημιουργίας: όταν το ψηφιακό παύει να είναι ορατό, ακριβώς επειδή βρίσκεται παντού, στόχος μας είναι η ενίσχυσή του με καινοτόμους και διαμεσικούς τρόπους αφήγησης. Βασικά εργαλεία του ODiN είναι το διεθνές πρόγραμμα καλλιτεχνικής επώασης και επιτάχυνσης Onassis ONX και η έκθεση μεταψηφιακής τέχνης Plásmata. Το Onassis ONX, με βάση τα δύο hubs, στη Νέα Υόρκη και την Αθήνα, αποτελεί ένα πρόγραμμα καλλιτεχνικής υποστήριξης με έμφαση στις προηγμένες τεχνολογίες και την οικονομική βιωσιμότητα των παραγόμενων έργων. Παρέχει τεχνολογική υποδομή, καλλιτεχνική και παραγωγική υποστήριξη, καθώς και ένα σύνολο από χρηματοδοτικά εργαλεία και προγράμματα συνεργασιών με κορυφαίους διεθνείς οργανισμούς και φορείς, από το Rhizome και το ΝΥU μέχρι το ΜΟΜΙ, το Lincoln Center και το PΗΙ Centre. Από το 2020, τα μέλη του Οnassis ONX έχουν παρουσιάσει τη δουλειά τους σε πολλά φεστιβάλ παγκοσμίως, όπως είναι τα Tribeca, Sundance, SXSW, Ars Electronica, IDFA και το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας. Τη σεζόν 2024-25, το Onassis ONX γιορτάζει τα πέντε χρόνια παρουσίας του με ένα δυναμικό πρόγραμμα, που παρουσιάζει μια σειρά δράσεων και πρωτοβουλιών σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη. Αυτές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την έκθεση με τίτλο Group Hug στο WSA της Νέας Υόρκης (Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 2024), τα ONX/AiR Open Days στην Αθήνα (Δεκέμβριος 2024), την έκθεση Coded Dreams με έργα των ONX Members, Matthew Niederhauser και Marc Da Costa στο PHI Centre του Μόντρεαλ (Οκτώβριος 2024 – Ιανουάριος 2025) και το TECHNE στο Brooklyn Academy of Music (ΒΑΜ, Νέα Υόρκη, Ιανουάριος 2025). Ανάμεσα στις νέες πρωτοβουλίες, ξεχωρίζουν το πρόγραμμα Collider Fellowship σε συνεργασία με το Lincoln Center for the Performing Arts (Νέα Υόρκη, Οκτώβριος 2024 – Απρίλιος 2025), η Υποτροφία Onassis ONX MIT Open Documentary Lab (Βοστόνη, Σεπτέμβριος 2024 – Μάιος 2025) και, στην Αθήνα, οι επόμενες εκδόσεις των Circular Cultures Design School (2025) και Creative Industries Summer School (2025).
Francis Ford Coppola, MEGALOPOLIS
Το Ίδρυμα Ωνάση συμμετέχει σε ταινίες, με το Onassis Cinema να στηρίζει καταξιωμένους δημιουργούς και νέα ταλέντα μέσα από την ανάπτυξη σεναρίων και την παραγωγή ταινιών μικρού και μεγάλου μήκους, να συνεργάζεται με σημαντικούς φορείς και να ενισχύει τον ελληνικό κινηματογράφο.
Στη Στέγη θα πραγματοποιηθεί η πανελλήνια πρεμιέρα του πολυσυζητημένου έπους του Francis Ford Coppola, Megalopolis, σε συνεργασία με το 30ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας «Νύχτες Πρεμιέρας». Πρόκειται για μια επική sci-fi αλληγορία, μια μπαρόκ σάτιρα της ανθρώπινης ματαιοδοξίας και ένα είδος ρομαντικής παρακαταθήκης του Κόπολα στις επόμενες γενιές, που θα προβληθεί στην Κεντρική Σκηνή στις ειδικά διαμορφωμένες συνθήκες με τις οποίες φιλοξενείται σε επιλεγμένες διοργανώσεις στον κόσμο (Megalopolis, 11.10.2024).
Σε συμπαραγωγή του Ιδρύματος Ωνάση, ετοιμάζονται ταινίες από τους: Romain Gavras (Sacrifice), Γιάννη Οικονομίδη (Σπασμένη Φλέβα), Εύη Καλογηροπούλου (Κόρη), Σταύρο Πετρόπουλο (Pirateland) και Ευθύμη Kosemund-Σανίδη (Μικρός Θάνατος). Παράλληλα, το Ίδρυμα Ωνάση παρουσιάζει δικές του παραγωγές ντοκιμαντέρ: Εύα Στεφανή (Η Καρδιά του Ταύρου), Τάσος Λάγγης (νέο ντοκιμαντέρ για την Αθήνα), Ιλίρ Τσούκο (KΑΙ ΕΛ KΑΙ ΑΛ), Χρήστος Σαρρής (Eternal Desires: Ο κόσμος του Κ. Π. Καβάφη, από την Αλεξάνδρεια στη Νέα Υόρκη).
Το Onassis Cinema αγκαλιάζει τη διαδικασία της δημιουργίας, της έρευνας και της καλλιτεχνικής εξέλιξης, προσφέροντας fellowships. Συνεργάζεται με σημαντικούς φορείς, όπως είναι η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας, οι «Νύχτες Πρεμιέρας» και έχει θεσπίσει τα Onassis Film Awards, με στόχο να ενισχυθεί ο ελληνικός κινηματογράφος εντός και εκτός συνόρων. Απευθύνει ανοιχτό κάλεσμα σε Έλληνες κινηματογραφιστές για ταινίες μικρού μήκους με το Open Call Big Short Films. Διοργανώνει προβολές βραβευμένων ταινιών μικρού μήκους στο Onassis Channel, ώστε όλοι και όλες να έχουν πρόσβαση στις ανεξάρτητες παραγωγές.
Onassis AiR © Πάνος Κέφαλος
Στη Στέγη, η συμπερίληψη, η προσβασιμότητα και η ισότητα είναι αναπόσπαστα στοιχεία του οικοσυστήματός της. Και φέτος, ως ενεργό μέλος του Europe Beyond Access, του μεγαλύτερου διακρατικού προγράμματος στον κόσμο που δραστηριοποιείται σε θέματα πολιτισμού και αναπηρίας, υποστηρίζει καλλιτέχνες/καλλιτέχνιδες με αναπηρία και κωφούς/κωφές καλλιτέχνες/καλλιτέχνιδες να καταρρίψουν τα τείχη στους τομείς του σύγχρονου χορού και του θεάτρου και υποστηρίζει τη συμμετοχή Ελλήνων δημιουργών σε διεθνή καλλιτεχνικά εργαστήρια, καθώς και Ελλήνων επαγγελματιών του πολιτισμού σε εργαστήρια κατάρτισης για συμπεριληπτικές πρακτικές μέσα στη δημιουργική και παραγωγική διαδικασία. Αυτή τη σεζόν, η Στέγη συνεργάζεται με άλλους πολιτιστικούς οργανισμούς στην Ευρώπη, υποστηρίζοντας νέα καλλιτεχνικά έργα που αναπτύσσονται από δημιουργούς με αναπηρία, ενώ σχεδιάζει έναν κύκλο εργαστηρίων στην Αθήνα γύρω από τη θεματική της προσβασιμότητας και της συμπερίληψης. Επιπλέον, τη σεζόν 2024-25 δύο ελληνικές παραγωγές της Στέγης θα είναι καθολικά προσβάσιμες. Το Οξυγόνο του Ivan Vyrypaev σε σκηνοθεσία του Γιώργου Κουτλή και το ΜΑΜΙ του Mario Banushi παρουσιάζονται με ταυτόχρονη διερμηνεία στην ελληνική νοηματική γλώσσα και ελληνικούς υπέρτιτλους για κωφούς και βαρήκοους, καθώς και απτικές ξεναγήσεις και ακουστική περιγραφή για άτομα με οπτική αναπηρία, αναδεικνύοντας τη σημασία της συμπερίληψης και της ισότιμης πρόσβασης στις τέχνες και τον πολιτισμό.
Σημαντική είναι και η σειρά των Onassis Publications, με ξεχωριστούς τίτλους βιβλίων που διατίθενται σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία και στη Στέγη, όπου βρίσκεται και το Onassis Shop, στο φουαγιέ του ισογείου. Στο πωλητήριο της Στέγης διατίθενται εκδόσεις αναφοράς, αλλά και έξυπνα και χρηστικά memorabilia από παραγωγές της Στέγης, βινύλια, CD και αντικείμενα που κλείνουν το μάτι στην pop art, την ομορφιά, το χιούμορ.
Τα γραφεία της Στέγης μοιράζονται μια αυλή που σφύζει από δημιουργικότητα. Στο κτίριο στη Λεοντίου εδρεύει το Onassis AiR, που τα τελευταία 5 χρόνια έχει φέρει κοντά πάνω από 200 επαγγελματίες της τέχνης από όλο τον κόσμο και από διαφορετικές δημιουργικές πρακτικές. Το Onassis AiR παρέχει τον χώρο και τον χρόνο, αλλά και την καθοδήγηση και τη συνεχή υποστήριξη σε επαγγελματίες της τέχνης από διαφορετικά υπόβαθρα και τομείς, δίνοντάς τους τη μοναδική δυνατότητα να εμβαθύνουν στην πρακτική τους χωρίς να έχουν την πίεση της παρουσίασης ενός τελικού έργου. Για τη χρονιά 2024- 25, το Onassis AiR επεκτείνει τη λειτουργία του ως μια πλατφόρμα συνδημιουργίας και ανοίγει τις πόρτες του σε μια ευρύτερη κοινότητα καλλιτεχνών, προσφέροντας ευκαιρίες μέσω των Open Calls του Ιδρύματος Ωνάση, αλλά και σε συνεργασία με τα προγράμματα Onassis Dramaturgy και Onassis ONX και μέσω των διεθνών δικτύων μας. Οι 45 Onassis AiR Fellows που συμμετέχουν στο πρόγραμμα για τη σεζόν 2024-25 είναι οι: Shaheen Ahmed, Βάσια Ατταριάν & Μυρτώ Μακρίδη, Emma Barreto, Priscilla Benyahia, Vidal Bini, Λουίζα Βραδή, Nick Cave & Bob Faust, Diogo da Cruz & Fallon Mayanja, Pary El-Qalqili, Catriona Gallagher, Pierre-Christophe Gam, Ant Hampton, Saaed Hani, Cyanne van den Houten, Michael Kliën, Χαρά Κότσαλη, Γιώργος Κοτσιφάκης, Δημήτρης Κούρτης, Κάκια Κωνσταντινάκη, Sofia Lemos, Sylvain Lepoivre, Αλέξανδρος Λιβιτσάνος, Marlene Monteiro Freitas, Inshallah Montero, Ευθύμιος Μοσχόπουλος, Αλεξάνδρα Νιάκα, Λεωνίδας Οικονόμου, Meriç Öner, Eva Papadakis, Εύα Παπαμαργαρίτη, Δημήτρης Παπανικολάου, Emma Saba, Δέσποινα Σανιδά-Κρεζία & Φωτεινή Σταματελοπούλου (VIGIL), Carol Sansour, Urok Shirhan & Bettina Katja Lange (SOAP), Μάριος Σταμάτης, Στεφανία Στρούζα, Rosa Whiteley, Κατερίνα Φώτη και Νίκη Δανάη Χανιά.
ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΩΝΑΣΗ
Σταθερά συνεχίζονται και οι υποτροφίες του Ιδρύματος Ωνάση σε φοιτητές και ερευνητές, για μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε πεδία από την περιβαλλοντική μηχανική έως τη νανοτεχνολογία και από την υπολογιστική γλωσσολογία έως την ψηφιακή ηθική. Οι Υπότροφοι του Ιδρύματος Ωνάση μαθαίνουν, διαμορφώνουν και εξελίσσουν τις επιστήμες που ξέρουμε και εκείνες που θα μάθουμε. Περισσότεροι από 7.800 υπότροφοι εργάζονται συστηματικά για να γίνει η κοινωνία μας καλύτερη.
Κοντά στο κτίριο του Ιδρύματος Ωνάση βρίσκεται και το Αρχείο Καβάφη, στην οδό Φρυνίχου στην Πλάκα, που φιλοξενεί από το 2023 το λογοτεχνικό και το προσωπικό αρχείο του ποιητή, 966 βιβλία που περιλαμβάνονταν στη βιβλιοθήκη του, αλλά και μια συλλογή τεκμηρίων και έργων τέχνης με αναφορές στον Καβάφη. Το Αρχείο Καβάφη είναι ένας χώρος ανοιχτός σε όλους, τους κατοίκους της πόλης, τους ερευνητές και τους επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Ανακαλύψτε την ψηφιακή συλλογή του Αρχείου Καβάφη με περισσότερα από 2.000 αρχειακά τεκμήρια στο cavafy.onassis.org. Ταυτόχρονα, τον Μάιο του 2024, το Ίδρυμα Ωνάση, σε συνεργασία με το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, αποκατέστησε την Οικία Καβάφη στην Αλεξάνδρεια, με σκοπό να την καταστήσει πόλο έλξης επισκεπτών από όλο τον κόσμο. Με αυτόν τον τρόπο, το Ίδρυμα Ωνάση έχει δημιουργήσει ένα τρίπτυχο αφιερωμένο στον σπουδαίο ποιητή. Αυτό περιλαμβάνει δύο φυσικά σημεία επαφής με τον ίδιο και το έργο του: το Αρχείο Καβάφη στην Πλάκα και την Οικία Καβάφη στην Αλεξάνδρεια, στην οδό Lepsius. Το τρίτο σημείο συνάντησης είναι διαδραστικό και αφορά το πλήρως ψηφιοποιημένο αρχείο Καβάφη.
Στην καρδιά της Αθήνας, πολύ κοντά στο Αρχείο Καβάφη, βρίσκεται και το νεοκλασικό κτίριο της Ωνασείου Βιβλιοθήκης που συνομιλεί με τα γειτονικά αρχαία μνημεία. Εκεί, ο Όμηρος συναντά τον Βολταίρο και τον Ρήγα Βελεστινλή και ο Κ. Π. Καβάφης τη Σαπφώ και την Τζέιν Όστεν, ενώ έργα του Ελ Γκρέκο και του Τζόρτζιο ντε Κίρικο συνομιλούν με δημιουργίες του Γιανούλη Χαλεπά και του Λουκά Σαμαρά, αλλά και με το πιάνο της Μαρίας Κάλλας. Ένα πολυσυλλεκτικό ταξίδι στον χρόνο και σε άγνωστες πτυχές της ελληνικής –και όχι μόνο– Ιστορίας, ένα καταφύγιο σπάνιων ιστοριών, πηγών, βιβλίων και αρχείων προσφέρει η Ωνάσειος Βιβλιοθήκη με τις 6 συλλογές της, περισσότερους από 10.000 τόμους και πλούσιο αρχειακό υλικό. Στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη, όλες οι βιβλιακές και αρχειακές συλλογές εμπλουτίζονται συνεχώς, είναι ψηφιοποιημένες και διατίθενται ελεύθερα στο κοινό μέσω του site της, onassislibrary.gr, μέσα από ψηφιακές εφαρμογές αλλά και εκπαιδευτικά προγράμματα του Ιδρύματος Ωνάση. Με στόχο την απελευθέρωση του σπάνιου αυτού πολιτιστικού αποθέματος, η ελεύθερη διάθεσή του στο κοινό προσφέρει την ευκαιρία στους αναγνώστες και τις αναγνώστριες να το γνωρίσουν και να εμπνευστούν «αγγίζοντάς» το – έστω και ηλεκτρονικά.
Και εκτός από τις διάφορες πολιτιστικές δράσεις ανά τον κόσμο, το Ίδρυμα Ωνάση εξακολουθεί να συνδράμει σημαντικά στην εκπαίδευση και την υγεία. Δημιουργεί Εκπαιδευτικά Προγράμματα για τη νέα γενιά που διαμορφώνεται σήμερα, προκειμένου να διακριθεί αύριο με ενσυναίσθηση, περιέργεια και θάρρος. Επιπλέον, υπόσχεται να αλλάξει το τοπίο της Υγείας και των Μεταμοσχεύσεων στη χώρα, καθώς δίπλα στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο θα παραδοθεί στην Πολιτεία μέσα στο 2025 το Ωνάσειο Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο. Τα δύο κέντρα μοιράζονται τα ίδια θεμέλια και συνθέτουν το Ωνάσειο Νοσοκομείο. Το νέο νοσοκομείο γίνεται συνώνυμο του ψηφιακού μετασχηματισμού στην Υγεία. Το νέο οικοσύστημα του Ωνάσειου Νοσοκομείου συμπληρώνει η δημιουργία του Ωνάσειου Παίδων, μιας αυτόνομης μονάδας που θα καλύπτει παιδοκαρδιολογικά και παιδοκαρδιοχειρουργικά περιστατικά, καθώς και μελλοντικές μεταμοσχεύσεις σε παιδιά. Μαζί με το νέο νοσοκομείο καλλιεργείται και μια νέα αντίληψη για τη δωρεά οργάνων, σε συνεργασία με τον Ελληνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ)
