“Μπροστά σου το χειρότερο, ώσπου ν’ αρχίσεις να γελάς”
Σάμουελ Μπέκετ
Ένα μήνυμα από τον Θωμά Μοσχόπουλο:
Το 1935 ο σουρεαλιστής Αντρέ Μπρετόν εισήγαγε τον όρο “Μαύρο χιούμορ” για να σηματοδοτήσει μια υποκατηγορία της κωμωδίας και της σάτιρας, στην οποία το γέλιο προκύπτει σαν προϊόν σκεπτικισμού ή και κυνισμού. Σύμφωνα με τον Μπρετόν, επίσης, το Μαύρο Χιούμορ είναι μια “ανώτερη εξέγερση του πνεύματος”. Έτσι λοιπόν τα πνεύματα όσων συνεργάζονται στο ΠΟΡΤΑ ενώθηκαν μια μέρα και είπαν “Αμάν πιά! Φτάνει! Όχι άλλο”. Καθένας, βέβαια, εννοούσε κάτι διαφορετικό και η “εξέγερσή” του γινόταν για εντελώς προσωπικούς λόγους. Όπως και να' χει, πάντως, τα μαυρισμένα “πνεύματά μας εξεγέρθηκαν” και γελάσαμε πολύ…με το χάλι μας. Και όσο κι αν είχαμε διαφορετικούς λόγους να είμαστε τρομαγμένοι, θυμωμένοι, αγχωμένοι, ταλαιπωρημένοι, μουρμούρηδες, μίζεροι, βαθύτατα κομπλεξικοί, οπωσδήποτε αγανακτισμένοι και εντελώς άφραγκοι…το γέλιο μας, μας ένωσε. Και ήταν σίγουρα πολύ ξαλαφρωτικό…Είπαμε, λοιπόν, να δώσουμε “διαστάσεις” στην εξέγερσή μας…Να προσπαθήσουμε να παρασύρουμε κι άλλους. Να οδηγήσουμε τα πράγματα σε άκρα…Έως και επανάσταση- που λέει ο λόγος- να κάνουμε! Έτσι λοιπόν, είπαμε να τοποθετήσουμε το “Μαύρο Χιούμορ” φλάμπουρο κάτω από το οποίο θα ξεσηκώσουμε τα πλήθη των θεατών, που θα σπεύσουν να μας υποστηρίξουν στον τίμιο και ιερό αγώνα μας και να συμπεριλάβουμε στο φετινό μας ρεπερτόριο έργα που εκπροσωπούν το είδος. Πήραμε, όμως, ακόμα μια απόφαση: το φλάμπουρο θα το σηκώσουν, κυρίως, νέοι. Που είναι, αυτό που λένε, η νέα γενιά ηθοποιών. Γιατί αυτοί κρατούν το μαύρο μόνο για το χιούμορ τους. Και σε τελική ανάλυση, πού ακούστηκε επανάσταση χωρίς αυτούς;
Πίσω στα έργα μας. Η “Δίκη του Κ.” (Φραντς Κάφκα), Το “Μαύρο Χιόνι- το ημερολόγιο ενός μακαρίτη” (Μιχαήλ Μπουλγκάκωφ) και η “Μύτη” (Νικολάι Γκόγκολ) που αποτελούν τη βασική τριάδα- κορμό του φετινού ρεπερτορίου έχουν και κάτι ακόμα που τα συνδέει. Είναι παραστάσεις που εμπνέονται από τη λογοτεχνία. Γιατί; Κατ’ αρχάς, γιατί έτσι. Δεύτερον, επειδή έτσι μας αρέσει. Τέλος, αν σώνει και ντε πρέπει να βρούμε μια σύνδεση…ας ασχοληθούμε και λίγο με την τέχνη του λόγου, μιας κι έχουμε χορτάσει από την τέχνη του παρα-λόγου.
Καυστική σάτιρα αποτελεί και το έργο που επιλέξαμε για το “οικογενειακό” μας θέαμα (κοινώς “παιδικό”), το “Ένας Δράκος…μα ποιος Δράκος” της Ξένιας Καλογεροπούλου και του Θωμά Μοσχόπουλου, που βασίζεται στο Δράκο του Γιεβγκένι Σβάρτς. (Δεν είναι τυχαίο που χρησιμοποιούμε τον όρο “καυστική σάτιρα”, μιας και δεν τολμάμε να μιλήσουμε για “παιδικό έργο με Μαύρο Χιούμορ” φοβούμενοι τις μηνύσεις απ' όσους ταυτίζουν αυτό το είδος θεάτρου με πακτωμένες με ροζ τούλι, παγιέτα και ηθικά διδάγματα παιδικές παραστάσεις). “Βρείτε τον Δράκο που κρύβετε μέσα σας” είναι η λύση στο καυτό ερώτημα του ποιο είναι το “ηθικό δίδαγμα” του έργου παρεμπιπτόντως για όσους αγωνιούν, για το τι θα πρέπει να καταλάβουν από το έργο “Ένας Δράκος …μα ποιος Δράκος” (Δυστυχώς, ο τίτλος “Ένα Πόκεμον…μα ποιο Πόκεμον”, παρ' ότι υποστηρίχθηκε σθεναρά, απορρίφθηκε για αδιευκρίνιστους ακόμα λόγους).
Το Μαύρο Χιούμορ (όπως λεει και η Wikipedia) αγγίζει θέματα όπως η βία, κοινωνική και οικογενειακή, η ανθρωποκτονία, η καθυποταγή, η καταστολή, ο βιασμός, τα βασανιστήρια, ο πόλεμος, η γενοκτονία, η τρομοκρατία, η διαφθορά, οι διακρίσεις ο σωβινισμός, ο ρατσισμός, ο σεξισμός,η ομοφοβία, η τρανσφοβία, η ασθένειες, το αγχος, η κατάθλιψη, η τρέλα, η αναπηρία, η αυτοκτονία, οι εφιάλτες, τα ναρκωτικά, το σεξ, οι σεξουαλικές ανωμαλίες, οι απιστίες, οι αιμομιξίες, η θρησκοληψία, ο φανατισμός και η βαρβαρότητα. (Η λίστα δεν συμπεριλαμβάνει την οικονομική κρίση). Είμαστε σίγουροι πως όλο και κάποιο από τα παραπάνω θέματα θα αφορά το κοινό μας. Εκτός πια και αν είμαστε –πράγμα διόλου απίθανο- εντελώς εκτός θέματος. Θωμάς Μοσχόπουλος.
